คำสัญญา… PISA 2025 กำลังจะมาถึง

ผู้เขียน	สมหมาย ปาริจฉัตต์

PISA 2025 – การอภิปรายไม่ไว้วางใจ น.ส.แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรีของพรรคฝ่ายค้าน เมื่อวันที่ 25 มีนาคมที่ผ่านมา ผ่านพ้นไปตามคาด ด้วยคะแนนเสียงไว้วางใจจากพรรคร่วมรัฐบาลท่วมท้น

แฟนคลับการศึกษา ศ.สมพงษ์ จิตระดับ นักคิดปากคมตั้งคำถามตามหลังว่า “เราเห็นการอภิปรายหลายเรื่อง แล้วทำไมเรื่องการศึกษาหายไป เพราะเหตุใดไม่มีการอภิปราย”

และว่า 1.เราจะปฏิรูป ปฏิวัติการศึกษา เมื่อไหร่ และทำกี่โมง 2.กระทรวงศึกษาธิการ จะปรับให้เล็กลงแบบใด เพราะทุกประเทศปรับทั้งนั้น จะปล่อยให้ ศธ.ใหญ่โต เทอะทะ อุ้ยอ้ายแบบนี้หรือ จะกระจายอำนาจลงไปที่สถานศึกษาหรือไม่?

“การศึกษาเป็นการสร้างคุณภาพประชากรที่ต้องทำต่อเนื่อง ไม่ใช่การหักเหลี่ยมทางการเมือง”

จนถึงวันนี้ ยังไม่มีคำตอบจากพรรคประชาชน แกนนำฝ่ายค้านและพรรคร่วมฝ่ายค้านอื่นๆ

วันที่ 10 เมษายนนี้รัฐสภาปิดสมัยประชุมแล้ว กว่าจะเปิดอีกครั้งสมัยสามัญประจำปีที่ 3 ครั้งที่ 1 วันที่ 3 กรกฎาคม ถึง 30 ตุลาคม 2568

สมัยประชุมใหม่จะเกิดการอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีเป็นรายบุคคลอีกหรือไม่ รัฐมนตรีด้านการศึกษาจะถูกขึ้นบัญชีด้วยหรือไม่ จะเกิดความเปลี่ยนแปลงทางการเมืองตามมาหรือไม่ เป็นเรื่องกลเกมทางการเมืองในอนาคต

แต่สิ่งที่ต้องเกิดขึ้นแน่ๆ ในทางการศึกษา ในห้วงเวลาเดียวกัน คือ การทดสอบประเมินสมรรถนะนักเรียนมาตรฐานสากลหรือ PISA 2025 (Programme for International Student Assessment) โดยองค์กรเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนาหรือ OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) เดือนสิงหาคม 2568

หลังจากการทดสอบครั้งล่าสุดปี 2565 ประเทศสมาชิกที่ส่งตัวแทนนักเรียนอายุ 15 ปีเข้าทดสอบ 81 ประเทศ เป็นนักเรียนไทยจาก 279 โรงเรียน จำนวน 8,495 คน

คะแนนเฉลี่ยของเด็กไทย ด้านคณิตศาสตร์ 394 คะแนน ด้านวิทยาศาสตร์ 409 คะแนน ด้านการอ่าน 379 คะแนน ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของ OECD ทุกวิชา

คะแนนเฉลี่ยของประเทศสมาชิก OECD ด้านคณิตศาสตร์ 472 คะแนน ด้านวิทยาศาสตร์ 485 คะแนน ด้านการอ่าน 476 คะแนน

ผลจากคะแนนทดสอบลดลง พล.ต.อ.เพิ่มพูน ชิดชอบ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการมีคำสั่งตั้งคณะกรรมการ โครงการประเมินผลนักเรียนร่วมกับนานาชาติ PISA แห่งชาติ ตั้งคณะทำงานขับเคลื่อนการยกระดับ PISA จากทุกหน่วยงาน วิเคราะห์ปัญหา กำหนดมาตรการแก้จุดบกพร่อง มาตรการยกระดับคุณภาพการเรียนรู้ ด้านคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์และการอ่าน

“เริ่มต้นจากการศึกษาระดับปฐมวัย ต้องปรับทิศทางการจัดการเรียนการสอนมุ่งให้เด็กคิดวิเคราะห์เป็น ส่งเสริมการอ่านให้มากขึ้น

เมื่อวางแนวทางแก้ไขปัญหาแล้วผลคะแนน PISA ในรอบถัดไปยังไม่ดีขึ้นจะขอรับผิดชอบด้วยการพิจารณาตัวเอง” รัฐมนตรีกระทรวงศึกษาธิการประกาศหนักแน่น

ความเคลื่อนไหวหลังจากนั้น มีการประชุมเชิงปฏิบัติการ โครงการการปรับปรุงคุณภาพและการใช้ประโยชน์จากข้อมูลทางการศึกษา การใช้ PISA ในทางปฏิบัติ : พลังของข้อมูลเพื่อการปรับปรุงการศึกษา การเชื่อมโยงผลจาก PISA กับการปฏิรูประบบการศึกษา พร้อมพันธมิตรทางการศึกษา

องค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา, สภาการศึกษา, องค์การยูนิเซฟ ประจำประเทศไทย, ผู้เชี่ยวชาญจากประเทศสมาชิก OECD ที่ประสบความสำเร็จในการยกระดับผลการทดสอบ PISA มาร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับผู้บริหารระดับสูงของกระทรวงศึกษาธิการ ผู้แทนจากองค์กรหลัก และผู้แทนจากหน่วยงานด้านการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการทดสอบ PISA ทุกภาคส่วน รวมทั้งสิ้น 20 หน่วยงาน

พล.ต.อ.เพิ่มพูนกล่าวด้วยความมั่นใจว่าผลการประเมิน PISA ของนักเรียนในปี 2025 คะแนนจะดีมากขึ้นอย่างแน่นอน

การขับเคลื่อนการพัฒนาคุณภาพการประเมิน PISA ในครั้งนี้ ไม่เพียงแต่มุ่งเน้นที่นักเรียนเท่านั้น แต่ยังครอบคลุมไปถึงครูและบุคลากรทางการศึกษา มีการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาความรู้และทักษะในการออกข้อสอบที่สอดคล้องกับแนวทางการประเมิน PISA เพื่อให้นักเรียนเกิดความคุ้นเคยกับข้อสอบที่เน้นการคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา และการประยุกต์ใช้ความรู้ ซึ่งเป็นทักษะสากล

นอกจากนี้ ศธ.ยังได้เตรียมการปรับข้อสอบของครูและบุคลากรทางการศึกษาให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ตั้งแต่ระดับการคัดเลือกครูผู้ช่วย ไปจนถึงการสอบเลื่อนตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา

ข้อสอบใหม่สำหรับครูจะเน้นการวัดทักษะการคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา และการประยุกต์ใช้ความรู้ แตกต่างจากข้อสอบรูปแบบเดิมที่เน้นการท่องจำเนื้อหาเพียงอย่างเดียว ซึ่งไม่ได้ช่วยเสริมสร้างทักษะการคิดเชิงลึกหรือการนำความรู้ไปใช้ประโยชน์อย่างแท้จริง

การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้จะช่วยให้ครูและบุคลากรทางการศึกษาพัฒนาความสามารถในการสอนที่ส่งเสริมการคิดวิเคราะห์ และสามารถถ่ายทอดทักษะเหล่านี้ให้แก่นักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

จากนั้นมาจนถึงต้นปี 2568 สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา (สพท.) 245 เขต มีการอบรมการสร้างและพัฒนาข้อสอบวัดความฉลาดรู้ ด้านการอ่าน วิทยาศาสตร์ และคณิตศาสตร์ ในรูปแบบการเรียนที่ไหน เมื่อไหร่ก็ได้ ตามที่ต้องการ มีเป้าหมายทั้งสิ้น 445,624 คน มีผู้สนใจลงทะเบียนทั้งหมด 404,679 คน และอบรมเสร็จแล้ว จำนวน 305,502 คน

ครับ ผมนำเอาความเคลื่อนไหวที่สะท้อนถึงความตั้งใจและความพยายามที่จะทำให้คะแนนเด็กไทยในการทดสอบ PISA 2025 เพิ่มขึ้น มาเล่าสู่กันฟัง

ถึงเวลาทดสอบจริงในเดือนสิงหาคม 2568 นี้ ผลจะเป็นไปตามความคาดหวังและคำสัญญาหรือไม่ก็ตาม

สัญญาของรัฐมนตรีกระทรวงศึกษาธิการ คือ คะแนนทดสอบของนักเรียนไทย ต้องสูงขึ้นจากครั้งล่าสุด

แต่ถ้าเอาเป้าหมายที่ระบุไว้ในแผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2560-2579 เป็นตัวตั้ง ปีที่ 1-5 (2560-2565) คะแนนเพิ่มเป็น 500 คะแนน ปีที่ 6-10 (2566-2570) คะแนนเพิ่มเป็น 510 คะแนน ปีที่ 11-15 (2571-2575) คะแนนเพิ่มเป็น 520 คะแนน ปีที่ 16-20 (2576-2580) คะแนนเพิ่มเป็น 530 คะแนน

รัฐมนตรีศึกษาธิการต้องพิจารณาตัวเอง คนแล้วคนเล่า แน่นอน