เช่นเดียวกับการหายใจทำให้จุลินทรีย์ตาย หรือเดินกลางคืนเหยียบปลวก ซึ่งยกฝูงออกหากินกลางคืนตาย เป็นต้น เราไม่ควรถือโดยอ้อมค้อมค้านกันไปมาเลย จะกลายเป็นการทำให้หดสั้นเข้า แทนการเผยแพร่ออกไปสำหรับพระศาสนา เราจะต้องถือให้ตรง ให้มีเหตุผลเพียงพอ มิฉะนั้นแล้ว ภิกษุจะใช้เทียนไขก็ไม่ได้ ปลาวาฬจะถูกฆ่าเอาน้ำมันมากขึ้น, จะฉันยาถ่ายท้องก็ไม่ได้ พยาธิไส้เดือน ฯลฯ จะตาย ดูมันเกินไปเสียแล้วกระมัง
เรื่องบางเรื่องที่มีผู้เห็นเป็นสำคัญ แต่ผมเห็นเป็นเพียงเกร็ดของเรื่องก็มีอยู่มาก เช่น การพิสูจน์ว่า พระพุทธองค์ฉันเนื้อหรือไม่ เป็นต้น ความจริงพระพุทธองค์ต้องทรงฉันเนื้อแน่ๆ แต่เป็นส่วนน้อยที่สุด เพราะหาฉันยากตามประเพณีพื้นเมืองของอินเดีย
การให้เว้นเนื้อเสพผัก เป็นการก้าวหน้าในสัมมาปฏิบัติอย่างไร จะถือโอกาสกล่าวถึงพร้อมกันไปคราวเดียวกัน ดังต่อไปนี้
คำว่า “จำเป็น” หมายถึง ความจำเป็นของภิกษุ ที่จะเลือกสั่งอาหารไม่ได้ ต้องฉันตามแต่ที่จะได้มา ดังกล่าวมาแล้วในคราวก่อน แต่ขอให้เข้าใจว่า สำหรับประเทศซึ่งนิยมกินผักปนเนื้อเช่นประเทศเรานั้น เกือบจะไม่มีการจำเป็นอะไรนัก ที่จะต้องสั่งอาหารผัก เพราะอย่างไรเสีย อาหารนั้นก็คงปรุงกันมาทั้งเนื้อและผัก ซึ่งเราอาจเว้นเนื้อ ฉันแต่ผักได้เสมอไป และยังมีผลไม้อันอุดมอีกเป็นอันมาก ความจำเป็นโดยเฉพาะมักเกิดในคราวเดินทาง เราจึงมีข้อแม้ในเมื่อมีเหตุจำเป็น ทั้งเพื่อไม่ให้มีการเลี้ยงยากเป็นพิเศษเกิดขึ้นด้วย
แล้วทำไมเราจึงไม่ควรกินเนื้อสัตว์ (ในเมื่อไม่จำเป็น)?
เพราะว่า เป็นการทำเพื่อยึดเอาประโยชน์ทั้งฝ่ายโลกและฝ่ายธรรม เป็นการก้าวหน้าของสัมมาปฏิบัติอันหนึ่ง ซึ่งได้ผลมากแต่ลงทุนทางฝ่ายวัตถุน้อยที่สุด ไปมากอยู่ทางฝ่ายใจ, ซึ่งจะแยกอธิบาย ดังนี้
ฝ่ายธรรม เช่น 1.เป็นการเลี้ยงง่ายยิ่งขึ้น นักเสพผักย่อมไม่มีเวลาที่ต้องกระวนกระวายเพราะอาหารไม่ถูกปากเลย ส่วนนักเสพเนื้อต้องเลียบเคียงเพื่อได้อุททิสมังสะบ่อยๆ ทายกเสียไม่ได้ โดยในทีก็พยายามหาให้ ทายกที่มีใจเป็นกลางเคยปรารภกับผมเองหลายต่อหลายนักแล้ว ว่าสามารถเลี้ยงพระได้ตั้ง 50 รูป โดยไม่ต้องมีการรู้สึกลำบากอะไรเลย ถ้าไม่เกี่ยวกับปลากับเนื้อ ซึ่งบางคราวต้องฝืนใจทำไม่รู้ไม่ชี้กันมากๆ มิใช่เห็นแก่การที่มีราคาแพงกว่าผัก แต่เป็นเพราะรู้ดีว่ามันจะต้องถูกฆ่าเพื่อการเลี้ยงพระของเรา มีอีกหลายคนทีแรกที่ค้านว่าอาหารผักล้วนทำให้วุ่นวายลำบาก แต่เมื่อได้ลอง เพราะบางคราวไม่ต้องติดไฟเลยก็มี ตัณหาของนักเสพผักกับนักเสพเนื้อ มีแปลกกันอย่างไร จักกล่าวในข้อหลัง เฉพาะข้อนี้ขอจงทราบไว้ว่า คนกินเนื้อเพราะแพ้รสตัณหา กินเพราะตัณหา ไม่ใช่เพราะให้เลี้ยงง่าย
2.เป็นการฝึกในส่วนสัจธรรม คนเราห่างจากความพ้นทุกข์ เพราะมีนิสัยเหลวไหลต่อตัวเอง สัจจะในการกินผักเป็นแบบฝึกหัดที่น่าเพลิน บริสุทธิ์สะอาด ได้ผลสูงเกินที่คนไม่เคยลองจะคาดถึง มันเป็นอาหารที่จะหล่อเลี้ยง “ดวงความสัจจะ” ในใจของเราให้สมบูรณ์ แข็งแรง ยิ่งกว่าแบบฝึกหัดอย่างอื่น ซึ่งเป็นแบบฝึกหัดที่ค่อนข้างง่ายโดยมาก หรือยากที่จะได้ฝึกเพราะไม่สามารถนำมาเป็นเกมฝึกหัดประจำทุกๆ วัน เราต้องฝึกทุกวัน จึงจะได้ผลเร็ว การฝึกใจด้วยเรื่องอาหาร อันเป็นสิ่งที่เราบริโภคทุกวัน จึงเหมาะมาก อย่าลืมพระพุทธภาษิตที่มีใจความว่า สัจจะเป็นคู่กับผ้ากาสาวพัสตร์
3.เป็นการฝึกในส่วนทมธรรม (การข่มใจให้อยู่ในอำนาจ) คนเราเกิดมีทุกข์เพราะตัณหาหรือความอยากที่ข่มไว้ไม่อยู่ ข้อพิสูจน์เฉพาะเรื่องผักกับเนื้อง่ายๆ เช่น เห็นชาวตำบลป่าดอนสูงๆ ขึ้นไป อุตส่าห์หาบอาหารผักลงมาแลกปลาแห้งๆ ทางบ้านแถบริมทะเล ขึ้นไปรับประทาน, ทั้งที่ต้องเสียเวลาเป็นวันๆ และทั้งที่กลางบ้านของเขามีอาหารผักพวกเผือกมัน, มะพร้าว, ผัก, ฟัก ฯลฯ อย่างสมบูรณ์ และทั้งที่อาหารเหล่านั้นยังเป็นของสดรสดี สามารถบำรุงร่างกายได้มากกว่าปลาแห้งๆ จนราจับ ที่อุตส่าห์หาบขนไปไว้เป็นเสบียงกรังเป็นไหนๆ ผู้ที่ไม่มีการข่มรสตัณหา จักต้องเป็นทาสของความทุกข์และถอยหลังต่อการปฏิบัติธรรม การข่มจิตด้วยอาหารการกินก็เหมาะมาก เพราะอาจมีการข่มได้ทุกวันดังกล่าวแล้ว การข่มจิตเสมอเป็นของคู่กับผ้ากาสาวพัสตร์ ควรทราบว่า มันเป็นการยากอย่างยิ่ง ที่คนแพ้ลิ้นจะข่มตัณหา โดยเลือกกินแต่ผัก จากจานอาหารที่เขาปรุงด้วยเนื้อและผักปนกันมา จงยึดเอาเกมที่เป็นเครื่องชนะตน อันนี้เถิด ในการเลี้ยงพระของงานต่างๆ เคยเห็น เคยได้ยินเสียงเรียกแต่อาหารเนื้อ ส่วนอาหารผักล้วนดูเหมือนเป็นการยากที่จะได้ถูกเรียกกับเขา แล้วยังเหลือกลับไปอีก แม้อาหารที่ปรุงระคน ก็หายไปแต่ชิ้นเนื้อ ผักคงเหลือติดจานกลับไปก็มี และยิ่งกว่านั้นก็คือ ควรทราบว่า แม่ครัวหรือเจ้าภาพเขารู้ตัวก่อนด้วยซ้ำ เขาจึงปรุงอาหารเนื้อไว้มากกว่าอาหารผักหลายเท่านัก
ทั้งนี้ ก็เพราะตัณหาทั้งของฝ่ายทายกและปฏิคาหก ร่วมมือกัน
