| ที่มา | มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | โกวิท วงศ์สุรวัฒน์ |
| เผยแพร่ |
ประเทศกรีซที่บรรดาฝรั่งชาติตะวันตกในยุโรปถือว่าเป็นอู่อารยธรรมตะวันตกต้องตกเป็นเมืองขึ้นของจักรวรรดิออตโตมาน (ตุรกีในปัจจุบัน) นานร่วม 300 ปีเศษ คือตั้งแต่ พ.ศ.2043 (ตรงกับสมัยพระรามาธิบดีที่ 2 แห่งกรุงศรีอยุธยาโน่น) จนกระทั่ง พ.ศ.2364 (ปลายสมัย ร.2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์) ชาวกรีกก็ได้พยายามต่อสู้เพื่อปลดแอกจากพวกเติร์กแต่พวกกรีกเองทำการต่อสู้อย่างขาดเอกภาพ สงครามประกาศอิสรภาพของกรีซจึงยืดเยื้อไปจนกระทั่ง ฝรั่งเศส รัสเซีย และอังกฤษ ร่วมกันเข้ามาแทรกแซงช่วยกรีซรบกับจักรวรรดิออตโตมาน จนทำให้กรีซได้เอกราชมาใน พ.ศ.2372
สงครามประกาศอิสรภาพของกรีซนี้เป็นผลของลัทธิชาตินิยมที่แผ่ขยายไปทั่วทวีปยุโรปอันเป็นที่มาของศิลปะยุคโรแมนติกซึ่งเป็นศิลปะที่ให้ความสำคัญกับอารมณ์ความรู้สึก และธรรมชาติโดยให้ความสำคัญแก่มนุษย์ในฐานะเป็นปัจเจกบุคคลมากกว่าส่วนรวม รวมทั้งแฝงความรู้สึกชาตินิยมไว้ด้วย ทั้งนี้ยังได้ลดความเชื่อในเรื่องเหตุผลและระเบียบแบบแผนซึ่งเป็นลักษณะสำคัญของศิลปะสมัยนีโอคลาสสิก สำหรับผลงานจิตรกรรมแบบโรแมนติกนั้นจิตรกรมักแสดงออกในอารมณ์และความรู้สึกของตนอย่างเต็มที่ ใช้สีฉูดฉาดตัดกันอย่างรุนแรง มักเป็นภาพวาดทิวทัศน์ธรรมชาติหรือภาพสะท้อนสังคมสมัยการปฏิวัติอุตสาหกรรม และการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่รุนแรง จิตรกรที่สำคัญคือ โจเซฟ เทอร์เนอร์ (Joseph Turner) ชาวอังกฤษ และเดอลาครัวซ์ (Delacroix) ชาวฝรั่งเศส เป็นต้น
ภาพวาดกำเนิดวีนัสและรูปปั้นวีนัสแห่งเมดิซี
แต่ ที่น่าสนใจในยุคศิลปะโรแมนติกในยุโรปทางด้านประติมากรรมที่โด่งดังเป็นตัวแทนแห่งยุคโรแมนติกนั้นกลับเป็นประติมากรชาวอเมริกันที่ชื่อไฮแรม พาวเวอร์ส (Hiram Powers) ผู้เป็นลูกชาวนาและมีอาชีพเป็นหัวหน้าช่างประจำโรงงานที่ผลิตนาฬิกาและออร์แกนในมลรัฐโอไฮโอ แล้วจึงเข้าฝึกงานเป็นประติมากรเนื่องจากใจรัก เขาได้ย้ายไปทำงานที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี.และได้ปั้นรูปบุคคลสำคัญของอเมริกันยุคนั้นอาทิ อดีตประธานาธิบดีแอนดรูว์ แจ๊กสัน และวุฒิสมาชิกแดเนียล เว๊บสเตอร์
ไฮแรม พาวเวอร์ส ได้ย้ายไปตั้งถิ่นฐานที่เมืองฟลอเรนซ์ อิตาลีเมื่อ พ.ศ.2380 รับเอาบรรยากาศของชาตินิยมและโรแมนติกในช่วงเวลานั้นอย่างเต็มที่ โดยเขาได้เริ่มปั้นรูปนางทาสกรีก (Greek Slave) จากดินเหนียวขึ้นใน พ.ศ.2386 โดยมีรูปปั้นวีนัสแห่งเมดิซี (ดูรูป) เป็นแรงบันดาลใจต้นแบบและได้แกะสลักรูปปั้นนางทาสกรีกจากหินอ่อนเสร็จเรียบร้อยในปีต่อมา
ไม่มีใครปฏิเสธได้ว่ารูปปั้นนางทาสกรีกนั้นมีความสวยงามสมส่วนของรูปปั้นประเภทเปลือย (nude) ตามแบบของกรีกโบราณแต่การเป็นนักการตลาดที่เยี่ยมยอดของนายไฮแรม พาวเวอร์สเขาได้เขียนชี้แจงเป็นลายลักษณ์แจกให้กับผู้เข้าชมรูปปั้นของเขาว่า
“งานศิลปะทุกชิ้นโดยเฉพาะงานประติมากรรมควรจะต้องมีคุณธรรมประจำงานประติมากรรมอยู่ทุกชิ้น สำหรับรูปปั้นนางทาสกรีกนี้ ข้าพเจ้าต้องการแสดงออกถึงความหวังและความมั่นใจพระผู้เป็นเจ้าว่าทุกอย่างจะต้องเปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้นแม้ว่าสถานการณ์ของเธอ (นางทาสกรีก) ที่ถูกจับมายืนเปลือยกายเพื่อการประมูลราคาในตลาดค้าทาสในดินแดนออตโตมานเติร์กอย่างโดดเดี่ยวโดยที่พ่อแม่ญาติพี่น้องของเธอถูกฆ่าตาย เนื่องจากการต่อสู้เพื่ออิสรภาพของกรีซไปหมดแล้วก็ตาม นางทาสก็ยังคงยืนอย่างมั่นคงถึงแม้จะถูกล่ามโซ่ไว้ ในมือขวาของเธอถือสร้อยลูกประคำห้อยไม้กางเขนอยู่ประหนึ่งว่าเธอมั่นคงในจิตวิญาณอันบริสุทธิ์ของเธอท่ามกลางการประมูลราคาเธอเยี่ยงวัวควาย แสดงถึงความสูงส่งทางจิตใจของเธอนั้นเหนือกว่าบรรดาผู้คนที่อยู่ในตลาดค้าทาสแห่งนั้นแม้ว่าเธอต้องเปลือยกายอยู่ก็ตาม”
ครับ! เข้าทำนองว่าเปลือยแต่บริสุทธิ์หรือเปลือยแบบมีคุณธรรมนั่นเองทำให้รูปปั้นหินอ่อน “นางทาสกรีก” ประสบความสำเร็จอย่างสูงในยุโรปและนายไฮแรม พาวเวอร์สได้ทำก๊อบปี้ของนางทาสอีก 6 รูปปั้นขายให้กับพิพิธภัณฑ์ที่มีชื่อเสียงในยุโรปและสหรัฐอเมริกา
นายไฮแรม พาวเวอร์ส เป็นประติมากรอเมริกันที่มีชื่อเสียงที่สุดแห่งยุคโรแมนติกขนาดว่าเขานำรูปปั้นนางทาสกรีกมาแสดงในดินแดนสหรัฐอเมริกาเองและได้โฆษณาว่า
“การเปลือยกายของนางทาสกรีกนั้นไม่ใช่ความชั่วร้ายของนาง หากแต่เธอถูกบังคับให้เปลือยกายโดยพวกเติร์กเพราะต้องถูกประมูลขาย ความไม่เต็มใจที่ต้องเปลือยกายนั้นแสดงถึงรูปแบบของความบริสุทธิ์ในอุดมคติเป็นชัยชนะของคุณธรรมคริสเตียนที่เหนือต่อความชั่วทั้งปวง”
ครับ ! ทำเอาบรรดานักบวชอเมริกันในศาสนาคริสต์พากันสนับสนุนให้ชาวอเมริกันที่เคร่งศาสนาพากันไปชมรูปปั้นเปลือยแบบมีคุณธรรมอันบริสุทธิ์อย่างแท้จริง
แล้วคนเลวคือใครล่ะครับ? ก็บรรดาชาวเติร์กนอกศาสนาที่ข่มเหงชาวคริสต์นั่นแหละครับ โดยชาวคริสต์อเมริกันพากันหนุนเนื่องไปชม “รูปปั้นเปลือยที่เพียบพร้อมด้วยคุณธรรม” กันอย่างไม่ต้องตะขิดตะขวงใจใดๆ เลย
ดีจริงๆ นะครับ ที่ไปดูรูปผู้หญิงเปลือยแล้วได้บุญด้วย
