สุจิตต์ วงษ์เทศ : ทวารวดีในไทย ไม่เคยมีอาณาจักรยิ่งใหญ่

พล.อ. ธนะศักดิ์ ปฏิมาประกร รองหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ลงพื้นที่ติดตามความก้าวหน้าการพัฒนาการท่องเที่ยวของ จ. เพชรบูรณ์ เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 18 มกราคม 2561 ที่อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ ว่าคณะอนุกรรมการมรดกโลกทางวัฒนธรรม เห็นชอบให้นำเสนอ “เมืองโบราณคดีศรีเทพ” แหล่งมรดกทางวัฒนธรรม เข้าสู่บัญชีรายชื่อเบื้องต้นมรดกโลกแล้ว (ภาพและคำบรรยายจาก มติชนออนไลน์ วันพฤหัสบดีที่ 18 มกราคม 2561)

“อาณาจักรทวารวดี เป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่” ข้อความนี้มีในข่าวของมติชนรายวัน เกี่ยวกับเมืองศรีเทพ (อ. ศรีเทพ จ. เพชรบูรณ์) พาดหัวข่าวว่า “ดันเมืองโบราณศรีเทพสู่มรดกโลก” (มติชน ฉบับวันศุกร์ 19 มกราคม 2561 หน้า 11)
“อาณาจักรทวารวดี” มีปัญหามากทางวิชาการต่อเนื่องนานมากกว่า 50 ปีมาแล้ว และยังจะมีปัญหาต่อไปอีกนานเท่าไรไม่มีใครรู้?
จะเล่าย่อๆ พอได้ความดังนี้

อาณาจักรเก่าสุดในไทย
ในข่าวไม่มีนิยาม และ/หรือคำอธิบายว่าอาณาจักรทวารวดีคืออะไร? อยู่ที่ไหน?
แต่เป็นที่รู้ทั่วกันในวงวิชาการกระแสหลักทางประวัติศาสตร์ศิลปะโบราณคดี ว่า อาณาจักรทวารวดี อายุเก่าแก่สุดราว พ.ศ. 1100-1500 มีศูนย์กลางอยู่เมืองโบราณ อ. เมือง จ. นครปฐม แผ่อำนาจทางการเมืองกว้างขวางมากเกือบทั่วประเทศไทย
เรื่องนี้มีนักวิชาการรุ่นใหม่คัดค้านหลายอย่าง ดังต่อไปนี้
1. ไม่อาณาจักร การเมืองการปกครองยุคแรกๆ ในไทยและในอุษาคเนย์ ไม่กว้างขวางใหญ่โตระดับอาณาจักร หากมีขนาดเล็กระดับรัฐหรือนครรัฐเท่านั้น เช่น รัฐทวา รวดี
ดังนั้นเมื่อใช้คำว่าอาณาจักรทวารวดี จึงผิดความจริง
2. ไม่ทวารวดี เอกสารจีนระบุชื่อ “โถโลโปตี” นักปราชญ์ฝรั่งเศสสันนิษฐานว่าตรงกับ “ทวารวดี” ตรงกันจริงหรือเปล่าก็ไม่รู้? ถ้าตรงจริงแล้วเป็นชื่ออะไรที่ไหน? ก็ยังไม่ชัดเจนอีกนั่นแหละ แม้กระแสหลักเชื่อว่ามีศูนย์กลางอยู่ จ. นครปฐม แต่หลักฐานสืบเนื่องถึงสมัยหลังๆ ว่าอยู่ จ. ลพบุรี (เพราะมีนามต่อไปเป็นอยุธยา)
[ปัญหาของไทยอยู่ที่มีระบบการศึกษาตามแบบพระสงฆ์เรียนบาลีนักธรรม ท่องจำเป็นนกแก้วนกขุนทอง ห้ามถามห้ามเถียง จึงควบคุมนักศึกษามิให้สงสัย แล้วให้เชื่ออย่างเดียว]
3. ทวารวดี เป็นชื่อเมืองศักดิ์สิทธิ์ของพระกฤษณะ ตามความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์ในอินเดีย แล้วแพร่หลายถึงอุษาคเนย์เหมือนชื่ออยุธยา, อโยธยา ที่ได้รับยกย่องทั่วไปว่าเป็นเมืองศักดิ์สิทธิ์ จึงมีชื่อเดียวกันได้ทุกหนทุกแห่งเพื่อยกย่องเมืองนั้น เช่น กรุงเทพทวารวดีศรีวิชัย, กรุงเทพทวารวดีศรีอยุธยา เป็นต้น
แม้แต่ชื่อกรุงเทพมหานคร ก็สืบเนื่องจากกรุงเทพทวารวดี

ศิลปะแบบทวารวดี
แรกทีเดียว ทวารวดีใช้เรียกชื่อรูปแบบศิลปกรรมพบในประเทศไทย ที่มีอายุราว พ.ศ. 1100-1500 ว่า ศิลปะแบบทวารวดี แล้วขยายขอบเขตว่าวัฒนธรรมทวารวดี

Advertisement

อาณาจักรทวารวดี
ต่อมายกชื่อทวารวดีจากแบบศิลปกรรมและวัฒนธรรม เป็นชื่อทางการเมือง เรียก อาณาจักรทวารวดี
จึงมีนักวิชาการนานาชาติคัดค้านว่าการเมืองต่างรัฐไม่เป็นเครื่องปิดกั้นอำนาจทางวัฒนธรรม เพราะการเมืองต่างกัน แต่มีวัฒนธรรมร่วมกันได้ มีพยานชัดเจนว่าระหว่างหลัง พ.ศ. 1000-1500 รัฐปัตตานีอยู่ใต้สุดในไทย เป็นรัฐเอกราช ไม่ขึ้นกับรัฐภาคกลาง แต่มีรูปแบบศิลปกรรมอย่างเดียวกับรัฐนครปฐม

ทวารวดี ไม่อาณาจักร
สรุปว่าอาณาจักรทวารวดีไม่มีในไทย แต่อาจมีรัฐต่างๆ ในไทยที่ยกย่องชื่อศักดิ์สิทธิ์อย่างเดียวกันว่า “ทวารวดี” โดยต่างเป็นรัฐเอกราช ไม่ขึ้นแก่กัน แต่อาจสัมพันธ์ทางเครือญาติด้วยการแต่งงานกันได้ ทุกอย่างไม่ยุติ ยังทักท้วงถกถียงกันได้อีกนาน

อยากเรียกอาณาจักรก็ตามใจ
อยากเรียกอาณาจักรทวารวดีก็เรียกไปเถอะ เพราะในไทยเรื่องไม่มีจริงก็สร้างใหม่ให้จริงเยอะแยะไปในหนังสือเรียนของกระทรวงศึกษาธิการ
แต่ขอให้ฟังไว้ด้วยว่าหลักฐานวิชาการประวัติศาสตร์โบราณคดีไม่มีจริงอย่างนั้น หากมีคนค้านก็อย่าไปด่าเขาว่าไม่รักชาติ (ผิดๆ) เหมือนตัวเอง

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image