สวัสดีแฟนๆ คิด เห็น แชร์ ทุกท่านครับ หากเราลองมองภาพกลับไปในอดีต “ชุมชน” กับ “โรงงานอุตสาหกรรม” ถือเป็นสถานที่ที่ไม่น่าเกี่ยวข้องกัน เพราะมักตั้งอยู่ห่างไกลกัน อย่างไรก็ตาม วิถีชีวิตและความเป็นอยู่ของคนในสังคมได้เปลี่ยนไปตามบริบทของยุคสมัย จากเดิม รายได้หลักในการดำรงชีพมาจากภาคเกษตรกรรมเป็นส่วนใหญ่ แต่ในปัจจุบัน ภาคการผลิตและอุตสาหกรรมได้กลายเป็นแหล่งรายได้สำคัญทั้งของประชาชนและของประเทศไทย จึงอาจกล่าวได้ว่า ภาคอุตสาหกรรมทำให้เกิดความเจริญ กระตุ้นการจ้างงาน และสร้างรายได้ในพื้นที่ ส่งผลให้การขยายตัวของชุมชนไปอยู่ใกล้กับแหล่งอุตสาหกรรมมากยิ่งขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม คนในชุมชนก็อาจยังมีความรู้สึกไม่มั่นใจและกังวลใจที่จะอยู่ร่วมกับแหล่งอุตสาหกรรม เนื่องจากมีภาพจำว่าแหล่งอุตสาหกรรม มักเป็นสาเหตุที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและทำให้เกิดมลภาวะต่างๆ ดังนั้น การส่งเสริมและสนับสนุนให้เกิดระบบนิเวศ (Ecosystem) ของการอยู่ร่วมกันได้อย่างสมดุลและยั่งยืน จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ภาครัฐและภาคเอกชนไทยต้องร่วมมือกันผลักดันให้เกิดขึ้น
เราทราบกันดีว่า จุดประสงค์ของการประกอบการธุรกิจอุตสาหกรรม คือ การสร้างรายได้สูงสุดจากการใช้ทรัพยากรและต้นทุนที่ต่ำสุด เพื่อให้สามารถหล่อเลี้ยงกิจการและพนักงานในองค์กร ตลอดจนแบ่งปันผลกำไรให้กับนักลงทุนได้ และเมื่อกล่าวถึงคำว่า “ต้นทุน” ก็อาจแบ่งออกได้เป็นต้นทุนทางตรง เช่น วัตถุดิบในการผลิตสินค้า/บริการ และต้นทุนทางอ้อม ที่รวมถึงการดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อมและการตอบแทนสังคม ซึ่งมักจะจัดขึ้นในรูปแบบการทำกิจกรรมเพื่อสังคมด้วยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในองค์กร หรือที่รู้จักกันว่า “กิจกรรม CSR” (Corporate Social Responsibility) ที่พบเห็นได้จากองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่ที่มีศักยภาพและความพร้อมทั้งงบประมาณและทีมงานที่มีประสบการณ์ ในขณะเดียวกัน ก็ยังมีองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่อีกมากมายในประเทศ ที่มีความเชี่ยวชาญในธุรกิจของตนเอง เป็นองค์กรที่มีรายได้ มีกำไร และมีส่วนช่วยในการรักษาสิ่งแวดล้อมได้เป็นอย่างดี แต่อาจยังไม่มีประสบการณ์และทีมงานในการส่งเสริมความยั่งยืนให้กับชุมชน เมื่อเทียบกับผู้ประกอบการธุรกิจเพื่อสังคมที่มีความใกล้ชิดกับชุมชนในพื้นที่อยู่แล้ว ดังนั้น ภาพที่เราเห็นกันอย่างคุ้นชิน จึงเป็นภาพของกิจกรรมเพื่อตอบแทนสังคมและช่วยเหลือชุมชนโดยรอบ ด้วยการบริจาคสิ่งของ ปรับปรุงสิ่งก่อสร้างหรือสถานที่สาธารณะ เช่น วัด โรงเรียน หรือมูลนิธิ เป็นต้น ซึ่งเกิดขึ้นเพียงแค่ชั่วคราวเท่านั้น
อย่างไรก็ดี หากเราสามารถระดมสรรพกำลังจากองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่กลุ่มนี้ เพื่อให้เขาเป็นส่วนหนึ่งของการช่วยเหลือชุมชน สังคม และสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน ด้วยการสนับสนุนงบประมาณหรือนำองค์ความรู้ความเชี่ยวชาญในธุรกิจของตนเอง มาช่วยพัฒนาและสนับสนุนผู้ประกอบการธุรกิจเพื่อสังคม ซึ่งมีความใกล้ชิด เข้าใจ เข้าถึง ทราบความคาดหวังและความต้องการที่แท้จริงของชุมชนในพื้นที่เป็นอย่างดี เพื่อให้เขาเหล่านี้ช่วยเป็นตัวกลางส่งต่อความช่วยเหลือจากธุรกิจขนาดใหญ่ที่อยู่ต้นน้ำ ให้ไหลลงมาสู่ชุมชนในพื้นที่ต่างๆ ที่อยู่ปลายน้ำได้อย่างยั่งยืนและเกิดประโยชน์อย่างเป็นรูปธรรม
ปัจจุบัน กระแสของการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Sustainable Development) ก่อให้เกิดวิสาหกิจเริ่มต้นหรือสตาร์ตอัพใหม่ ๆ ที่มีนวัตกรรมเพื่อความยั่งยืน รวมถึงผู้ประกอบการธุรกิจเพื่อสังคมจำนวนมากขึ้น ซึ่งกลุ่มคนตัวเล็กเหล่านี้มีพลังใจ พลังกาย มีไอเดียและนวัตกรรมที่สามารถนำมาต่อยอดช่วยเหลือชุมชน พัฒนาสังคม และสิ่งแวดล้อมได้
อย่างไรก็ดี หากมองในเรื่องของความคุ้มค่าในการลงทุนเพียงอย่างเดียว ก็อาจมองว่ามีผลตอบแทนไม่มาก ทำให้ไม่เป็นที่สนใจของนักลงทุนหรือสถาบันการเงินในการให้สินเชื่อ ส่งผลให้นวัตกรรมเหล่านี้ต้องเจอกับทางตัน แต่ในทางกลับกัน กลุ่มธุรกิจด้านเทคโนโลยีเชิงลึก (Deep Technology) กลับเนื้อหอมและเติบโตอย่างก้าวกระโดด ราวกับว่าการเป็นธุรกิจเพื่อสังคมนั้น ต้องแบกรับภาระมาก จนอาจเรียกได้ว่าเป็น “ฮีโร่กินแกลบ” กันเลยทีเดียว
ดีพร้อม (DIPROM) หรือ กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม ซึ่งต้องการเน้นความสำคัญของการอยู่ร่วมกันระหว่างภาคอุตสาหกรรมและชุมชนอย่างยั่งยืน จึงได้จัดทำโครงการรูปแบบใหม่ที่ยังไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน เรียกว่า “โครงการสร้างเครือข่ายผู้นำพันธุ์ดีพร้อม (DIPROM Heroes)” เพื่อให้การสนับสนุนผู้ประกอบการธุรกิจเพื่อสังคมที่มีพลังใจ พลังกาย พร้อมเป็นฮีโร่ช่วยเหลือชุมชน สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยดีพร้อมจะช่วยส่งเสริมและพัฒนาฮีโร่เหล่านี้ ให้สามารถดำเนินธุรกิจได้อย่างแข็งแรง มีผลประกอบการที่ดี ควบคู่ไปกับการประสานประโยชน์เครือข่ายโซ่อุปทานและชุมชนโดยรอบ ผ่านกลไกการบ่มเพาะในการสร้างกรอบความคิดของการเป็นผู้ประกอบการ (Entrepreneur Mindset) ให้มีแนวคิดที่ทำให้เกิดมูลค่าเพิ่มทางธุรกิจ จากนั้นดีพร้อมจะช่วยฮีโร่จับคู่ธุรกิจ (business matching) กับองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่ที่มีใจและให้ความสำคัญกับสิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล พร้อมมาช่วยเติมเต็มให้กิจกรรมของผู้ประกอบการฮีโร่ดำเนินไปได้อย่างสมบูรณ์ ผ่านการให้การสนับสนุนเงินทุนหรือองค์ความรู้
ซึ่งองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่เอง ก็จะได้ประโยชน์จากการสนับสนุนกิจกรรมเหล่านี้ ด้วยสิทธิลดหย่อนภาษี การสร้างความสัมพันธ์และภาพลักษณ์ที่ดีขององค์กรด้วยเช่นกัน
สุดท้ายนี้ ผมเชื่อมั่นว่า โครงการสร้างเครือข่ายผู้นำพันธุ์ดีพร้อม (DIPROM Heroes) ซึ่งเป็นโครงการแนวคิดใหม่ จะเป็นอีกหนึ่งกลไกที่จะช่วยสร้างระบบนิเวศของการอยู่ร่วมกันของธุรกิจอุตสาหกรรมและชุมชนได้อย่างไร้รอยต่อ ซึ่งดีพร้อมจะเป็นสื่อกลางเชื่อมโยงเหล่าฮีโร่ที่มีใจและองค์กรธุรกิจขนาดใหญ่ที่มีพลังในการสนับสนุน ให้ทั้งสองได้มาเจอกัน เพื่อผนึกกำลังร่วมกันพัฒนาชุมชน สังคม และสิ่งแวดล้อม ซึ่งจะช่วยให้ชุมชนกับโรงงานอุตสาหกรรมอยู่ร่วมกันได้อย่างผาสุก และช่วยกันขับเคลื่อนประเทศให้เติบโตได้อย่างยั่งยืนครับ
ดร.ณัฐพล รังสิตพล
อธิบดีกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม (กสอ.) กระทรวงอุตสาหกรรม
