สูงวัยแฮปปี้ สลับกันนวดท้อง-เรียนรู้ธาตุ ปรับร่างกาย ‘ชะลอวัย ไกลโรค’ เพื่อชีวิตที่สมดุล
เมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม ที่ สามย่านมิตรทาวน์ฮอลล์ ชั้น 5 ศูนย์การค้าสามย่านมิตรทาวน์ บริษัท มติชน จำกัด (มหาชน) หรือ เครือมติชน ผนึกกำลังพันธมิตรชั้นนำ ทั้งโรงพยาบาลรัฐและเอกชน จำนวน 14 แห่ง หน่วยงานสังกัดกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) ตลอดจนภาคเอกชน จัดมหกรรมสุขภาพเฮลท์ แคร์ 2022 ภายใต้ธีม ‘Healthcare 2022 จักรวาลผู้สูงวัย’ ตอกย้ำความแกร่งผู้นำงานแฟร์สุขภาพอันดับ 1 ของประเทศไทย ต่อเนื่องเป็นปีที่ 14 ระหว่างวันที่ 30 มิถุนายน – วันที่ 3 กรกฎาคมนี้
ผู้สื่อข่าวรายงานบรรยากาศ ตั้งแต่ เวลา 13.00 น. ที่ห้องเวิร์กช็อป รพ.เจ้าพระยาอภัยภูเบศร จัดอบรมระยะสั้นในหัวข้อ “ปรับสมดุลสูงวัย ชะลอวัย ไกลโรค” ซึ่งมีผู้สนใจมาลงทะเบียนเข้าร่วมตั้งแต่ช่วงเช้า รวมประมาณ 25 คนพร้อมจ่ายค่าเรียนเพียงท่านละ 299 บาทต่อหลักสูตร ซึ่งเมื่ออบรมแล้วเสร็จจะได้รับประกาศนียบัตร สามารถนำไปต่อยอดประกอบอาชีพได้
เนื้อหาการอบรม เริ่มจากการบรรยายวิธีปรับสมดุลสูงวัย ชะลอวัย ไกลโรค โดย พท.ป.พัชญา ขำสอาด แพทย์แผนไทยปฏิบัติการ โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ให้ผู้ร่วมกิจกรรมเรียนรู้เรื่องธาตุในร่างกาย ค้นหาธาตุของตัวเอง และวิธีการปรับสมดุลตามธาตุของตน โดยยึดหลักแพทย์แผนไทย
พท.ป.พัชญา กล่าวว่า ชีวิต คือ การประชุมของธาตุทั้ง 4 (ดิน น้ำ ลม ไฟ)
ปถวิธาตุสมุฏฐาน (ธาตุดิน) มี 20 ประการ
อาโปธาตุสมฏฐาน (ธาตุน้ำ) มี 12 ประการ
วาโยธาตุสมุฎฐาน (ธาตุลม) มี 6 ประการ
เตโชธาตุสมุฏฐาน (ธาตุไฟ) มี 4 ประการ
กลไกการทำงานของร่างกาย “ตรีโทษ” ต้องสมดุล ตรีโทษ คือกลไกที่ทำให้เกิดขึ้น ดำเนินไป และสิ้นสุดลง ของธาตุในร่างกาย ประกอบด้วย 3 กลไก คืง วาตะ ปิดตะ เสมหะ กล่าวได้ว่า ธาตุทั้ง 4 (ดิน น้ำ ลม ไฟ) คือธาตุที่ประกอบเป็นโครงสร้างร่างกาย ส่วนตรีโทษ คือ กลไกการขับเคลื่อนของธาตุทั้ง 4 ในร่างกายคนเรา ดังนั้น ชีวิตมนุษย์ = ธาตุ 4 + ตรีโทษ
จากนั้น พท.ป.พัชญา อธิบายถึง “ธาตุเจ้าเรือน” ว่า ตามทฤษฎีการแพทย์แผนไทยกล่าวว่า คนเราเกิดมาในร่างกาย ประกอบด้วยธาตุทั้ง 4 ซึ่งในแต่ละคนจะมีธาตุหลักเป็นธาตุประจำตัว เรียกว่า “เจ้าเรือน” ซึ่งสะท้อนความเป็นตัวตนของบุคคล ธรรมชาติเฉพาะตัวของแต่ละคนถูกกำหนดขณะปฏิสนธิ จากปัจจัยทางพันธุกรรม และสภาวะในครรภ์มารดา ตลอดจนการบริโภคอาหาร และพฤติกรรมระหว่างตั้งครรภ์ ทำให้มีผลต่อสัดส่วนของธาตุทั้ง 4 และตรีโทษทั้ง 3 ที่ประกอบกันเป็นตัวเรา โดยคนจะมีเจ้าเรือนที่ติดตัวมาแต่กำเนิด
พท.ป.พัชญาระบุว่า เจ้าเรือนแบ่งออกเป็น เจ้าเรือนเกิด กำหนดตามวันเกิดแบ่งเป็นดินน้ำลมไฟ ส่วนเจ้าเรือนปัจจุบันจะพิจารณาจากบุคลิกลักษณะอุปนิสัย ภาวะด้านสุขภาพกายและใจ ซึ่งจะบ่งบอกกลไกการทำงานของร่างกาย หรือ ตรีโทษ ได้แก่ ปิตตะ วาตะ และ เสมหะ
1.ปิตตะ รูปร่างปานกลาง ผิวแพ้ง่าย หิวบ่อย หงุดหงิดง่าย มีระบบการย่อยอาหารดี การเผาผลาญและการดูดซึมดี มีความสามารถในการวิเคราะห์
2.วาตะ รูปร่างผอม ผิวแห้ง หยาบ มีความกระตือรือร้น เคลื่อนไหวเร็วไม่ค่อยอยู่นิ่ง เรียนรู้เร็วแต่ลืมง่าย ตัดสินใจเร็ว
3.เสมหะ โครงสร้างใหญ่ ผิวพรรณละเอียด ข้อต่อกระชับ มีความอดทน ขี้หนาว จิตใจเยือกเย็น เคลื่อนไหวช้า ตัดสินใจช้า
จากนั้น พท.ป.พัชญาค่อยๆ ลงลึกถึงหลักการดำเนินชีวิตสำหรับ ผู้ที่มี “ธาตุเจ้าเรือน” ทั้ง 3 ประเภท ทั้งในเรื่องของสาเหตุที่ทำให้อาการโรคกำเริบ และวิธีการลดเพื่อความสมดุล โดยใช้พืชสมุนไพรเข้ามาช่วย
“วาตะ” อาทิ ตะไคร้ ขิง ข่า ขมิ้นชัน บอระเพ็ด
“ปิตตะ” อาทิ พริก กระชาย มะระขี้นก สะเดา ใบย่านาง มะรุม
“เสมหะ” อาทิ มะนาว มะกรูด มะขามป้อม กระเทียม หอมแดง หอมหัวใหญ่
นอกจากนี้ ยังกล่าวถึงการปรับสมดุลโดย 1.ใช้ยา อาทิ ยาหอม ยาสตรี ยาขม
2.ปรับสมดุลด้วยการออกกำลังกาย เช่น ท่าฤาษีดัดตน
3.ปรับสมดุลด้วยอาหาร วาตะ : รสเผ็ดร้อนขมและฝาด ปิตตะ รสเผ็ดเปรี้ยวเค็ม และ เสมหะ รสหวานเปรี้ยว เค็ม
นอกจากนี้ ยังมีวิธีการดูแลสุขภาพผ่านระบบย่อยอาหาร ไปจนถึงวิธีการ “สุคนธาบำบัด” หรือการบำบัดอาการของโรคด้วยกลิ่นหอมที่ได้จากธรรมชาติ เช่น การใช้น้ำมันหอมระเหย โดยการสูดดม นวด หรือรับประทาน เป็นต้น
ด้าน พท.ป.ปนัดดา จรัสรัตนโชติ จากโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร กล่าวบรรยายในหัวข้อ “นวดท้องปรับสมดุล” โดยเริ่มจาก สรุปแนวทางและการนำไปใช้ เป็นการนวด เพื่อกระตุ้นพลังงานลมให้ไหลเวียน เคลื่อนได้สะดวก ซึ่งการนวดเป็นการปรับสมดุลที่ดี หากเราอย่างถูกวิธี ถูกเส้น หายใจอย่างถูกต้อง จะทำให้ลมเคลื่อนได้อย่างสมดุล ช่วยลดอาการจุกแน่น กระตุ้นการเคลื่อนตัวของลำไส้ ลดการสะสมของเสียในร่างกาย ลดความตึงเครียดของร่างกาย และช่วยลดความเครียดได้
โดยต้องนวดตามเส้นประธาน 10 เส้น ได้แก่ เส้นอิทา, เส้นปิงคลา, เส้นสุมนา, เส้นกาลทารี, เส้นสหัสรังสี, เส้นทวารี, เส้นจันทภูสัง, เส้นรุชำ, เส้นสุขุมัง และเส้นสิกขณี ทั้งนี้ มีบริเวณที่ห้ามกด คือ ซี่โครง สะดือ และกระดูกเชิงกราน
วิธีการที่ 1
1. นวดโดยใช้มือทั้งมือ ฝ่ามือ /นิ้วมือ
2. ไม่กดจุดโดยใช้นิ้วเพียง 1หรือ 2 นิ้ว
3. ดูสีหน้าผู้ที่ถูกนวดเพื่อดูปฏิกริยาในระหว่างนวด
นอกจากนี้ การนวดยังมีข้อห้าม คือ
1. ผู้ที่มีครรภ์ หรือ ไม่แน่ใจว่าจะมี
2. ผู้ที่พึ่งรับประทานอาหารอิ่มใหม่ๆ
3. ผู้ที่มีปัญหาโรคตับ หรือ กระเพราะอาหารอักเสบรุนแรง
4. ผู้ที่มีปัญหาเรื่องจ้ำเลือด หรือ โรคเม็ดเลือดแดงแตกง่าย
วิธีการที่ 2 นวดท้องเพื่อการผ่อนคลาย
1. วอร์มน้ำมัน ให้อุ่น (เพื่อการผ่อนคลาย ความอุ่น ทำให้รู้สึกสบาย) ซึ่งจะทำให้น้ำมันนั้นมีโมเลกุลที่เล็กลง ทำให้น้ำมันสามารถซึมซาบลงผิวได้ดียิ่งขึ้น
2. ลูบวนตามเข็มนาฬิกา
3. ลูบขึ้น (เอาใจ)
4. นวดบิดยกไปมา
5. นวดวนตามเข็มนาฬิกา
6. ลูบขึ้น (เอาใจ)
พท.ป.ปนัดดา กล่าวถึงแนวทางเดินของลมตามหลักทฤษฎีการแพทย์แผนไทย เป็นช่องว่างภายในร่างกาย ซึ่งเป็นทางเดินของลม โดยเป็นพลังภายในที่หล่อเลี้ยงร่างกายให้ทำงานได้ตามปกติ สามารถรับรู้ได้เมื่อกดจุดที่สัมพันธ์กับเส้นประธานนั้นๆ มีความสำคัญ กล่าวคือ เป็นโครงสร้างที่สามารถใช้ ในการอธิบายถึงความเป็นปกติและความผิดปกติของร่างกายได้ โดยองค์ประกอบของเส้นประธาน 10 ได้แก่ เส้น ลม และจุด
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า บรรยากาศในช่วงท้ายของการอบรม เวลา 15.50 น. วิทยากร ร่วมสอนนวดท้องเพื่อการผ่อนคลาย ท่าที่ 2 โดยบอกเคล็ดลับ คือ ใช้นิ้วและฝ่ามือในการนวดวนไปรอบๆ ท้องตามเข็มนาฬิกา วิธีนี้เหมาะสำหรับคนท้องผูก นอนมาก ไม่ได้เคลื่อนไหว ท่านี้จะทำให้ลำไส้ได้เคลื่อนไหวมากขึ้น ใช้สำหรับผู้ป่วยติดเตียงได้ ถ้าผนังหน้าท้องหนา สามารถกดลงไปนิดหน่อย แต่ถ้าท้องไม่หนา ให้นวดเบาๆ ซึ่งระหว่างนวดสามารถเติมน้ำมันได้ตลอด
“เวลาลูบขึ้น ลูบดันขึ้นไปถึงลิ้นปี่ แล้ววาดออกข้าง ดึงลงมา เรียกว่า ลูบขึ้น (เอาใจ) เหมือนท่าว่ายน้ำ เสร็จแล้วนวดบิด ขึ้นดึงหน้าท้องขึ้นแล้วใช้มือบิด วนตามเข็มนาฬิกา ประมาณ 3-5 ครั้งต่อ 1 ท่า แล้วทำซ้ำแบบนี้ได้ทุกๆ วัน”
บรรยากาศเวลา 16.00 น. ผู้สื่อข่าวรายงานว่า วิทยากรให้ผู้ที่ร่วมคอร์ส ทดลองนวด โดยจับคู่กับผู้ที่เข้าร่วมอบรม ให้นอนหงายลงบนแผ่นโดยคะ ทั้งนี้ บางคู่มาด้วยกัน บางคู่เพิ่งพบกันในงานนี้ อย่างไรก็ดี ผู้ร่วมอบรมต่างสลับกันนวดท้อง ด้วยสีหน้ายิ้มแย้ม และผ่อนคลาย ก่อนรับประกาศนียบัตรและถ่ายภาพหมู่ หลังเสร็จสิ้นกิจกรรม
