กระเตงลูกไปสนุก-เรียนรู้ ภูมิปัญญาไทยเบิ้งโคกสลุง
แต๊ก…แต๊ก…แต๊ก…
เสียงรถอีแต๋น หรือรถอีแลนแตนที่ชาวบ้านในชุมชนไทยเบิ้งบ้านโคกสลุง ตำบลโคกสลุง อำเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี นิยมเรียก กำลังพาครอบครัวกว่า 50 ชีวิต ตะลอนทั่วชุมชน เพื่อเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น ทั้งการทอผ้าด้วยกี่โบราณ ทอเสื่อ สานของเล่นจากใบลาน และลงมือทำขนมเบื้องสไตล์ไทยเบิ้ง ในกิจกรรมวันที่ 2 ของทริป “มนต์เสน่ห์ไทยเบิ้ง บ้านโคกสลุง วิถีวัฒนธรรมลุ่มน้ำป่าสัก” ที่จัดโดย “กระเตงนอกกรุง” ชุมชนออนไลน์สำหรับครอบครัวที่อยากพาลูกเปิดโลกกว้างผ่านกิจกรรมสร้างสรรค์
ก่อนหน้านี้เด็กๆ และคุณพ่อคุณแม่ได้เริ่มต้นการเรียนรู้ที่ “พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทยเบิ้งโคกสลุง” เรือนไทยที่จัดแสดงวิถีชีวิต และประวัติความเป็นมาของชาวไทยเบิ้ง จากนั้นคุณลุงคุณป้าชาวไทยเบิ้งได้พาทุกครอบครัวสนุกกับกิจกรรมเวิร์กช็อปในการตัดกระดาษเป็น “พวงมโหตร” ซึ่งคนที่นี่มักห้อยตกแต่งสถานที่ในพิธีมงคล และลงมือ “ย้อมผ้าแบบโบราณ” ด้วยสีธรรมชาติ
จากนั้นจึงกระเตงกันขึ้นรถอีแลนแตนไปที่สถานีรถไฟโคกสลุง เพื่อขึ้น “รถไฟลอยน้ำ” ไปยังเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ ซึ่งความจริงแล้วเป็นรถไฟที่แล่นบนรางผ่านเขื่อน ช่วงหน้าฝนที่น้ำเต็มเขื่อน จึงดูเหมือนรถไฟกำลังลอยบนน้ำนั่นเอง ก่อนตบท้ายกิจกรรมวันแรกด้วยอาหารพื้นบ้านสไตล์ไทยเบิ้งที่ปรุงจากวัตถุดิบตามฤดูกาลในท้องถิ่น โดยมีเมนูเด่นคือ “พริกตะเกลือ” เครื่องเคียงสำหรับกินคู่กับข้าวในสำรับของชาวไทยเบิ้ง บรรยากาศโดยรวมตลอดทริปอบอวลไปด้วยความรู้ ความสนุก และความสุขสะท้อนผ่านรอยยิ้มของคุณพ่อ คุณแม่ และเด็กๆ
พ่อมืด-ประทีป อ่อนสลุง คณะทำงานศูนย์วัฒนธรรมไทยเบิ้ง เล่าถึงจุดเริ่มต้นที่ทำให้ชุมชนแห่งนี้กลายเป็นสถานที่เรียนรู้ภูมิปัญญาไทยเบิ้งว่า ชุมชนเราเริ่มทำงานเรื่องวัฒนธรรมตั้งแต่ปี 2542 โดยตั้งต้นที่การทำพิพิธภัณฑ์ก่อน แล้วคิดร่วมกันว่าทำอย่างไรที่พิพิธภัณฑ์จะไม่เป็นที่เก็บของเก่า ทำอย่างไรถึงจะมีชีวิต จึงเปิดให้คนในชุมชนที่อยากทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์กับบ้านเกิดเมืองนอนมาใช้พิพิธภัณฑ์เป็นสถานที่จัดกิจกรรม เราทำมาเรื่อยๆ จนมีคนสนใจมากขึ้น เลยคุยกันต่อว่า ถ้าเราทำให้มีชีวิตคงไม่ใช่แค่ที่นี่ ชุมชนก็คือพิพิธภัณฑ์ด้วย จึงนำภูมิปัญญามาจับ ให้คนเฒ่าคนแก่มาสอน แล้วเด็กมาเรียน
”กระทั่งปี 2557 เราเริ่มปักธงว่าเราจะทำชุมชนท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และได้ขับเคลื่อนเต็มที่ในปี 2558 โดยมีหลายภาคีเข้ามาช่วย เช่น กรมส่งเสริมวัฒนธรรม มาส่งเสริมเรื่องชุมชนท่องเที่ยว สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล มาทำเรื่องการท่องเที่ยวโดยชุมชนอย่างยั่งยืน ช่วยให้เราดำเนินงานอย่างสมดุลระหว่างคุณค่ากับมูลค่า” พ่อมืดเล่า
ความสมดุลระหว่างคุณค่ากับมูลค่า ที่พ่อมืดกล่าวถึง ทำให้การดำเนินงานถ่ายทอดภูมิปัญญามีรายได้หล่อเลี้ยง พร้อมต้อนรับนักเรียนรู้ที่จะหมุนเวียนเข้ามา ขณะเดียวกันก็รักษาคุณค่าความเป็นไทยเบิ้งโคกสลุงไม่ให้ตกหล่นไปไหน ซึ่งสร้างความประทับใจให้แก่คุณพ่อคุณแม่ที่เข้าร่วมกิจกรรมมาก
พ่อทศ-ธชย และ แม่จอย-พิชชิตา วชิราดิศัย คุณพ่อคุณแม่ที่เพิ่งพาลูกสาวเข้าร่วมกิจกรรมครั้งแรก เล่าว่า เป็นครั้งแรกที่มาร่วมกิจกรรม แล้วก็เป็นจังหวัดที่เราไม่เคยมากัน เลยอยากพาลูกมาลองเจออะไรใหม่ๆ เราเองอยากรู้ด้วยว่าที่นี่มีอะไรบ้าง จากที่ได้เข้าร่วมก็สนุกและประทับใจมาก ไม่คิดว่าอำเภอเล็กๆ จะซ่อนอะไรไว้เยอะ มีวัฒนธรรม มีชาวบ้านที่น่ารัก และมีกิจกรรมให้ทำเยอะมาก
นอกจากความสนุกแล้ว การพาเด็กๆ ออกไปเรียนรู้โลกกว้างไม่ว่าจะที่บ้านโคกสลุงแห่งนี้ หรือที่ไหนก็ตามล้วนเป็นเรื่องดีที่ทำให้เด็กๆ ได้ฝึกทักษะชีวิต และกระชับความสัมพันธ์ในครอบครัวให้แน่นแฟ้นขึ้น พ่อโน้ต-ศราวิน ปัญจะผลินกุล ที่พาลูกมาเข้าร่วมกิจกรรมกับกระเตงนอกกรุงเป็นครั้งที่ 2 บอกว่า
ถ้าเรามองแต่ว่าทำอย่างไรให้ลูกเรียนเก่ง แล้วอ่านแต่หนังสือ อาจทำให้ลูกตกหล่นบางอย่าง เพราะมีเรื่องราวมากมายนอกตำราเรียนที่จะช่วยเสริมสร้างความคิดใหม่ๆ แก่เด็ก ผมมองว่าเด็กสมัยใหม่อาจขาดแรงจูงใจ แรงบันดาลใจ และจินตนาการ จึงควรเป็นพ่อแม่ที่พาเขาออกมาเติมการเรียนรู้แบบนี้ อีกอย่างการมาทำกิจกรรมร่วมกันก็ช่วยสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวได้ดี ทำให้แน่นแฟ้นขึ้น เพราะพ่อแม่ต้องทำกิจกรรมร่วมกับลูกตลอด เขาไม่รู้อะไร เขาก็ถามเราทันที ถ้าเราเรียนรู้ไปพร้อมกับเขา และรู้จักที่จะตอบคำถามเขา ลูกจะเชื่อใจเรามากขึ้น
ด้าน แม่แอ๋ว-นัทธ์หทัย นาวานุเคราะห์ ที่พาลูกสาววัยประถมศึกษามาเข้าร่วมกิจกรรมหลายครั้งแล้ว เพราะเห็นว่าทำกิจกรรมที่ท่องเที่ยวและได้ความรู้เช่นนี้เป็นพื้นฐานที่ทุกครอบครัวควรทำ เพื่อให้ลูกได้รับประสบการณ์ตรง และเรียนรู้ผ่านการลงมือทำด้วยตัวเอง บอกว่า เวลามาทริปแบบนี้ เด็กๆ จะได้ฝึกการรอคอย การอยู่ร่วมกับคนอื่น และได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรมที่ต่างกันไปในแต่ละที่ อยากเชิญชวนทุกครอบครัวลองหาเวลาทำกิจกรรมที่สร้างสรรค์กับลูก เพื่อส่งเสริมให้ลูกเติบโตสมวัยอย่างมีคุณภาพ แล้วถ้ามีกิจกรรมดีๆ อย่างนี้อีกรับรองว่าครอบครัวของเราต้องไม่พลาดแน่นอน
ฝุ่นเมืองกรุง และอีกหลายเมืองใหญ่ทั่วประเทศกำลังฟุ้งกระจายจนหลายคนอาจหายใจลำบาก ใครอยากหนีไปสูดอากาศดีๆ พร้อมพาลูกๆ ทำกิจกรรมสนุก และได้เรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่น่าสนใจ ชาวบ้านที่โคกสลุงพร้อมรอต้อนรับทุกท่านอยู่แล้ว โดยสามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ FB Page: ชุมชนวัฒนธรรม “ไทยเบิ้งบ้านโคกสลุง”
หรือสนใจเข้าร่วมกิจกรรมดีๆ สำหรับครอบครัวที่ชุมชนอื่นๆ สามารถติดตามได้ทาง FB Page: กระเตงนอกกรุง
