เมื่อเวลา 13.30 น. วันที่ 23 มีนาคม ที่มติชนอคาเดมี นิตยสารศิลปวัฒนธรรมจัดกิจกรรมศิลปวัฒนธรรมเสวนา เรื่อง “มหาวิทยาลัยในพระราชปณิธาน : 100 ปี แห่งวิทยาการ และงานศิลปวัฒนธรรม” โดยมีศาสตราจารย์พิเศษธงทอง จันทรางศุ อดีตปลัดสำนักนายกรัฐมนตรีเป็นวิทยากร ดำเนินรายการโดย นายธงชัย ลิขิตพรสวรรค์
ศ.พิเศษธงทองกล่าวว่า การศึกษาก่อนรัชกาลที่ 5 เป็นแบบจารีตนิยม หาโรงเรียนที่เป็นทางการยากมาก เด็กผู้ชายจะเรียนตามวัด เด็กผู้หญิงเรียนการบ้านการเรือน ส่วนในระดับสูงขึ้นไปก็ต้องไปถวายตัวกับเจ้านายตามรั้วตามวัง เมื่อมีความเปลี่ยนแปลง ไปมาหาสู่กับต่างประเทศมากขึ้น ชาติตะวันตกเข้ามาประชิดประเทศเพื่อนบ้าน เราจึงมีการพัฒนาการศึกษา ต่อมารัชกาลที่ 5 ดำริว่าต้องมีโรงเรียนชั้นสูง มีความพยายามแปลคำว่า “University” ว่าสากลวิทยาลัย โดยตั้งใจว่าโรงเรียนชั้นสูงแห่งแรกจะตั้งชื่อว่า “รัตนโกสินทร์สากลวิทยาลัย” แต่ก็ไม่ได้ตั้ง ในปี2442 มีการตั้งโรงเรียนมหาดเล็ก ผลิตข้าราชการเข้าสู่กระทรวงมหาดไทย
“เมื่อสิ้นรัชกาลที่ 5 ปี 2453 โรงเรียนขยายขึ้น เปลี่ยนเป็นโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สร้างข้าราชการแต่ไม่จำกัดเฉพาะข้าราชการกระทรวงมหาดไทย คนจึงเข้าเรียนมากขึ้น จากนั้นปี 2459 มีความเห็นสองฝ่ายว่าถึงเวลาที่จะตั้งมหาวิทยาลัยแล้วหรือยัง เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีเห็นว่าถึงเวลาแล้ว ขณะที่กระทรวงคลังคัดค้าน รัชกาลที่ 6 ทรงวินิจฉัย ว่ารัชกาลที่5 ทรงตั้งพระทัยที่จะตั้งมหาวิทยาลัยอยู่แล้ว ต้องทำให้เกิดขึ้นให้ได้ จึงเกิดเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
“รัชกาลที่ 6 เสด็จมาวางศิลาฤกษ์ตึกบัญชาการโรงเรียนข้าราชการพลเรือนคืออาคารมหาจุฬาลงกรณ์ในปัจจุบัน ซึ่งปีนี้อายุ 100 ปี ขณะที่มีอาคารแบบเดียวกันคืออาคารมหาวชิราวุธ สร้างปี2499 สมัยจอมพลป. พิบูลสงคราม ทำเป็นหอสมุดกลางจุฬาฯ ขณะที่อาคารหอประชุมสร้างขึ้นทีหลังตึกบัญชาการในราวปี2480กว่า และมีการพัฒนามาเรื่อยๆ อาคารยุคแรกของจุฬาฯจะมีเอกลักษณ์เป็นทรงไทย”
จากนั้น ศ.พิเศษธงทองกล่าวถึงเรื่องศิลปวัฒนธรรมในจุฬาฯว่า จุดเริ่มต้นด้านศิลปวัฒนธรรมของจุฬาฯ คือ เมื่อสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงเป็นนิสิตในปี2516 พระองค์ทรงเข้าร่วมกิจกรรมดนตรีไทยร่วมกับนิสิตอื่นๆ ตลอดเวลา4ปีที่ศึกษาในจุฬาฯ ทรงทำกิจกรรมร่วมกับชมรมดนตรีไทยมาตลอดและทรงมีความรู้เรื่องดนตรีไทยอย่างดี ทำให้คนอื่นหันกลับมาสนใจดนตรีไทยไม่เฉพาะในจุฬาฯแต่ยังรวมถึงสังคมไทยทั่วไปด้วย
“ทุกวันนี้เมื่อมีพิธีไหว้ครูดนตรีไทยพระองค์จะเสด็จเป็นการส่วนพระองค์ทุกปี ภายหลังจึงย้ายมาจัดที่หอประชุมใหญ่ โดยพระองค์ทรงดนตรีไทยด้วยพระองค์เองทุกปี ยุคแรกที่มีการทำวงดนตรีดึกดำบรรพ์ พระองค์เสด็จมาซ้อมด้วย โดยมีครูประสิทธิ์ ถาวร ถวายการฝึกซ้อม ในยุคแรกฝึกกันที่บ้านครูประสิทธิ์ ภายหลังย้ายมาซ้อมที่บ้านหลังเล็กๆในจุฬาเป็นสำนักงานกิจกรรมศิลปวัฒนธรรม ต่อมาในปี 2530 มีการจัดแสดงดนตรีไทยครั้งแรก สมเด็จพระเทพฯทรงดนตรีไทยร่วมกับวงเป็นประจำทุกปี ภายหลังทรงดำริให้มีการแสดงจากบทพระราชนิพนธ์ที่ทรงนิพนธ์ใหม่ทุกปีเพื่อแสดงร่วมกับดนตรีไทย นอกจากนี้ยังมีวงซิมโฟนีออร์เคสตราของจุฬาฯ โดยสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ทรงสนับสนุนด้วยทุนทรัพย์ส่วนพระองค์ ให้นักดนตรีไปศึกษาเพิ่มความรู้ โดยวงซิมโฟนีออร์เคสตราแห่งจุฬาฯได้ขอพระราชทานอยู่ในพระอุปถัมภ์สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ” ศ.พิเศษธงทองกล่าว
ทั้งนี้ ในวันที่ 26 มีนาคมนี้ จะมีการจัดงานจุฬาฯ 100 ปี ศตวรรษแห่งความภูมิใจ เวลา 17.30-20.30 น. ที่สนามหน้าพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระปิยมหาราชและสมเด็จพระมหาธีรราช จะรวมนิสิตเก่าจุฬาฯทั่วประเทศสวมชุดสุภาพสีดำร่วมกันจุดเทียน เพื่อแสดงความอาลัยและระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช พระบรมราชูปถัมภก จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รวมทั้งระลึกพระมหากรุณาธิคุณ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ผู้พระราชทานกำเนิด และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ผู้ทรงประดิษฐานและทรงสถาปนาจุฬาฯ
ผู้สื่อข่าวรายงานว่ามีผู้สนใจเข้าร่วมฟังเสวนาเป็นจำนวนมาก และมีผู้เข้าร่วม อาทิ นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานกรรมการบมจ.มติชน นายสุจิตต์ วงษ์เทศ นักเขียน ผศ.ดร.พิรงรอง รามสูตร รองอธิการบดีจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย รศ.ดร.สันติ ฉันทวิลาสวงศ์ ที่ปรึกษาอธิการบดีจุฬาฯ นายกรรชิต จิตระทาน ผู้อำนวยการสำนักศิลปวัฒนธรรมจุฬาฯ โดยในบริเวณงานมีการขายหนังสือลดราคาจากสำนักพิมพ์ต่างๆ อีกทั้งยังมีการจัด “ตลาดนัดอคาเดมี” จำหน่ายอาหารและของใช้ สร้างความคึกคักให้ผู้มาร่วมงานที่ได้จับจ่ายสินค้า
