อ.ธงทอง จันทรางศุ เขียนถึงสมเด็จพระวันรัต
เจ้าประคุณสมเด็จพระวันรัต วัดบวรนิเวศวิหาร เป็นพระมหาเถระรูปหนึ่งที่ผมมีโอกาสได้ใกล้ชิดและสนองงานท่านในหลายวาระ ทั้งที่เป็นงานของคณะสงฆ์โดยส่วนรวม และงานของวัดบวรนิเวศวิหาร
โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อครั้งที่ผมดำรงตำแหน่งเป็นปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี ในช่วงเวลาดังกล่าวมีทั้งงานฉลองพระชันษา 100 ปี ของสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร (คือสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก พระอิสริยยศในเวลานั้น) และงานพระศพของสมเด็จพระสังฆราชเจ้าพระองค์นั้นในเวลาใกล้ชิดต่อเนื่องกัน
เมื่อคำนึงว่า สมเด็จพระสังฆราชเจ้าฯ ทรงเป็นอุปัชฌาย์ของผม เมื่อคราวที่ผมอุปสมบทเป็นพระภิกษุนาคหลวงในพรรษากาลพุทธศักราช 2538 การทำงานกับเจ้าประคุณสมเด็จพระวันรัตในงานสำคัญทั้งสองโอกาส จึงเป็นไปโดยราบรื่น เพราะผมมีความคุ้นเคยและได้รับความเมตตาจากคณะสงฆ์วัดบวรนิเวศมาแต่ไหนแต่ไรแล้ว
ต่อมาแม้เกษียณอายุราชการแล้ว ผมก็ยังเข้านอกออกในวัดบวรนิเวศเพื่อไปสนองงานเจ้าประคุณสมเด็จอยู่ตามวาระโอกาส
เช่น ไปร่วมประชุมคณะกรรมการการศึกษาพระปริยัติธรรม ตามกฎหมายว่าด้วยการศึกษาพระปริยัติธรรม ที่มหาเถรสมาคมมอบหมายให้เจ้าประคุณสมเด็จเป็นประธานคณะกรรมการ และผมได้ร่วมประชุมในฐานะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิด้วยคนหนึ่ง
หรือครั้งคราใดที่มีงานสำคัญของคณะสงฆ์ เช่น งานเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ในวาระสิ้นพระชนม์ครบ 100 ปี เมื่อพุทธศักราช 2564 ที่ผ่านมา โอกาสที่ผมจะได้กราบเท้าเจ้าประคุณสมเด็จทั้งในที่ประชุมอย่างเป็นทางการหรือในการหารืออย่างไม่เป็นทางการนอกรอบ จึงเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเสมอๆ ในวาระเหล่านั้น
นอกจากผมจะได้สังเกตเห็นวิธีทำงานของเจ้าพระคุณสมเด็จที่รอบคอบ รัดกุม เป็นหลักเป็นฐานแล้ว ผมยังได้รับเมตตาจากเจ้าประคุณสมเด็จอีกหลายประการ
เป็นต้นว่า ท่านเมตตาเล่าความหลังครั้งเก่าที่น่ารู้ให้ฟัง เช่น สภาพอาคารสถานที่ของวัดบวรนิเวศวิหารแต่หนหลัง และที่พิเศษสำคัญยิ่ง คือ การสอดแทรกธรรมะ ข้อคิดเตือนใจในระหว่างบทสนทนาแทบทุกครั้ง เป็นโอกาสให้ผมได้ฟังธรรมที่เจ้าประคุณสมเด็จแสดงโปรดผมอย่างแนบเนียน โดยผมไม่ทันรู้สึกตัว นับว่าเป็นพระเดชพระคุณล้นเหลือ
ข่าวมรณภาพของเจ้าประคุณสมเด็จบ่ายวันนี้ ผมจึงรับรู้ด้วยความอาลัยและด้วยความเคารพบูชายิ่ง
