ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ตามรอย ‘เจ้าแม่สร้อยดอกหมาก’ โวยการศึกษาไทยด้อยค่าตำนาน
เมื่อวันที่ 13 มิถุนายน ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ที่ศาลาท่าน้ำวัดสุวรรณดาราราม อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีการถ่ายทำรายการ ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว ตอน ‘หลวงพ่อโต อโยธยา ซำปอกง ศาลเจ้าแม่จากเมืองจีน’
นายขรรค์ชัย บุนปาน และนายสุจิตต์ วงษ์เทศ ร่วมกันกล่าวถึงตำนานซำปอกง และเจ้าแม่สร้อยดอกหมาก โดยระบุว่า ในวิหารหลวงวัดพนัญเชิง ฝั่งตรงข้ามวัดสุวรรณดาราม เป็นที่ประดิษฐานหลวงพ่อโต ซึ่งชาวจีนเรียกว่า ซำปอกง หมายถึงพระรัตนตรัย ส่วนเจ้าแม่สร้อยดอกหมากในวัดแห่งเดียวกัน มีที่มาจากตำนานพระนางสร้อยดอกหมาก ธิดาบุญธรรมของพระเจ้ากรุงจีน ผู้ซึ่งเสด็จมายังเมืองอโยธยาเพื่อเป็นพระมเหสีของพระเจ้าสายน้ำผึ้ง แต่เกิดเหตุที่ทำให้เสียพระทัย จึงกลั้นใจตาย ชาวบ้านยกเป็นเจ้าแม่ ตั้งศาลในวัดพนัญเชิงซึ่งอยู่บนพื้นที่อโยธยาซึ่งมีมาก่อนการก่อตั้งกรุงศรีอยุธยา ตำนานเหล่านี้คือเรื่องเล่าแบบปากต่อปากที่ถูกระบบการศึกษาไทยด้อยค่า และเลือกที่จะเชื่อบางเรื่อง และไม่เชื่อในบางเรื่อง นอกจากนี้ หลายครั้งเหยียดว่าเป็นเพียงเรื่องราวพื้นบ้าน ส่งผลให้พลังสร้างสรรค์ของคนในสังคมลดลง ทั้งที่มีสตอรี่ ที่ทรงคุณค่ามหาศาล สามารถพัฒนาสู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์ได้
“พระเจ้าสายน้ำผึ้ง คืออุดมคติของผู้มีบุญแบบพุทธเถรวาท เกิดมาเป็นเด็กเลี้ยงวัว แต่ได้เป็นกษัตริย์เพราะในชาติก่อนทำบุญไว้มาก ส่วนพระนางสร้อยดอกหมากนั้น พระเจ้ากรุงจีนให้แต่งสาส์นมายังอโยธยาว่าจะยกพระราชธิดาให้ เป็นเหมือนสัญลักษณ์เรื่องเล่าที่เชื่อมโยงกับการที่กษัตริย์รัฐอโยธยาต้องจิ้มก้องจักรพรรดิจีน” นายสุจิตต์กล่าว
นายสุจิตต์กล่าวว่า ตามตำนาน ระบุว่าจุลศักราช 406 ปีมะโรงฉศก จึงเชิญพระศพมาพระราชทานเพลิงที่แหลมบางกะจะ แล้วสถาปนาพระอาราม ให้นามว่า วัดพระเจ้าพระนางเชิง ปัจจุบันมีศาล 2 ชั้น สถาปัตยกรรมแบบจีน ตั้งอยู่ในวัดพนัญเชิง เรื่องราวของเจ้าแม่สร้อยดอกหมากนี้ ศิลปินชื่อดัง พร ภิรมย์ ซึ่งเป็นชาวอยุธยา มีชื่อจริงว่า นายบุญสม อยุธยา นำไปแต่งเพลงเล่าเรื่อง ใช้ชื่อเพลงว่า ‘พ่อหม้ายตามเมีย’มีความตอนหนึ่งว่า
‘โอ้ใจนางช่างไม่ละอวิชชา ไม่ค้นคว้าเนื้อความ ตามใจตัว
เหมือนเรื่องเก่าเจ้าหญิงน้อย สร้อยดอกหมาก นางผู้ฝากกายใจให้หม่อมผัว เบาปัญญาถือว่างามตามใจตัว นั่งคอยผัวอยู่ปากน้ำในสำเภา
สายน้ำผึ้งราชา สวามี เจ็ดราตรีดอกหมากน้อยต้องคอยเปล่า ทั้งเช้าสายบ่ายเย็นไม่เห็นเงา สำคัญเขลาสายน้ำผึ้ง ไม่พึงชม’
ทั้งนี้ รับชมรายการในตอนดังกล่าวได้ในวันพฤหัสบดีที่ 29 มิถุนายนนี้ เวลา 20.00 น. ทางเฟซบุ๊กมติชนออนไลน์, ข่าวสด, ศิลปวัฒนธรรม และยูทูบมติชนทีวี
