รุ่งโรจน์ ท้าเปิดคัมภีร์! ไม่เชื่อ โกลเด้นบอย คือ พระศิวะในรูปกษัตริย์ ยัน เขมรไม่มี ไทยไม่ทำ
เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม สืบเนื่องกรณีพิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิทัน (The Metropolitan Museum of Art หรือเดอะเมท) สหรัฐอเมริกา ส่งคืนประติมากรรมสำริด ‘โกลเด้นบอย’ พร้อมประติมากรรมสตรีพนมมือนั่งชันเข่าแก่ประเทศไทย โดยปัจจุบันจัดแสดงให้ประชาชนเข้าชมที่ห้องศิลปะลพบุรี อาคารมหาสุรสิงหนาท พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร กรุงเทพฯ
โดยนายจอห์น กาย ภัณฑารักษ์ของ ‘เดอะเมท’ เชื่อว่า โกลเด้นบอย คือ พระศิวะอวตารในรูปจำแลงของกษัตริย์ และปรากฏในป้ายจัดแสดงของกรมศิลปากรด้วยนั้น (อ่าน ฟังเหตุผล ทำไม ภัณฑารักษ์ เดอะเมท เชื่อ ‘โกลเด้นบอย’ คือ พระศิวะอวตารในรูปกษัตริย์ ?)
รศ.ดร.รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล อาจารย์ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง กล่าวว่า ตามที่ภัณฑารักษ์ ‘เดอะเมท’ ระบุในคำแถลงข่าวที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร เมื่อวันที่ 21 พฤษภาคมที่ผ่านมา ว่า โกลเด้นบอยคือพระศิวะอวตารใน ‘รูปจำแลงของกษัตริย์’ นั้น ตัวอย่างในศิลปะเขมรไม่เคยมี ศิลปะเขมรในไทยก็ไม่เคยทำ ขนาดภาพสลักบนหน้าบันศิลปะเขมรซึ่งจัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์กีเมต์ กรุงปารีส ฝรั่งเศส ตอนพระศิวะแปลงร่างเป็นฤๅษีมาลองใจพระอุมา ยังต้องถือ ‘ตรีศูล’ ของคู่กาย แต่โกลเด้นบอยไม่มีอะไรเลยแม้แต่อย่างเดียว
“ประเด็นนี้อาจมาจากการที่เดอะเมทมีฐานคิดว่าศาสนาในลุ่มแม่น้ำมูลมีแค่พุทธกับพราหมณ์เท่านั้น มันไม่มีศาสนาท้องถิ่น ถามว่าเหตุใดนายจอห์น กาย เชื่อว่าโกลเด้นบอยคือพระศิวะ ทั้งที่ฝั่งลุ่มน้ำมูลถือเป็นแหล่งพุทธศาสนาแหล่งใหญ่
ส่วนตัวผมไม่คิดว่าโกลเด้นบอยคือพระศิวะ อวตารพระศิวะในรูปแบบกษัตริย์ เขมรเคยทำไหม ไม่เคย ถ้าเทียบว่าโกลเด้นบอยคือพระศิวะในฐานะพระราชา บทนมัสการที่ปรากฏในจารึกทั้งหลายเคยกล่าวถึงพระศิวะในรูปแบบกษัตริย์หรือไม่ เมื่อไม่มี จะไปตีความได้อย่างไรว่าโกลเด้นบอยคือพระศิวะในรูปแบบกษัตริย์
นอกจากเขมรจะไม่เคยมีแล้ว ในศิลปะจามปา ชวา ลังกา ก็ไม่เคยมีปรากฏ ขนาดภาพจำหลักรูปพระศิวะตอนลองใจพระอุมา ซึ่งมาจากคัมภีร์กุมารสมภพก็ปรากฏว่าทรงแปลงร่างเป็นฤๅษีแก่ โดยถือตรีศูล ซึ่งเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของพระองค์ด้วย ในขณะที่โกลเด้นบอยไม่มีสัญลักษณ์อะไรบ่งบอกเลยแม้แต่อย่างเดียว
ดังนั้น หากโกลเด้นบอย คือพระศิวะอวตารในร่างกษัตริย์ ส่วนตัวมองว่าอย่างไรก็ตามต้องมีสัญลักษณ์อะไรสักอย่างที่บอกให้ได้ว่าเป็นพระศิวะ
นอกจากนี้ อีกประเด็นสำคัญคือการกล่าวถึงแนวคิดเทวราชซึ่งในเขมร หมายถึงศิวลึงค์ แต่อย่าลืมว่าเทวราช กับพระราชา คือคนละสิ่ง เพราะจารึกปราสาทสด๊กก๊อกธม จังหวัดสระแก้ว บอกว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ 2 โปรดให้อัญเชิญพระเทวราช เพราะฉะนั้น เทวราชกับพระราชาต้องเป็นคนละองค์ เพราะฉะนั้น จะมาบอกเป็นเทวราชก็ไม่ได้อีก เพราะเทวราชของเขมรก็คือราชาของเหล่าเทวดาที่หมายถึงศิวลึงค์ ไม่ใช่หมายถึงราชาที่ไม่ใช่มนุษย์ แต่เป็นเทวดา หรือ God” รศ.ดร.รุ่งโรจน์กล่าว
รศ.ดร.รุ่งโรจน์ กล่าวว่า สำหรับกรณีที่มีผู้อ้างถึงคัมภีร์ต่างๆ ขอให้ระบุชื่อคัมภีร์ให้ชัดเจน เพื่อที่ตนจะได้ไปศึกษาค้นคว้าต่อไป
อย่างไรก็ตาม ส่วนตัวตนขอนำเสนอข้อสันนิษฐานว่า โกลเด้นบอย น่าจะเป็นพระรูปสนองพระองค์ของ ‘พระเจ้าอุทัยทิตยวรมันที่ 2’ พระโอรสของพระเจ้าสุรยวรรมันที่ 1 ซึ่งสิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ.1609 อันเป็นช่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับรูปแบบของประติมากรรมโกลเด้นบอย คือศิลปะเขมรแบบบาปวน
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ข้อถกเถียงดังกล่าว ดร.ทนงศักดิ์ หาญวงษ์ หนึ่งในคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย เสนอว่าโกลเด้นบอยคือ พระเจ้าชัยวรมันที่ 6 ผู้สถาปนาราชวงศ์มหิธรปุระ เพราะเชื่อว่าสร้างขึ้นภายใต้ศิลปะแบบ ‘พิมาย’ ที่มีความเฉพาะตัว เกิดขึ้นครั้งแรกที่พิมาย ไม่ใช่ศิลปะแบบบาปวน สำหรับชื่อเรียกโกลเด้นบอย (Golden Boy) มาจากหนังสือ 3 เล่มของดักลาส แลตช์ฟอร์ด นายหน้าค้าโบราณวัตถุที่ใช้เรียกกันเรื่อยมา
