สุจิตต์ วงษ์เทศ : ศรีปราชญ์ไม่มีจริง แต่เป็นนิทานคู่กับศรีธนญชัย

บางระมาด มีชื่อในกำสรวลสมุทร มีวัดจำนวนมากสมัยอยุธยาอยู่สองฝั่งคลอง

ศรีปราชญ์ไม่มีจริง แต่เป็นนิทานคู่กับศรีธนญชัย

 

สำนักพิมพ์มติชน พิมพ์หนังสือเล่มใหม่ ของ ผศ. ดร. ประภัสสร์ ชูวิเชียร (คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร) ชื่อ อยุธยาในย่านกรุงเทพฯ

ชื่อหนังสือหมายถึงชุมชนคนยุคกรุงศรีอยุธยา ที่เคยมีหลักแหล่งบ้านเรือนและวัดวาอารามอยู่บริเวณนั้นๆ เริ่มแรกราวเรือน พ.ศ. 2000 หรือนานมากกว่า 500 ปีมาแล้ว บางแห่งสืบเนื่องถึงสมัยหลังๆ กระทั่งปัจจุบัน โดยทิ้งซากปรักหักพังไว้ให้เห็นเป็นพยานอยู่ตามซอกในกรุงเทพฯ ซึ่งมีหลักฐานสำคัญ ได้แก่ ศิลปกรรมและวรรณกรรม

ศิลปกรรม มีทั้งโบราณวัตถุ เช่น เศียรพระพุทธรูปหินทรายยุคอยุธยา เป็นต้น และโบราณสถาน เช่น สถูปเจดีย์และปรางค์ในวัดวาอาราม

Advertisement

วรรณกรรม เล่มสำคัญมากคือกำสรวลสมุทร แต่งยุคต้นอยุธยา

กวีผู้แต่งกำสรวลสมุทรนั่งเรือจากกรุงศรีอยุธยาล่องตามแม่น้ำเจ้าพระยาสายเก่า ปัจจุบันคือ คลองบางกอกน้อย, คลองชักพระ, คลองบางกอกใหญ่ แล้วพรรณนาถึงชื่อบ้านนามเมืองไว้ตามที่มีสองฝั่งแม่น้ำยุคนั้น แล้วยังมีชื่อชุมชนสืบเนื่องถึงปัจจุบัน ได้แก่ บางระมาด, บางฉนัง (บางเชือกหนัง), บางจาก

เป็นเอกสารสำคัญสนับสนุนอย่างน่าเชื่อถือว่าสมัยกรุงศรีอยุธยา มีชุมชนใหญ่น้อยอยู่ในกรุงเทพฯ ตั้งแต่เรือน พ.ศ. 2000

บางเชือกหนัง มีชื่อในกำสรวลสมุทร เป็นย่านใหญ่มีตลาดต่อเนื่องถึงบางจาก

 กำสรวลสมุทรเป็นพระราชนิพนธ์

กำสรวลสมุทรโคลงดั้น เป็นพระราชนิพนธ์ยุคต้นอยุธยา ราวเรือน พ.ศ. 2000นักปราชญ์หลายท่านทั้งในและนอกกรมศิลปากรมีความเห็นสอดคล้องกันว่าเป็นพระราชนิพนธ์ของเจ้านายยุคนั้น

พ. ณ ประมวญมารค (หม่อมเจ้าจันทร์จิรายุ รัชนี โอรส น.ม.ส.) ตรวจสอบพบว่าเป็นพระราชนิพนธ์สมเด็จพระบรมราชา (โอรสสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ) มีหลักฐานประวัติศาสตร์โบราณคดีสนับสนุนหนักแน่น ท่านจึงรวบรวมเป็นเล่ม พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2502

ศรีปราชญ์ ไม่มีตัวตนจริง

กำสรวลสมุทรเล่มนี้ แต่เดิมเรียกเป็นทางการว่ากำสรวลศรีปราชญ์ เชื่อว่าแต่งโดยศรีปราชญ์ (บุตรพระโหราธิบดี) กวีสมัยสมเด็จพระนารายณ์

แต่ศรีปราชญ์ไม่ได้แต่งกำสรวลศรีปราชญ์ เพราะศรีปราชญ์ไม่มีตัวตนจริง หากเป็นชื่อตัวเอกในนิทานเช่นเดียวกับศรีธนญชัย (น่าสงสัยว่าทั้ง 2 เรื่องรับมาแหล่งเดียวกันจากวัฒนธรรมอินโด-เปอร์เซีย) เพื่อเล่าสู่กันฟังผ่อนคลายความตึงเครียดในชีวิตประจำวันตามจารีตประเพณี

ศรีปราชญ์ กล้าหาญ ซื่อตรง แข็งกร้าว และรักความเป็นธรรม

ศรีธนญชัย กะล่อนปลิ้นปล้อน เจ้าเล่ห์แสนกล ขี้โกง และเอารัดเอาเปรียบคนอื่น

ผมเคยรวบรวมหลักฐานวิชาการจากนักปราชญ์หลายท่าน พิมพ์เป็นเล่มนานแล้วอยู่ในหนังสือชื่อ กำสรวลสมุทร หรือกำสรวลศรีปราชญ์ เป็นพระราชนิพนธ์ยุคต้นกรุงศรีอยุธยา สำนักพิมพ์มติชน พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2549

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image