| ผู้เขียน | น้ำแข็งเปล่า |
|---|
มหาสมุทรและสุสาน (The Island Funeral) คือผลงานของผู้กำกับหญิง พิมพกา โตวิระ ที่กวาดรางวัลมาแล้วมากมาย ทั้ง รางวัล Best Asian Future Film Award จากเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติโตเกียวครั้งที่ 28, รางวัล FIPRESCI Award จากเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติฮ่องกงปี 2559, รางวัลถ่ายภาพยอดเยี่ยม ในสาย Asian New Talent Award จากเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติ เซี่ยงไฮ้ ปี 2559
หนังเล่าเรื่องราวการเดินทางของ ‘ไลลา’ หญิงสาวมุสลิมที่ขับรถจากกรุงเทพฯ สู่ปัตตานีพร้อม ‘ซูกู๊ด’ น้องชาย เพื่อไปเยี่ยมป้าที่ไม่ได้ติดต่อกันมานาน โดยมี ‘ต้อย’ เพื่อนของน้องชายติดสอยห้อยตามมาด้วย ทั้งสามคนออกเดินทางในขณะที่เหตุการณ์ความขัดแย้งทางการเมืองที่กรุงเทพฯ ปี 2553 ทวีความตึงเครียดขึ้น ขณะที่ความเป็นคนเมืองก็ทำให้พวกเขาหวาดระแวงสถานการณ์ความไม่สงบในชายแดนใต้ที่ยังไม่ทุเลาเช่นกัน
ระหว่างทางพวกเขาได้พบทหารนายหนึ่ง ซึ่งถูกส่งมาประจำการที่ชายแดนใต้ ทั้งสามจึงขอให้เขานำทางไปยังหมู่บ้านของป้า โดยที่ไม่มีใครรู้เลยว่าหนทางข้างหน้ามีอะไรรออยู่
จุดเด่นของหนังเรื่องนี้คือการสร้างความรู้สึกหวาดระแวงให้กับคนดู ด้วยภาพที่ถ่ายทำด้วยฟิล์ม 16 มม. ทำให้บางครั้งรู้สึกเหมือนหลุดไปอยู่ในห้วงอดีต อีกทั้งการใช้โทนแสงแบบทึมๆ และการตัดสลับระหว่างภาพบรรยากาศของสองข้างทางที่ไม่คุ้นเคย กับวิถีชีวิตที่กำลังเกิดขึ้นในปัตตานี มาประกอบกับความไม่รู้ของสามตัวละคร ยิ่งทำให้คนดูรู้สึกลุ้นระทึก ว่าเส้นทางข้างหน้าจะมีอันตรายไหม และเมื่อไรจะถึงจุดหมายสักที
แต่แรกเริ่มสารของหนังยังไม่ชัดเจนนัก เมื่อเส้นเรื่องมีเพียงการเดินทางมาเยี่ยมญาติผู้ใหญ่ในดินแดนที่ไม่คุ้นเคย แม้ว่าความหวาดระแวงที่เกิดขึ้นจะพาให้คนดูจินตนาการไปต่างๆ นานา ถึงเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นต่อไป แต่เมื่อทั้งสามตัวละครเดินทางมาถึงปัตตานี ซึ่งอาจเรียกได้ว่าเป็นจุดเปลี่ยนผ่าน ก็ทำให้บางอย่างดูชัดเจนมากขึ้น
เมื่อทั้งสามคนเดินทางมายังจุดหมายปลายทาง ซึ่งเป็นดินแดนที่เหมือนไม่มีอยู่จริง เพราะไม่สามารถเรียกได้เต็มปากว่าที่นั่นเป็นส่วนหนึ่งของประเทศไทยหรือไม่ แถมผู้คนที่มีอยู่น้อยนิดก็มีชีวิตแตกต่างกันออกไปตามความเชื่อของแต่ละคน
แต่ดินแดนในอุดมคติที่เราเพิ่งได้เห็นกลับใกล้ถึงกาลดับสิ้น เมื่อหนังบอกกับเราว่า ‘ความไม่สงบ’ คืบคลานมาถึงสถานที่แห่งนี้แล้ว
นั่นคือสิ่งที่หนังพยายามสะท้อนให้เราเห็นว่า ปัญหาความไม่สงบที่กำลังเกิดมีขึ้นได้ทุกที่ ไม่ใช่เพียงแค่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้เท่านั้น แต่เมืองหลวงศิวิไลซ์อย่างกรุงเทพฯ ก็เกิดวิกฤตหนักทางการเมืองที่ยังไม่สามารถแก้ไขได้ แม้กระทั้งดินแดนอันไกลโพ้นที่ผู้คนอยู่กันแบบสันโดษ ก็ถูกคุกคามด้วยการบีบคั้นให้ต้องเลือกข้างจากแผ่นดินใหญ่
น่าประทับใจที่เส้นเรื่องการเดินทางธรรมดาๆ กลับแฝงไปด้วยข้อความ สัญลักษณ์ และความหมายหลายอย่างที่ผู้ชมต้องวิเคราะห์กันเองจากพื้นฐานความรู้ ความเชื่อของแต่ละคน
แม้ว่านี่อาจจะเป็นภาพยนตร์ที่ค่อนข้างดูยาก แต่หากเปิดใจคงไม่ยากเกินจะเข้าใจ
