สุจิตต์ วงษ์เทศ : ความรักของกระฎุมพี ผู้ดีกรุงรัตนโกสินทร์

ความรักแบบใหม่มีหลายหลาก ที่สุนทรภู่เสนอต่อกระฎุมพี ผู้ดีกรุงรัตนโกสินทร์ (หุ่นขี้ผึ้งไฟเบอร์กลาส ชุด พระอภัยมณีของสุนทรภู่ ที่พิพิธภัณฑ์หุ่นขี้ผึ้งไทย จ. นครปฐม)

ความรักของคนกลุ่มหนึ่งยุคอยุธยากับยุครัตนโกสินทร์ แสดงออกต่างกันในวรรณกรรมของแต่ละยุค อ. นิธิ เอียวศรีวงศ์ เคยสำรวจไว้ในหนังสือปากไก่และใบเรือ จะคัดโดยสรุปดังนี้

ความรักยุคอยุธยา แต่ละคนไม่ได้เลือกเอง หากเกิดจากความเหมาะสมทางฐานะสังคมหรือมิฉะนั้นก็เกิดจากอำนาจลี้ลับของผี หรือพระเจ้าที่กำหนดชะตามาให้อย่างนั้น
เช่น พระรามกับนางสีดา, พระเวสสันดรกับนางมัทรี, พระสมุทรโฆษกับนางพินทุมดี, พระอนิรุทธ์กับนางอุษา, รวมถึงพระรถกับนางเมรี และพระสุธนกับนางมโนห์รา ฯลฯ

ความรักยุครัตนโกสินทร์ เป็นความรักแบบใหม่ของแต่ละคนเป็นผู้เลือกเอง แม้ฐานะทางสังคมจะต่างกัน จึงมีลักษณะเสมอภาคมากกว่ายุคอยุธยา
เช่น อิเหนากับนางจินตะหราและนางบุษบา, ขุนช้างกับนางพิม, ขุนแผนกับนางพิม (ซึ่งเป็นเมียขุนช้าง) ฯลฯ
รำพันพิลาป ของสุนทรภู่ เสนอความรักแบบใหม่ที่เน้นความรู้สึกในใจอย่างชัดเจนกว่าวรรณกรรมอื่นๆ นับเป็นความรักที่เกิดได้ในสังคมที่เปิดมากขึ้น และมีลักษณะเสมอภาคกว่าความรักศักดินายุคอยุธยา

สุนทรภู่เคยรำพึงถึงความรักของตนที่ไปขัดแย้งกับเจตจำนงของอำนาจศักดินาไว้ (ในนิราศเมืองแกลง (ก่อนหน้ารำพันพิลาป) เมื่อครั้งที่ไปหลงรักนางจันภรรยาคนแรกของตน โดยไม่ลดราวาศอก แต่ไม่ได้ครองคู่
ความรักของสุนทรภู่เหมือนความรักของกระฎุมพีทั่วไป กล่าวคือเป็นความรู้สึกอันหนึ่งซึ่งเป็นอิสระจากข้อผูกมัดทางสังคม และอาจตั้งอยู่ได้โดยไม่สัมพันธ์กับการครองคู่ และไม่ได้เป็นการยอมรับอำนาจศักดินาอย่างราบคาบถึงที่สุด

Advertisement

ความรักเช่นที่สุนทรภู่เสนอในวรรณกรรม จึงเป็นที่ชื่นชมและซาบซึ้งของพวกกระฎุมพีซึ่งได้เผชิญความรู้สึกใหม่เช่นนี้ในชีวิตจริงของตน

QR Code
เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่
Line Image