สำหรับผู้สนใจงานแสดงศิลปะ ริชาร์ด มีด ชาวอังกฤษผู้ผันตัวเองจากอาชีพนักวิชาการมาเป็นศิลปินเต็มตัว และเคยมีงานแสดงภาพในกรุงเทพฯ ให้เป็นที่ประทับใจมาแล้ว เมื่อปี 2557 ที่ RMA Institute ซอยสายน้ำผึ้ง สุขุมวิท 20 จะกลับมาแสดงงานใหม่อีกครั้งในเดือนมีนาคมปีนี้ที่ห้องสมุดนีลเซนเฮส์ ถนนสุรวงศ์
ริชาร์ด ซึ่งคนไทยหลายคนเรียกว่าอาจารย์เพราะก่อนเกษียณ เขาเคยเป็นนักวิจัยและอาจารย์ผู้บรรยายวิชาการศึกษาวัฒนธรรมต่างสังคมและการบริหารจัดการระหว่างประเทศในหลายประเทศ รวมถึงที่สถาบันบัณฑิตบริหารธุรกิจศศินทร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และที่วิทยาลัยบูรพศึกษาและการศึกษาแอฟริกา มหาวิทยาลัยลอนดอน (โซแอส) ไม่เพียงเท่านั้น ในด้านชีวิตส่วนตัว เขายังแต่งงานกับ กุลลดา เกษบุญชู มีด อดีตรองศาสตราจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยซึ่งมีผลงานวิชาการด้านรัฐศาสตร์เลื่องลือและเป็นที่รักของลูกศิษย์จำนวนมาก อีกทั้งมีลูกชายคือ ภรณ มีด ผู้ก่อตั้งโรงเรียนศิลปะในกรุงเทพฯ อาจารย์กุลลดาผู้เป็นภรรยาและแม่ยืนยันที่จะวางบทบาทตัวเองในฐานะผู้เสพศิลปะเท่านั้น ส่วนอาจารย์ภรณผู้เป็นลูกก็วางบทบาทตัวเองเป็น “ครูสอนศิลปะ” และเป็น “คิวเรเตอร์” หรือ “ภัณฑารักษ์” ผู้ดูแลภาพวาดให้พ่อคือริชาร์ด ซึ่งใช้เวลาในสตูดิโอส่วนตัวบนชั้นสองของบ้านเขียนภาพได้วันละหลายๆ ชั่วโมงโดยไม่รู้สึกเหน็ดเหนื่อย
ว่ากันตามจริง ริชาร์ด มีด เขียนรูปต่อเนื่องมาตั้งแต่สมัยเป็นหนุ่มน้อยอยู่ในกรุงลอนดอน ว่างเว้นไปบ้างเมื่อทุ่มเทเวลาให้กับงานด้านวิชาการและกิจการสังคมต่างๆ ซึ่งรวมถึงกิจการการเมืองในบ้านเกิด อันสอดคล้องกับวิชาการที่เขาศึกษามาในด้านภาษาศาสตร์สังคมวิทยาและการบริหารจัดการระหว่างประเทศ แต่กระนั้น งานหลายอย่างที่ริชาร์ดทำ ก็ไม่วายที่จะเกี่ยวข้องกับศิลปะ เช่นออกแบบฉากละคร เขียนบทละคร และนวนิยาย
ความโดดเด่นในภาพเขียนของริชาร์ดเป็นเช่นเดียวกับความคิดของเขา นั่นคือ การพินิจพิจารณาเรื่องราวรอบตัวด้วยคำถามและหาคำอธิบายอย่างซื่อตรงโดยไม่ยึดติดกับกรอบคิดใดๆ อย่างแข็งทื่อ
ริชาร์ดยอมรับว่าภาพของเขามีกลิ่นอายศิลปะตะวันตกในยุคทศวรรษ 1930s อยู่ไม่น้อย นั่นคือให้อารมณ์วิพากษ์วิจารณ์ ท้าทาย ตั้งคำถามต่อชีวิตและสังคมโดยเฉพาะชีวิตและสังคมสามัญชนบนท้องถนน ผ่านรูปแบบที่ให้ความรู้สึกเหนือจริงประเภทเซอร์เรียลลิสม์ผสมผสานกับการ “สำแดงพลังอารมณ์แนวนามธรรม” ประเภทแอ็บสแตรค เอ็กซเพรสชันนิสม์ ด้วยสีสันและฝีแปรงจัดจ้านไม่ว่าจะในโทนสีหม่นหรือสดใสแต่รุนแรงจนเข้าขั้น “ดิบ โหด” ในบางกรณี นักวิจารณ์ศิลปะบางคนกล่าวว่างานของริชาร์ดคือถาดสีที่มีชีวิตในลักษณะเดียวกับละครซึ่งประกอบด้วยเหตุการณ์เหนือจริงและดรามาที่สัมผัสได้ชัดเจน
“โอ้โห โซ คูล” เป็นคำอุทานที่ผู้ชมงานของเขาหลายคนร้องออกมาเป็นเสียงเดียวกัน แต่แน่นอนว่ามันไม่ “โซ คูล” สำหรับใช้แขวนผนังห้องนอนเพื่อรำลึกรักโรแมนติกกลางแสงเดือนดารา ในทางตรงข้าม มันตีแสกหน้าเราด้วยสัจธรรมแห่งชีวิตซึ่งทำให้เราตื่นตัวขึ้นมาแล้วระลึกถึงจิตวิญญาณบอบช้ำของเราเองที่กำลังวิ่งวนโหยหาแสงสว่างอย่างเดียวดายอยู่ใต้ก้นเหวอันมืดมิด
ผู้สนใจงานศิลปะและความคิดไม่ควรพลาดงานแสดงภาพของริชาร์ดที่ห้องสมุดนีลเซนเฮส์ครั้งนี้ ซึ่งมีทั้งหมด 20 ภาพ ทุกภาพเป็นงานสีอะครีลิกสะท้อนความคิดใหม่สดเกี่ยวกับ “อำนาจ” ในรูปแบบต่างๆ ด้วยการสะท้อนเรื่องราวในชีวิตประจำวันของผู้ที่ควรได้รับความเคารพ หรือผู้ที่คิดว่าตัวเองควรได้รับความเคารพ รวมทั้งวิธีการที่พวกเขามีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งอื่นๆ เช่นแขกที่ไม่ได้รับเชิญ
ภาพทั้งหมดนั้นแสดงให้เห็นถึงอำนาจและความน่าเคารพของผู้คนจากสังคมร่วมสมัยของเรา ผู้ซึ่งพร้อมจะแสดงออกถึงความมั่งคั่งของพวกเขา เช่น นายธนาคารเฉลิมฉลองความสำเร็จของข้อตกลงธุรกิจ นักการเมืองเฉลิมฉลองความคาดหวังต่อคะแนนเสียงจากผู้มีสิทธิเลือกตั้ง, ครอบครัวคน
กรุงเทพฯ มีความสุขกับการรับประทานบรันช์ที่โรงแรมห้าดาวแต่ผู้ปกครองก้มหน้าง่วนกับเครื่องมือสื่อสารของตนเองไม่ได้หันไปคุยกับลูก และภาพการผ่อนคลายของนางแบบในงานเลี้ยง เป็นต้น ไม่เพียงเท่านั้น ภาพวาดยังแสดงให้เห็นผู้คนที่ต้องการได้รับความเคารพนับถือ เช่น ผู้โดยสารที่แก่งแย่งที่นั่งในรถสาธารณะ, บริกรที่ต้องเผชิญหน้ากับลูกค้าเรื่องมาก,การชกต่อยกันในสนามแข่งม้า,การจลาจลของกลุ่มอนาธิปไตย และสถานการณ์เหนือจริง เช่น ชนชั้นนำของยุโรปกำลังให้อาหารสุนัขที่หิวโหย
ทุกภาพคือคำเชิญชวนเราทั้งหลายให้คิดทบทวนความคิดเรื่องอำนาจและความเคารพนับถือในสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในตัวของเราเอง
หมายเหตุ – นิทรรศการ “The Respectables” โดย ริชาร์ด มีด จัดแสดงที่ห้องสมุดนีลเซนเฮส์ ถนนสุรวงศ์ระหว่างวันที่ 1-28 มีนาคม 2559, เปิดนิทรรศการวันที่ 3 มีนาคม 18.00-21.00 น.
