กว่าครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา การเรียนรู้ประวัติศาสตร์ของสังคมไทยเป็นไปอย่างกระพร่องกระแพร่ง ประวัติศาสตร์โบราณล้วนเป็นเรื่องรบพุ่งทำสงคราม ประวัติศาสตร์ยุคใหม่ในการล่าอาณานิคมแย่งชิงทรัพยากร อันเป็นอุทาหรณ์สำคัญแก่ผู้คนยุคปัจจุบัน ถูกละเลย และประวัติศาสตร์ร่วมสมัยแต่ครั้งเปลี่ยนแปลงการปกครอง ถูกปกปิด เบี่ยงเบน ระบายสีข้อมูลอยู่จนทุกวันนี้
แม้แต่ประวัติศาสตร์ยุคใกล้ ๑๔ ตุลา ๑๖ กับ ๖ ตุลา ๑๙ ก็ยังคลี่คลายข้อเท็จจริงไม่หมดจด
การพยายามค้นคว้าหาข้อมูล เพื่อเรียนรู้ที่จะปรับตัวให้เหมาะกับเวลาที่ผันผวนไปรวดเร็ว จึงเป็นหน้าที่ที่ไม่ต้องบอกของนักเรียนนักศึกษาและประชาชนผู้ห่วงใยบ้านเมืองทุกคน ที่จะช่วยกันนำพาประเทศให้ก้าวไปอย่างมีสติ ด้วยความไม่หลงชาติ ไม่หลงวิถีแสดงพลังอำนาจผิดลู่ผิดทาง และไม่หลงในหล่มมิจฉาทิฏฐิที่เห็นความคิดแตกต่างเป็นศัตรู
ปรีดีศึกษา และปาฐกถาศิลปกับสังคม หนังสือ ๘ หน้ายกพิเศษเกือบ ๕๐๐ หน้าของมูลนิธิปรีดีและสถาบันปรีดี พนมยงค์ บรรจุความคิดต้นรากของเดิมต่อยอดให้ใช้ความคิดตริตรองอย่างลึกซึ้ง ถึงความเป็นตัวของตัวเองของผู้คนชนชาติหนึ่ง ซึ่งมีความเป็นมายาวนาน ด้วยพื้นวิธีคิดทางศิลปอันผลิดอกงอกขึ้นจากเหง้าสังคม
วิถีไทยแต่เดิม วิถีไทยปัจจุบัน และวิถีไทยที่จะดำเนินต่อไปในอนาคต จาก ๒๗ ข้อเขียนของผู้ที่เติบโตในสภาพแวดล้อมเช่นเดียวกับคนอื่นๆ ที่อาศัยสถานะเพื่อนร่วมทุกข์ สถานะของทั้งผู้สร้างสรรค์และผู้ถูกถูกกระทำ ที่เกิดจากเจตนารมณ์ทั้งบวกและลบทั้งหลายเช่นเดียวกัน มาให้ความรู้ความเห็นและข้อเสนอแนะอันหลากหลาย ทั้งนี้ก็เพื่อความไพบูลย์อันปราศจากอคติของสังคมเราเอง
ยากที่คนไทยสมัยใหม่จะไม่อยากเรียนรู้
๐ ประวัติศาสตร์ของประวัติศาสตร์ ของ จอห์น เอช. อาร์โนลด์ มาพูดถึงประวัติศาสตร์ชนิดตั้งใจให้เป็นวิชาการที่มีชีวิตชีวา จึงน่าอ่านอย่างยิ่ง โดยเฉพาะสังคมที่เรียนประวัติศาสตร์กันมาอย่างพิสดาร จำได้แต่ พ.ศ. และสงคราม เพื่อเข้าใจแนวทางประวัติศาสตร์และเห็นงานแขนงนี้จำเป็นกับคนในสังคม เพื่อรู้จักตัวเอง เพราะมีแต่รู้จักตัวเองดีเท่านั้น จึงจะพัฒนาตัวเองได้
ที่เรียกว่าพัฒนาอย่างที่เห็นกันปัจจุบันนั้น คือพัฒนาแบบยอมตัวถูกดูดกลืนในวิถีทาสของวัฒธรรมอื่นอย่างไม่รู้สึกรู้สา หรือรู้เนื้อรู้ตัว
อาจารย์ ไชยันต์ รัชชกูล แปลให้เข้าใจกันชัดๆ
๐ หลวงพ่อปัญญานันทะ เล่านิทานปรัชญาธรรม หลักธรรมแฝงคติชีวิตเพื่อความงอกงามแห่งปัญญา พิมพ์เนื่องในชาตกาล ๑๐๐ ปีหลวงพ่อเมื่อ ๒๕๕๔ อ่านเมื่อไหร่ก็โดนใจเมื่อนั้น แต่ละเรื่องทั้งนิทานและเรื่องจริงที่หลวงพ่อยกตัวอย่างมาเล่า ล้วนจบลงที่การไม่ยึดมั่นตัวกูของกูทั้งสิ้น อันเป็นสุขสงบที่คนเดี๋ยวนี้ไม่ค่อยอยากประสบกัน
เนื่องจากสังคมวิทยาการก้าวหน้า ที่มีเครื่องมือสื่อสารสาธารณะชวนให้อวดอัตตาบอกตัวกูของกูแก่กันอย่างสนุกสนาน แค่ไปกินไปเที่ยวส่วนตัวก็ประกาศให้ชาวบ้านรู้ ยิ่งพาให้ไกล “สุขอื่นใดยิ่งกว่าความสงบไม่มี ” ออกไปทุกที
๐ ดังนั้น หากชวนให้อ่าน มรณสติในชีวิตประจำวัน ของ *พระไพศาล วิสาโล* จึงไม่แน่ใจว่าถ้าชวนให้ซ้อมตายหรือฝึกตายกันแล้ว จะมีใครสนใจบ้างหรือไม่ หนังสือบางๆเล่มนี้ จะนำพุทธศาสนิกชนกลับสู่วิถีพุทธที่เหมาะควรหนทางหนึ่ง ซึ่งจะทำให้เห็นการเกิด แก่ เจ็บ ตายเป็นอนิจจังจริงๆ มิใช่คำสอนตามตำราหรือคำท่องติดปากกันไปเปล่าๆ
เดี๋ยวยังมีใครอยากเห็นธรรม เห็นพระพุทธเจ้ากันอยู่อีกไหม นอกจากอยากจะซื้อนิพพานในกระป๋องสำเร็จรูปมาเสพ
๐ แต่ถ้าอยากสนุกจริงๆต้องนี่ นำชัย ชีววิวรรธน์ มาสยบทุกความเชื่อประหลาดๆ ไม่ว่าจะลึกลับแค่ไหน เหนือธรรมชาติอย่างไรใน อยากชวนเธอไปอำผี อย่างชนิดดุเด็ดเผ็ดมันทีเดียวเชียว ใครไม่กล้าอยู่คนเดียวในความมืด, นอนแล้วเหมือนมีคนมานั่งทับ, เสพติดหมอดู, รู้สึกมีอะไรอยู่รอบตัว, ลุ่มหลงตำนานเหนือจริงต่างๆ ฯลฯ รีบหาหนังสือเล่มนี้อ่านเร็วพลัน แล้วจะร้อง ” ใครว่าผีน่ากลัว ”
๐ ๑ ใน ๑๐๐ นวนิยายซึ่งดีที่สุดในรอบ ๑๐๐ ปี ฟาเรนไฮท์ ๔๕๑ หรืออุณหภูมิที่กระดาษไหม้ไฟ เรย์ แบรดเบอรี่ เขียนให้กลายเป็นนิยายวิทยาศาสตร์อ่านนอกเวลาของนักเรียนมัธยมอเมริกันทุกคน เรื่องในกาลเวลาที่หนังสือถูกเผา จนมนุษย์ต้องแบ่งสรรกันท่องบ่นจดจำวรรณกรรม หรือตำราล้ำค่า ถ่ายทอดให้คงอยู่ต่อไป ให้เห็นการปิดกั้นสิทธิ เสรีภาพพื้นฐานในมนุษย์ว่าเลวร้ายขนาดไหน
หนังสือถูกสร้างเป็นหนังน่าดูมาแล้วสองครั้งตั้งแต่ปี ๒๕๐๙ กับปี ๒๕๔๕ ชาญ คำไพรัช แปลให้อ่าน
๐ รักพ่อไม่เปลี่ยนแปร แพรว ฉบับนี้พิเศษยิ่ง ศิลปิน ช่างภาพ คนข่าว นักแสดง และผู้รับสนองงานใต้เบื้องพระยุคลบาทรัชกาลที่ ๙ ต่างมาพูด เขียน แสดงงาน ให้เห็นความรักภักดีอันลึกซึ้งในพระภูมิพลมหาราช ส่วน สารคดี เสนอฉบับพระเมรุมาศ เฉลิมพระเกียรติพระผู้เสด็จสู่สวรรคาลัย เต็มเล่ม
เพื่อน้อมถวายอาลัยพระผู้เสวยสวรรค์ชั้นฟ้า.
บรรณาลักษณ์
