นานวันเข้า ความรอบรู้เรื่องตัวเองดูจะเสื่อมถอยลงเรื่อยๆ โบราณสถานโบราณวัตถุรอบกายแน่นอนว่าไม่สำคัญอันดับแรกเท่าโทรศัพท์มือถือ แต่หากไม่รู้จักเสียเลยก็คงกระไรอยู่เหมือนกัน ดังนั้น หากรู้เกี่ยวกับการเริ่มต้นและการสืบเนื่องงานช่างในพระพุทธศาสนาบ้าง ก็ใช่ว่าจะใส่บ่าแบกหาม
‘ประวัติศาสตร์ศิลปไทย(ฉบับย่อ)’ ของอาจารย์ สันติ เล็กสุขุม พิมพ์ถึง 7 ครั้งแล้ว เนื่องจากหนังสือสองร้อยกว่าหน้าเล่มนี้ ซึ่งมีภาพประกอบเต็มเล่มแทบทุกหน้า อรรถาธิบายพุทธประวัติศาสตร์ศิลปที่เห็นรอบตัวมาตั้งแต่เกิดจนตาย ให้รู้กระจ่างได้อย่างง่ายแก่การจดจำ เผื่อคุยให้ลูกหลานฟังแล้วยังฝอยให้ฝรั่งเข้าใจได้อีก
อาจารย์ผู้เขียนทำงานมาตลอดชีวิตกระทั่งเกษียณอายุ มีงานกองเป็นพะเนินเทินทึก แค่ไล่ดูภาพประกอบในเล่มอ่านบรรยายใต้ภาพเอาแบบขี้เกียจ ก็แทบจะเป็นมัคคุเทศก์พาเพื่อนเที่ยวทั่วไทยได้แล้ว
อีกเรื่องที่คุยกันในวงสนทนาได้ไม่กลมเกลียว หรือคุยกันในวงสุราฮะกึ๊นไม่ได้ นอกจากการเมืองก็คือเรื่องศาสนา ทั้งๆที่หากถามไปคนสนทนาก็แทบไม่รู้ว่าตัวเองรู้เรื่องศาสนาที่เถียงกันอยู่นั้นจริงหรือเปล่า แปลกพิลึกอยู่ไม่น้อย
‘อะ ลิตเติล ฮีสตรี้ ออฟ รีลิเจียน’ หรือ ‘ศาสนา ประวัติศาสตร์ศรัทธาแห่งมวลมนุษย์‘ ของ ริชาร์ด ฮอลโลเวย์ แปลโดย สุนันทา วรรณสินธ์ เบล หนังสือเล่มที่รวบรวมเกร็ดประวัติศาสนาทั่วโลกมาให้รู้อย่างมีชีวิตชีวา ให้เห็นการการทับซ้อนของศาสนากับการเมือง สังคม และวัฒนธรรมอย่างแยกไม่ขาด โดยชวนให้คิดถึงบทบาทของศาสนาซึ่งมิได้เป็นเพียงเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ ตรงกันข้าม หลายๆกรณี กลับถูกตราว่าเป็นชนวนความขัดแย้งหรือสงครามกวาดล้างชีวิตเสียด้วยซ้ำ เราจะรับมือกับสิ่งที่เป็นอยู่นี้อย่างไร จึงไม่ให้คมศรัทธากลับมาทิ่มแทงตัวเอง
สิ่งสำคัญที่สุดในชีวิตมนุษย์ หรือหากกล่าวโดยมุมพุทธสาศนาก็คือ การรู้ตนเอง และรู้สาระของสัมพันธ์ระหว่างบุคคลกับบุคคล ซึ่งมักจะไม่รู้กันหรือรู้มากจนยากนาน อะไรคือสังฆะ ธรรมชาติของชุมชนที่เน้นด้านการภาวนา เขียนโดย สังฆรักษิตะ ชาวอังกฤษ แปลโดย ศักดิ์สิทธิ์ ศรีสุนทร หากอยากรู้ว่าชีวิตแบบพุทธศาสนิกชนคืออะไร คงต้องปวารณาตัวอ่านหนังสือเล่มนี้ให้ได้
เพราะนอกจากจะเข้าใจความหมายของสังฆะ เข้าใจปัจเจกที่แท้จริง ยังเข้าใจเครือข่ายแห่งความสัมพันธ์ส่วนตัว แล้วยังอาจคาดหมายได้ว่า สังฆะจะช่วยให้โลกรอดได้หรือไม่อีกด้วย
เปลี่ยนแปลงการปกครอง ๒๔๗๕ ผ่านมา ๘๕ ปี อีกทศวรรษเดียวก็ศตวรรษแล้ว แต่คนไทยก็ยังไม่ตระหนักถึงความสำคัญโดยแท้ของการเปลี่ยนแปลงนั้น กระทั่งปัจจุบัน การต่อสู้แข็งขืนระหว่างสถาบันต่างๆก็ยังไม่เลิกรา คณะรักษาความสงบแห่งชาติหลายรูปเปลี่ยนหน้ากันมาควบคุมบ้านเมืองและประชาชน
ความคิด ความรู้ และอำนาจการเมืองในการปฏิวัติสยาม ๒๔๗๕ พิมพ์ครั้งที่ ๓ ของ นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ ยังเป็นงานต้องศึกษา เพื่อจะเข้าใจให้ได้ว่า ความคิด ความรู้ และอำนาจการเมือง ที่ควบคุมการรับรู้เหตุการณ์ ๒๔ มิถุนานั้น มีอะไรบ้าง ทำงานอย่างไร เพื่อผู้อ่านจะได้ปรับแปลงทัศนะตัวเองจากการตีความความคิดและความรู้เหล่านั้น อย่างถูกควรแก่ข้อมูล เหตุการณ์ และกรณี
ส่วน การปฏิวัติที่ถูกตัดตอน ชาวนา นักศึกษา กฎหมาย และความรุนแรงในภาคเหนือของไทยโดย ไทเรล ฮาเบอร์คอร์น แปลโดย เบญจรัตน์ แซ่ฉั่ว กับ พงษ์เลิศ พงษ์วนานต์ นั้น ตั้งคำถามสำคัญในฐานะปากเสียงของผู้ถูกปิดปาก ต่อสังคมไทยและประวัติศาสตร์ไทยอย่างตรงไปตรงมา เพื่อความเป็นธรรมแก่ผู้เสียชีวิตในการต่อสู้เพื่อขอมีส่วนในการปกครองประเทศ
น่าเชื่ออยู่หรือว่า วันนี้เป็น พ.ศ ๒๕๖๐ ในบ้านเมืองซึ่งเต็มไปด้วยผู้รู้ผู้เรียนจากเมืองนอกเมืองนา ที่ไม่สามารถใช้ความรู้ก้าวหน้าซึ่งร่ำเรียนมานั้นนำพาประเทศให้ก้าวหน้าตามไปด้วยได้
น่าตื่นเต้นสำหรับนักอ่านฮาร์ดคอร์ แพรกหนามแดง รวมเรื่องสั้นชุดใหม่ของ แดนอรัญ แสงทอง ขอช่วงชิงเวลาอันเงียบและสถานที่อันสงบ ละเลียดงานชิ้นนี้อย่างตั้งอกตั้งใจเต็มที่จนตลอดรอดฝั่ง
เนชั่นแนล จีออกราฟิก ฉบับเทอโรซอร์ ยักษ์ใหญ่ผู้ครองเวหา กับแผ่นพับพิเศษพิศดาร กราบพระไพศาล วิสาโล ๖๐ ปี ไปรับรู้ความลับของดินแดนแห่งความสุข และแอบลอดม่านเหล็กโสมแดง เยือนเกาหลีเหนือ ก่อนจะดูสิงคโปร์ผ่านภาพสวนพฤกษชาติระฟ้า ที่เห็นแล้วถอนใจในความอุตสาหะยอดเยี่ยมของเขา และถอนใจในความล้าหลังไม่เอาสาระของเรา
ใครว่าไม่จริง กรุณาเถียง.
บรรณาลักษณ์
