รายการโทรทัศน์ปัจจุบัน มีเรื่่องประเทศเพื่อนบ้านให้เห็นอยู่เนืองๆ ไม่ว่าสิงคโปร์ เกาหลีใต้ หรือญี่ปุ่นซึ่งคนไทยชอบกันนัก ภาพของบ้านเมืองเขาเหล่านั้น เมื่อเปรียบเทียบกับบ้านเมืองเราแล้ว แตกต่างกันไกลไม่ว่าจะรายละเอียดใด ทั้งที่เสนอสถานที่ท่องเที่ยว หรือประเด็นวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ ซึ่งฉายให้เห็นชีวิตผู้คนในหมู่บ้าน เมืองเล็กเมืองน้อยในชนบท สิ่งที่ยืนยันต่อสายตาก็คือ ความเป็นระเบียบ สะอาดสะอ้าน ทุกที่ทางได้รับการดูแลจากเจ้าของสถานที่เป็นอย่างดี ไม่ว่าแม่น้ำลำคลองที่ปราศจากสิ่งสกปรกรกเรื้อ อาคารใหม่เก่าซึ่งปัดกวาดรักษาเจริญหูเจริญตา
เมื่อกลับมามองบ้านเมืองตัวเอง โดยเฉพาะเมืองหลวงเก่าซึ่งเป็นมรดกโลก ยังเคยมีแนวความคิดที่ว่าคนอยู่ร่วมกับโบราณสถานได้หรือไม่ ทั้งๆเมืองเก่าอายุนับพันปีอย่าง โรม ปัจจุบันเป็นอาทิ ทุกตารางนิ้วที่จดจารริ้วรอยประวัติศาสตร์ เดี๋ยวนี้รถราผู้คนก็ยังใช้ชีวิตสืบเนื่องมาไม่ขาดสาย เช่นเดียวกับ โตเกียว และ เกียวโต ซึ่งล้วนได้รับการดูแลอย่างถี่ถ้วนต้อนรับผู้คนทั่วโลกไม่หยุดยั้ง
ไม่ผิดกับ รัตนโกสินทร์ ซึ่งมีอายุ ๒๐๐ กว่าปี ที่เรื่องราวนานายังไม่เลือนหายไปจากความทรงจำ
แต่หากนำ อยุธยา ไปเทียบกับมหานครร่วมโลกดังกล่าวข้างต้น ภาพที่เราเห็นเป็นอย่างไร ที่จริง แม้แต่เราเองซึ่งเป็นเจ้าของมรดกโลกเมืองสำคัญนี้ เรารู้จักอยุธยากันสักเท่าไหร่ นอกจากที่เคยท่องเป็นนกแก้วนกขุนทองว่าเป็นราชธานีที่สองต่อจากสุโขทัย ซึ่งวันนี้ ความเป็นราชธานีแรกของสุโขทัยก็ถูกการเรียนรู้ที่ไร้อคติตั้งคำถามแล้วว่า ถือเป็นราชธานีแรกของไทยได้แน่นอนจริงหรือ
อย่ากระนั้นเลย ยอมรับว่ายังมี อยุธยาที่ไม่คุ้นเคย อยู่ แล้วให้ ปวัตร์ นวะมะรัตน์ นำทางกลับไปสู่ความภาคภูมิใจที่ท่องจำกันมา แต่จับต้องให้ตัวเองรู้สึกไม่ได้ว่าภาคภูมิอะไร อันเป็นการกลับสู่อดีตที่ผู้ค้นคว้าใช้เวลาแรมปีในการเดินสำรวจโบราณสถานทั้งนอกและในเกาะเมือง เพื่อบันทึกไว้เป็นหลักฐานการเคยมีอยู่ของสถานที่นั้นๆ มิให้ตกหายไปตามยะถากรรม
อดีตซึ่งผู้ค้นคว้าตกใจว่า กำลังถูกปัจจุบันคุกคามอย่างสาหัส และพร้อมจะสูญสลายไปกับความเจริญในวันนี้พรุ่งนี้ได้ทันที เช่นเศษซากพระพุทธรูปหรือใบเสมาที่กองรวมกันอยู่ใต้ดงไม้รกชัฏ หรือนอนระเนนจมดินอยู่ใต้ถุนเรือนชุมชนใหม่ มิหนำซ้ำ วัดบางแห่งยังถูกถมทับจับจองเป็นพื้นที่ส่วนบุคคลไปแล้ว ฯลฯ
๔๙ วัดและสถานที่สำคัญซึ่งปรากฏชื่อในพงศาวดาร ที่ผู้เขียนค้นคว้าและถ่ายภาพมาให้เห็นในหนังสือเล่มนี้ จะทำให้เราคุ้นเคยกับอยุธยายิ่งขึ้น โดยเฉพาะคนอยุธยาเองที่ต้องรู้
เห็นภาพคูคลองที่นักเรียนประวัติศาสตร์หรือนักอ่านคุ้นชื่อ หรือแม้แต่นักดูละครอิงประวัติศาสตร์เคยได้ยินแล้ว สะท้อนใจ เอาแค่แม่น้ำลพบุรี เมื่อเทียบกับเมืองเก่าแก่ของเพื่อนบ้าน ที่เขารักษาวัดวาคูคลองไว้เป็นอย่างดี สามารถอวดเพื่อนร่วมโลกนักท่องเที่ยวได้อย่างภาคภูมิใจ เห็นลำคลองที่ตื้นเขิน คับแคบลง รกร้างของเราแล้ว เจ้าของท้องถิ่นจะช่วยกันขุดลอกดูแลรักษาให้ผ่องใสกว่าที่เป็นอยู่ไม่ได้เชียวหรือ
ไม่ต้องสงสัยว่า อยุธยามิใช่เมืองที่คนไทยคุ้นเคยจริงๆ
๐ ที่จริง แม้เอกสารโบราณจำนวนมากจะสูญหายไปคราวเสียกรุงครั้งหลัง แต่ระหว่างบรรทัดของพงศาวดาร หรือเอกสารสำคัญสมัยกรุงรัตนโกสินทร์เช่น กฎหมายตราสามดวง จดหมายเหตุรัชกาลที่ ๔ เป็นต้น มีเรื่องตกหล่นจากความสนใจเรียนรู้ของนักเรียนไทยอีกมากมาย ยิ่งเมือเทียบกับบ้านเมืองซึ่งบันทึกเอกสารเอาเป็นเอาตายอย่างจีน เรื่องราวน่ารู้ของผู้คนยังมีอีกมหาศาล
เรื่องไม่เคยเล่าในวังต้องห้าม ของ หวังอีเฉียว มีเรื่องสนุกสนานซึ่งหลับใหลอยู่ในกองเอกสารมหึมา รอคอยการมาค้นพบ เพื่อเปิดหูเปิดตานักอ่านให้สว่างไสวอีกเกินคำนวณ
บันทึกจากฝรั่งถึงวันวานในวังต้องห้าม, ระบบอาวุโสและชีวิตสตรีในวัง, หัวขโมยและตลาดมืดข้างวัง, ศรัทธาแรงกล้าและขันทีที่หนีออกจากวัง, บารมีของผู้นำพุทธสายธิเบต, หญิงบรรณาการจากเกาหลี, ขันทีหนุ่มหน้าตาดีจากเวียดนาม, ชั้นเรียนของเหล่าราชโอรส, นิกายลับใต้จมูกจักรพรรดิ, ความโดดเดี่ยวขององครักษ์เฝ้าประตูวัง, ด่วนร้อยลี้ชีวิตทรหดบนหลังม้า ฯลฯ
เรื่องเหล่านี้ทำให้อดีตมีสีสันและเลือดเนื้อเป็นจริงเป็นจังขึ้น ราวกับเสียงของประวัติสาสตร์แว่วขึ้นข้างหู เป็นภาพยนตร์ในจินตนาการที่ฟื้นคืนรูปลักษณ์ขึ้นมาให้เห็น อ่านเพลินให้รู้เพิ่มขึ้นอีกมาก
๐ แต่ไหนแต่ไรมา นักเรียนห้องหนึ่งจะมีถึงครึ่งไหมที่ชอบเรียนคณิตศาสตร์ แม้จะมีบ้างที่อยากรู้อยากเรียนแต่ยากจะขวนขวายก็ไม่น้อย หนึ่งวันผจญภัยในดินแดนคณิตศาสตร์มหัศจรรย์ ของ จิน อะกิยะมะ กับ มาริ โจ รูอิซ เป็นหนังสือที่บรรณาธิการนิตยสาร คริพโตโลเกีย ศาสตร์แห่งการเข้ารหัส คริส พี. โบเออร์ บอกว่า แม้จะเป็นหนังสือที่ช่วยให้เด็กๆสนใจคณิตศาสตร์เพิ่มขึ้น แต่สำหรับผู้ใหญ่หรือนักคณิตศาสตร์มืออาชีพแล้ว หนังสือเล่มนี้ให้ความบันเทิงอย่างสูง ตัวเขาสนุกกับงานชิ้นนี้มาก แถมหลายเรื่องยังเป็นความรู้ใหม่ บางหัวข้อยังจะนำไปสอนนักศึกษาระดับปริญญาต่อได้เลย
น่าสนใจขนาดนี้แล้ว คนหัวไม่ให้ลองเปิดอ่านดู แม้จะเข้าใจได้ไม่ละเอียดลออ แต่เพียงเรื่องการเผาไหม้ทำให้เกิดกำลังเครื่องยนตร์เคลื่อนไหวได้ ก็เห็นภาพเข้าใจขึ้นมากทีเดียว อิอิ
จิณดิษฐ์ ละออปักษิณ กับ รตินันท์ บุญเคลือบ ช่วยกันแปลให้อ่าน ต้องขอบคุณหากมีเด็กไม่น้อยได้ประโยชน์จากหนังสือเล่มนี้
๐ ไม่เพียงแต่การ์ตูน นิยานวัยรุ่นของญี่ปุ่นก็มีส่วนแบ่งตลาดไม่น้อย หากลองอ่านดูแล้วเผลอๆจะสนุกไปด้วยไม่ยาก เช่น โรงเรียนป่วนก๊วนคนบ๊อง ๗.๕ ของ เคนจิ อิโนะอุเอะ แค่ลองอ่านดูก็เห็นความเฮฮาของเนื้อหาที่จับเส้นคนร่วมวัยได้ทันที หมวดหมู่หนังสือประเภทนี้จึงยังมีอยู่หนาตา
อย่างไรก็อย่าลืม มติชนสุดสัปดาห์ นะคะ เจ้าการะเกด
บรรณาลักษณ์
