เผลอแป๊บเดียว งานหนังสือประจำปีที่หนอนหนังสือทั้งหลายรอคอยก็กลับมาอีกครั้งแล้ว
ปีนี้สัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 46 และสัปดาห์หนังสือนานาชาติ ครั้งที่ 16 มาในแนวคิด “อ่าน…อีกครั้ง” …ลองทำเสียงเอคโค่ดูซิ จะได้ฟีลประกาศคณะปฎิวัติมากๆ
สุชาดา สหัสกุล นายกสมาคมผู้จัดพิมพ์ฯเล่าว่า ปีนี้มีไฮไลท์เด่นคือนิทรรศการหลักอย่าง “อ่าน…อีกครั้ง” ที่นำเสนอให้เห็นถึงความสำคัญของหนังสือเล่มต่างๆในประวัติศาสตร์การอ่านของโลกและประเทศไทย ที่มีบทบาทเปลี่ยนแปลงคนและเปลี่ยนแปลงโลกอีกด้วย เพราะ “หนังสือสร้างคน คนสร้างโลก”
“ในการเปลี่ยนผ่านตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน ถ้าเรามองย้อนกลับไป การอ่านคือปัจจัยทางด้านความรู้ต่างๆ ทั้งสิ้น ทุกอย่างเริ่มจากการอ่าน นำไปสู่การทดลอง และริเริ่มลงมือทำ สิ่งที่คนอ่านก็คือเนื้อหา แต่อาจจะเปลี่ยนรูปแบบ นี่คือประเด็นที่เราอยากบอกว่า ถ้ายังอยากจะสร้างคุณภาพของคนไทยให้สามารถแข่งขันในโลกใบนี้ได้ เราต้องสร้างวัฒนธรรมการอ่าน ไม่ว่าจะในรูปแบบไหนก็ตาม เราจึงควรจะกลับมาอ่านกันอีกครั้ง เพื่อสร้างคุณภาพคนไทยให้มีความรู้และจินตนาการที่ทันยุคสมัยพร้อมที่จะแข่งขันในเวทีโลก
เราสามารถหาความรู้ได้จากรูปแบบที่หลากหลาย ตั้งแต่หนังสือเล่มถึงออนไลน์ ซึ่งทุกเนื้อหาล้วนมีอิทธิพลกับความคิดของคน และคนก็จะไปเปลี่ยนแปลงโลกจากความคิดที่เขาได้รับจากเนื้อหาต่างๆ สามารถพิสูจน์อิทธิพลเหล่านี้ได้จากนิทรรศการ “อ่าน…อีกครั้ง” ซึ่งเป็นนิทรรศการที่เน้นย้ำให้เห็นถึงความสำคัญและอิทธิพลของการอ่านที่สร้างโลก ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบใดในยุคสมัยใดก็ตาม โดยทุกรูปแบบทุกเครื่องมือเป็นเพียงสื่อที่บรรจุสารที่มนุษย์คิดค้นขึ้น โดยมีการ “อ่าน” เป็นเครื่องมือในการถอดรหัส”
นิทรรศการ“อ่าน…อีกครั้ง” จึงน่าสนใจมาก เพราะจะนำเสนอเส้นทางการอ่าน ที่แสดงให้เห็นพัฒนาการของอ่านในรูปแบบต่างๆ แล้วยังมีทั้ง “หนังสือเปลี่ยนโลก” ซึ่งนำเสนอหนังสือเล่มสำคัญที่เปลี่ยนประวัติศาสตร์ในทุก ๆ ด้าน และ “หนังสือเปลี่ยนไทย” ซึ่งจะนำเสนอหนังสือเล่มสำคัญที่เป็นหลักหมายของสังคมไทยที่ยังมีผลมาจนถึงปัจจุบันด้วย ไม่ว่าจะอยู่ในรูปแบบการอ่านใดก็ตาม
หนังสือเปลี่ยนโลก คือการคัดเลือกหนังสือเล่มสำคัญของโลก (ที่มีการแปลเป็นภาษาไทย) ที่นำมาสู่การกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในมิติต่าง ๆ เพื่อแสดงให้เห็นว่า ด้วยการอ่านนั้นสามารถนำมาสู่การเปลี่ยนแปลงได้เช่นกัน มีหลายเล่มน่าสนใจมาก อาทิ หนังสือวิทยาศาสตร์ที่ทรงอิทธิพลที่สุดของยุคสมัยนี้ คือ เล่มที่สนพ.มติชนแปลอย่าง “ประวัติย่อของกาลเวลา (A Brief History of Time) โดย สตีเฟน ฮอว์กิ้ง ที่อธิบายการค้นหาคำตอบต่อปริศนาว่าด้วยเวลาและอวกาศของนักวิทยาศาสตร์ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน โดยฮอว์กิ้งเริ่มต้นด้วยการรีวิวทฤษฎีอันยิ่งใหญ่เกี่ยวกับเอกภพนับจากกาลิเลโอ นิวตัน จนถึงไอสไตน์ การที่ประวัติย่อของกาลเวลา กลายเป็นหนังสือวิทยาศาสตร์ที่ทรงอิทธิพลที่สุดของยุคสมัยนี้ นอกจากความดีเด่นในแง่ที่เขียนขึ้นด้วยภาษาง่ายๆ กระชับ สนุกสนาน และให้ความกระจ่างชัดแล้ว ฮอว์กิ้งยังปฏิวัติภาพเกี่ยวกับเอกภพในความรับรู้ของคนทั่วไปด้วย
หรือหนังสือที่ได้ชื่อว่าเป็นรองแค่คัมภีร์ไบเบิ้ลที่สามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงได้เท่านั้น อย่าง “ฆ่าม็อกกิ้งเบิร์ด (To Kill a Mockingbird)” โดยธีมหลักของนิยายเล่มนี้คือ เรื่องของอคติ การรังเกียจเดียดฉันท์คนต่างสีผิว และการต่อสู้เพื่อความเป็นธรรม หนังสือเล่มนี้ทรงอิทธิพลยิ่งและเป็นที่ต้อนรับของนักอ่านทั่วโลกอย่างยาวนาน ภายในปีแรกที่ตีพิมพ์ นิยายเรื่องนี้ได้รับการแปลไป 10 ภาษา และต่อมาก็ได้รับการแปลมากกว่า 40 ภาษา และกลายเป็นส่วนหนึ่งของหนังสือในหลักสูตรมาตรฐานของโรงเรียนมัธยม ความสำคัญของนวนิยายเล่มนี้อยู่ที่สามารถสร้างแรงบันดาลใจและส่งอิทธิพลต่อเด็กนักเรียนหลายรุ่นหลายสมัย และในการสำรวจโดยกลุ่ม the Book of the Month Club ในปี 1991 พบว่า นิยายเรื่องนี้ได้รับคะแนนโหวตว่าเป็นหนังสือที่ “ถูกอ้างถึงมากที่สุดว่าสร้างความเปลี่ยนแปลง” โดยเป็นรองแค่คัมภีร์ไบเบิ้ลเท่านั้น
ในส่วนของ “หนังสือเปลี่ยนไทย” นั้น คือการคัดเลือกหนังสือจากศาสตร์ต่าง ๆ ที่นำมาสู่การกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในมิติต่าง ๆ เพื่อแสดงให้เห็นว่าพลังของการอ่านนั้นสำคัญเช่นกัน อาทิ
ฮาวทูฉบับพุทธทาสภิกขุ คือ “คู่มือมนุษย์” โดยพระเงื่อม อินทปัญโญ หรือที่เรารู้จักกันในนาม “พุทธทาสภิกขุ” นับได้ว่าเป็นพระปัญญาชนชาวไทยที่มีความโดดเด่นที่สุดท่านหนึ่ง วัตรปฏิบัติ ตัวตนและคำสอนของเขาได้กลายเป็นชุดความคิดหลักอันแข็งแกร่ง ขณะที่หนังสืออื่นๆมุ่งเน้นไปที่การจัดการในเชิงสถาบัน ไม่ว่าจะเป็น เศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรม แต่ในหนังสือ คู่มือมนุษย์ ได้มุ่งเน้นมาที่ตัวมนุษย์เองโดยเริ่มนิยามใจความสำคัญของพุทธศาสนา ว่าเป็นวิชา หรือ ระเบียบปฎิบัติให้รู้ว่าอะไรเป็นอะไร นอกจากนี้วัตรปฏิบัติของท่านได้เป็นแรงบันดาลใจให้กับคนกลุ่มหนึ่งที่มุ่งทำงานเพื่อการพัฒนา โดยที่มีพุทธศาสนาเป็นเครื่องยึดเหนี่ยว
อีกเล่มที่รู้จักกันดีคือ ต้นแบบความทรงจำของสงครามโรมานซ์อย่าง “คู่กรรม” โดย ทมยันตี ซึ่งเป็นนวนิยายแนวโศกนาฏกรรมและโรมานซ์ (romance) สิ่งที่โดดเด่นของ คู่กรรม คือการสร้างความรับรู้ร่วมกันของสังคมไทยเกี่ยวกับสงครามโลกครั้งที่ 2 กับญี่ปุ่นที่เข้ามารุกรานประเทศไทยและประเทศเพื่อนบ้านในอุษาคเนย์ ซึ่งปรากฎว่ามีแต่ประเทศไทยเท่านั้นที่สามารถมีนิยายแนวโศกนาฏกรรมและโรมานซ์ (romance) เกี่ยวกับทหารญี่ปุ่นออกมาได้ขณะที่ประเทศเพื่อนบ้านในอุษาคเนย์กลับไม่มี เหตุที่มาดังกล่าว ส่วนหนึ่งมาจากความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลไทยในสมัยที่ญี่ปุ่นยกพลขึ้นบกในปี พ.ศ. 2484 ได้ร่วมมือกันจนนำมาสู่การร่วมกันประกาศสงครามกับสหรัฐอเมริกาและอังกฤษในปีรุ่งขึ้น จึงทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับญี่ปุ่น ไม่เหมือนญี่ปุ่นกับพม่า เวียดนาม มลายู หรืออินโดนีเซีย กล่าวได้ว่า คู่กรรมคือการสร้างคำอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับญี่ปุ่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่ไม่โหดร้าย
นอกจากนิทรรศการหลักแล้ว ยังมีนิทรรศการสุดล้ำจากไต้หวัน “CCC: Creative Comic Creation” ที่เปิดมิติใหม่ของการอ่านด้วยเทคโนโลยี AR (Augmented Reality) ที่ผสมผสานโลกแห่งความจริงเข้ากับโลกเสมือนจากหนังสือการ์ตูน 4 เล่มจากไต้หวัน ด้วยภาพเสมือน 3 มิติ ซึ่งเปิดชมผ่านแอพพลิเคชั่นก็จะได้เห็นตัวการ์ตูนซึ่งเป็นตัวละครจากหนังสือโผล่ขึ้นมาทักทายผู้ชม เป็นการผสานการอ่านเข้ากับเทคโนโลยีได้อย่างน่าสนใจ รวมถึงแพลตฟอร์มใหม่ๆที่ไต้หวันกำลังพัฒนาและเชื่อมโยงเข้าสู่ธุรกิจสิ่งพิมพ์อีกมากมาย
นิทรรศการ “100 ปี นายผี อัศนี พลจันทร” ซึ่งเป็นหนึ่งในบุคคลที่มีอิทธิพลต่อของนักศึกษาในยุคก่อนและหลังเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516 อย่างยิ่ง ทุกนิทรรศการล้วนเชื่อมโยงให้เห็นถึงอิทธิพลของการอ่านในรูปแบบต่างๆ ที่มีต่อวิธีคิดของคน
ทุกส่วนล้วนเชื่อมโยงให้เห็นถึงอิทธิพลของเรื่องเล่าในทุกรูปแบบ ตั้งแต่อดีต ปัจจุบัน ยันอนาคต
งานมีตั้งแต่วันที่ 29 มีนาคม – วันที่ 8 เมษายนนี้ สิบโมงเช้าถึงสามทุ่ม ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ที่เดิม แต่วันที่ 29 มีนาคม เปิดให้เข้าชมงานเวลาเที่ยงตรง
ส่วนของสนพ.มติชนนั้น อยู่ที่โซนพลาซ่าเช่นเดิม ปีนี้หนังสือเจ๋งมากๆ โดยเฉพาะสายวรรณกรรมและประวติศาสตร์ เดี๋ยวจะแอบแย้มมาทีละนิดๆ
เตรียมตังค์ให้พร้อม แล้วไปเจอกัน
ดอกฝน
