หมายเหตุ “มติชน” – “ไต้หวัน” เพิ่งต่ออายุการยกเว้นการตรวจลงตราหนังสือเดินทางให้กับคนไทย “มติชน” ถือโอกาสพูดคุยกับผู้อำนวยการใหญ่ สำนักงานการค้าและเศรษฐกิจไทย ประจำไทเป ถึงปัญหาที่พบเจอของคนไทยในไต้หวัน รวมถึงโอกาสมากมายที่รออยู่
ปัจจุบันมีคนงานไทยมาทำงานที่ไต้หวันกว่า 60,000 คน แรงงานไทยในไต้หวันเดินทางผ่านกระบวนการที่ถูกต้องตามกฎหมาย กรมการจัดหางาน กระทรวงแรงงาน ได้ทำสัญญาการจ้างงานกับนายจ้างผ่านกระทรวงแรงงานไต้หวัน และมีสำนักงานแรงงานของกระทรวงแรงงานที่ไทเปคอยให้การดูแล ดังนั้นแรงงานที่มาที่นี่ไม่มีปัญหา ทุกอย่างมาถูกต้องตามกฎหมายหมด ผมมาอยู่ไต้หวันปีครึ่ง คนงานไทยที่ไต้หวันไม่มีปัญหาอะไรในการทำงาน ไต้หวันมีการจ้างงานดีมาก ดูแลแรงงาน สวัสดิการดี หาหมอไม่แพง นายจ้างทำผิดก็มีคนไปคุย ถ้าแรงงานไทยมาทำงานในไต้หวันแล้วเก็บออม ไม่ติดยา พนัน หรือสุรา มีเงินกลับบ้านสบาย
ขณะนี้มีคนไทยติดคุกที่ไต้หวันราว 50 คน จากแรงงานไทยเกือบ 60,000 คน ดังนั้นไม่น่าห่วง ส่วนใหญ่มาจากเรื่องยาเสพติด โดยมากเป็นยาบ้าที่รับมาจากคนไต้หวันและมาขายคนไทยด้วยกัน ซึ่งทางสำนักงานฯ ส่งเจ้าหน้าที่ไปเยี่ยมทุกเดือน อย่างไรก็ดีถือว่าปัญหายังน้อยเมื่อเทียบกับคนทั้งหมด ทั้้งนี้ แรงงานไทยถือว่ามีอยู่ราว 10 เปอร์เซ็นต์ของแรงงานต่างชาติในไต้หวันทั้งหมด
10 ปีก่อน มีแรงงานไทยในไต้หวันราว 150,000 คน แต่ขณะนี้เหลือแค่ราว 60,000 ส่วนหนึ่งเพราะไปทำงานที่เกาหลีใต้ และอิสราเอล ที่ได้ค่าแรงเยอะกว่า แต่หากดูภาพรวมไต้หวันปัญหาน้อยมาก แรงงานไทยเป็นที่ต้องการของนายจ้างที่นี่ ถ้าเทียบกับประเทศอื่นเพราะมีทักษะ อดทน มีวินัย และผลงานดี แต่ไต้หวันมีกฎหมายที่ทำให้ไม่สามารถต่อสัญญาเกิน 12 ปี ซึ่งเคยหยิบยกเรื่องดังกล่าวขึ้นมาหารือกับรัฐมนตรีแรงงานของไต้หวันขอให้พิจารณาทบทวน
คนไต้หวันไปลงทุนและมีโรงงานในไทยเยอะมาก ปัจจุบันมีมากกว่า 5,000 บริษัท ตั้งแต่เอสเอ็มอีไปจนถึงบริษัทใหญ่ๆ เขาหาแรงงานไม่ได้และได้มาติดต่อกับสมาคมการค้าไต้หวัน-ไทยที่กรุงเทพ อยากได้แรงงานไทยที่เคยมาทำงานในไต้หวันให้ไปทำงานในโรงงานที่ไทยเลย เพราะมีความคุ้นเคยกับระบบของไต้หวันอยู่แล้ว บางคนสามารถพูดภาษาจีนได้ ไม่ต้องเทรนเพราะรู้ระบบของไต้หวันดีอยู่แล้ว ขณะนี้กำลังประสานให้มีการรวบรวมรายชื่อคนงานไทยที่เคยทำงานที่ไต้หวันให้กลับไปทำงานที่ไทย โดยเป็นการจับคู่เพื่อให้นายจ้างกับลูกจ้างไปคุยกันเอง เป็นสิ่งที่พยายามดำเนินการเพื่อให้กระทรวงแรงงานช่วยประสานต่อไป
ในแง่การท่องเที่ยว เมื่อปี 2558 คนไต้หวันไปไทย 570,000 คน ปี 2559 ไป 530,000 คน ปีนี้คิดว่าก็จะอยู่ในระดับที่ราว 5-6 แสนคน เพราะดูจากสถิติมาขอรับการตรวจลงตรา(วีซ่า)ใกล้เคียงกับปีที่ผ่านมา เหตุที่ตัวเลขนักท่องเที่ยวไต้หวันเดินทางไปไทยเพิ่มขึ้นไม่มากเพราะไทยเป็นที่เที่ยวเดิมของคนไต้หวันอยู่แล้ว สิ่งที่ไทยควรโปรโมตคือแหล่งท่องเที่ยวใหม่ๆ ที่จะให้คนไต้หวันเดินทางไป คนไต้หวันส่วนใหญ่มีฐานะ เดินทางไปไทยเพื่อทานข้าวและซื้อของ แบบเดียวกับที่คนไทยไปฮ่องกง แม้ไทยจะยกเว้นค่าวีซ่าแต่นักท่องเที่ยวไต้หวันไม่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ เพราะสำหรับคนไต้หวันเงินหนึ่งพันบาทไม่ใช่ปัญหา
ในส่วนของคนไทยที่เดินทางมาไต้หวันเดิมมีน้อยเพราะการขอวีซ่าจุกจิก คนเลยไปญี่ปุ่นและเกาหลีใต้มาก แต่จากนโยบาย New Southbound Policy ของไต้หวันที่ไม่อยากให้จีนปิดล้อมและอยากมีพันธมิตรมากขึ้น เลยมีการยกเลิกวีซ่าให้กับประเทศในอาเซียนส่วนใหญ่ ปี 2558 ที่ผ่านมาคนไทยไปไต้หวัน 120,000 คน ปี 2559 ไป 195,000 คน หรือเพิ่มขึ้น 57 เปอร์เซ็นต์ ส่วนปี 2560 เพียงแต่ 5 เดือนแรก ตัวเลขคนไทยที่เดินทางมาเที่ยวไต้หวันก็เพิ่มขึ้นถึง 90 กว่าเปอร์เซ็นต์ ตัวเลขทั้งปีจึงน่าถึง 300,000-350,000 คน การยกเลิกวีซ่าทำให้ไต้หวันกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวใหม่สำหรับคนไทย เพราะมีทั้งที่ซื้อของ แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ และอุปกรณ์ไอทีต่างๆ อาหารก็ราคาไม่แพงมาก ทำให้คนไทยนิยมมาเที่ยวไต้หวันมากขึ้น
๐พบปัญหาจากการเดินทางมาเที่ยวไต้หวันเพิ่มขึ้นของคนไทยแบบเดียวกับที่พบในเกาหลีใต้หรือไม่
ปัจจุบันไต้หวันยังคงอยู่ในช่วงฮันนีมูนกับนักท่องเที่ยวไทยที่เพิ่มมากขึ้น เจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมืองของไต้หวันไม่ได้เข้มงวดกวดขันกับคนไทย ก่อนหน้าที่ไต้หวันจะยกเว้นวีซ่าให้กับคนไทยก็ไม่มีคนไทยเข้ามาทำงานผิดกฎหมายในไต้หวัน หลังยกเว้นวีซ่าก็ไม่ค่อยมีเช่นกัน เพราะไต้หวันมีการควบคุมระบบการจ้างงานให้ถูกต้องตั้งแต่ออกจากประเทศไทยแล้ว แต่พวกทำงานผิดกฎหมายคือ พวกที่เข้ามาอย่างถูกกฎหมายแต่มาถึงแล้วไม่พอใจนายจ้างก็จะหนีไปอยู่ที่ใหม่ แต่ถ้าถูกจับก็จะถูกส่งตัวกลับทันที ขณะที่นายจ้างก็จะถูกเล่นงาน ดังนั้นการทำผิดกฎหมายแรงงานจะมีไม่มาก
ปัจจุบันยังแทบไม่ได้ยินว่ามีนักท่องเที่ยวไทยเข้ามาทำผิดกฎหมาย หรือค้าประเวณีในไต้หวันมากนัก กรณีการค้าประเวณี ส่วนใหญ่จะมีขบวนการซึ่งเป็นคนไต้หวันพามาและพาไปอยู่ตามจังหวัดต่างๆ ก่อนหน้านี้มีคนไทยที่ถูกพามาค้าประเวณีในไต้หวัน แต่ไปเจอลูกค้าแล้วตกลงราคาไม่ได้เลยถูกฆ่าชิงทรัพย์ แต่ตำรวจก็จับกุมผู้กระทำผิดได้และถูกดำเนินคดี ขณะที่ในส่วนของหญิงไทยญาติก็รวบรวมเงินมาให้ดำเนินการส่งศพกลับ
โดยทั่วไปไต้หวันมีอาชญากรรมต่ำ ความปลอดภัยสูง อยากให้คนไทยที่มาไต้หวันตระหนักว่าถ้าเราเดินทางเข้ามาก็ต้องระมัดระวังว่าอยากทำอะไรที่ผิดกฎหมาย เพราะเป็นเรื่องที่จะกระทบภาพลักษณ์ประเทศไทย ถ้ามีปัญหาสื่อของไต้หวันจะออกข่าว ทำให้เราดูไม่ดี แต่ปัจจุบันยังถือว่ามีไม่มากเท่าไหร่
๐ความร่วมมือระหว่างไทยกับไต้หวันในมิติอื่นๆ มีอะไรที่น่าสนใจบ้าง
เรื่องการลงทุน ไต้หวันได้เข้าไปลงทุนในไทย 50 กว่าปีมาแล้ว และแทบจะเป็นการลงทุนฝ่ายเดียว มีทั้งบริษัทขนาดใหญ่และเอสเอ็มอี ปัจจุบันคนไต้หวันอาศัยอยู่ในไทย 1.5 แสนคน ทั้งทำธุรกิจและมีครอบครัวในไทย นักธุรกิจไต้หวันมีความพึงพอใจกับการทำธุรกิจในไทยเพราะระบบและกฎหมายต่างๆ ของเรามีความชัดเจน เรามีความตกลงการค้าเสรีกับประเทศต่างๆ ทำให้สามารถส่งออกสินค้าไปยังต่างประเทศได้งาย นักธุรกิจไต้หวันเขาคุยกันปากต่อปาก ถ้าที่ไหนมีโอกาสเขาก็เข้าไปลงทุน
สำหรับมูลค่าการค้าระหว่างกันอยู่ที่ราว 10,000-11,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี เราส่งออกไปยังไต้หวัน 3,000 ล้านดอลลาร์ ไต้หวันส่งออกสินค้ามาไทยราว 7,000 ล้านดอลลาร์ สินค้าส่วนใหญ่เป็นแผงวงจรคอมพิวเตอร์ที่ไต้หวันมีความเชี่ยวชาญ แต่เหตุที่สินค้าเกษตรของเรายังเจาะตลาดสินค้าไต้หวันไม่ได้มากนักเพราะไต้หวันมีความก้าวหน้าด้านการเกษตรมาก ผลไม้ไทยที่เขานำเข้ามากคือทุเรียน แต่ผลไม้อะไรที่เขาผลิตได้เขาจะไม่นำเข้า
ข้อจำกัดในการเข้าถึงตลาดของไต้หวันไม่ใช่ภาษี เขาอยากมีความตกลงเขตการค้าเสรีกับไทยแต่อยู่ที่เราพร้อมจะคุยกับเขาหรือไม่ เนื่องจากเรายังเกรงใจจีน ซึ่งอาจเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้นักลงทุนไทยไม่ค่อยมาลงทุนในไต้หวัน แต่เรื่องการเมืองก็เป็นส่วนของการเมือง ในเรื่องการค้าขายกับระดับประชาชนเขาก็ยังมีการติดต่อกันเป็นปกติ ไต้หวันยังมาลงทุนบ้านเราเยอะแยะ เราก็น่าจะมาลงทุนในบ้านเข้าได้เช่นกัน
โอกาสการลงทุนในไทยหวันสำหรับคนไทยมีหลายด้าน ทั้งร้านอาหาร สปา หรือนวดแผนไทย ซึ่งคนไต้หวันติดใจ แม้แต่ผู้บริหารตึกไทเป 101 ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของไต้หวัน ก็ยังอยากได้ร้านอาหารและสปาระดับไฮเอนด์ของไทยมาเปิดเพราะคนไต้หวันนิยมชมชอบประเทศไทยอยู่แล้ว
มหาวิทยาลัยในไต้หวัน 18 แห่งเปิดการเรียนการสอนภาษาและวัฒนธรรมไทย มีนักเรียนที่เข้าเรียนมากถึง 1,990 คน นอกจากนี้ยังมีการเรียนการสอนภาษาไทยในโรงเรียนเอกชน คนที่นี้ดูภาพยนตร์ไทยและอยากรู้ภาษาไทย
เราควรร่วมมือและเรียนรู้ในสิ่งที่ไต้หวันมีจุดแข็ง อาทิ เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่ไต้หวันมีความก้าวหน้าสูง โดยเฉพาะเมื่อรัฐบาลกำลังมุ่งมั่นพัฒนาประเทศตามแนวทาง”ไทยแลนด์4.0″ เพราะที่ผ่านมานักธุรกิจไต้หวันก็มีส่วนช่วยในการลงทุนและถ่ายทอดเทคโนโลยีให้กับไทย ไต้หวันก็มีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีไม่แพ้ญี่ปุ่นและอยู่ในระดับที่ไทยเรียนรู้ได้ เขามีความก้าวหน้าในเรื่องอุปกรณ์การแพทย์มากซึ่งน่าจะช่วยเสริมสร้างศักยภาพและความเข้มแข็งของไทยให้เป็นศูนย์กลางทางการแพทย์ในภูมิภาคได้ ที่ผ่านมาไทยก็ได้ส่งบุคลากรทางการแพทย์เข้ามาอบรมและดูงานที่ไต้หวันอยู่ตลอด
ปัญหาจีน-ไต้หวันเป็นปัญหาในครอบครัวของเขา ก็ต้องให้เขาว่ากันไป แต่เราเป็นไทยไม่ใช่จีนหรือไต้หวัน แน่นอนว่าเรายึดมั่นในนโยบายจีนเดียว ไทยและไต้หวันถือว่าไม่ได้มีความสัมพันธ์ทางการเมือง แต่เราสามารถสร้างสมดุลเพื่อให้เกิดร่วมมือจากทั้งสองฝ่ายได้ ความร่วมมือในด้านการค้า การลงทุน การศึกษา สาธารณสุข รวมถึงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีกับไต้หวันเป็นสิ่งที่เราน่าจะทำได้ เพราะถือเป็นผลประโยชน์ของประชาชนซึ่งไม่เกี่ยวกับการเมือง
