“การมาของรถไฟฟ้า MRT ทำให้เยาวราชเปลี่ยนไป ที่เปลี่ยนไปมากคือคนที่มา เยาวราชของผมไม่มีคนมากขนาดนี้ แต่วันนี้เป็นเยาวราชของทุกคน ใครๆ ก็มาเที่ยว มากินที่เยาวราชได้ อาจจะชอบกินในสิ่งที่ไม่เหมือนกับคนรุ่นเก่า มีความแตกต่างแต่เราไม่ได้ปฏิเสธกัน”
คือคำบอกเล่าถึงการเปลี่ยนผ่านของเยาวราชในภาพจำของ สมชัย กวางทองพาณิชย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเยาวราช สเปเชียลเกสต์ที่พาทุกคนร่วมเดินทางไปกับ ‘Happy Journey with BEM’ โครงการท่องเที่ยวที่จัดโดย บริษัท ทางด่วนและรถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน) หรือ BEM การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) และ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ทริปสุดเอกซ์คลูซิฟ ตอบแทนผู้ใช้บริการรถไฟฟ้า MRT ฟรี! สานต่อความสำเร็จเป็นปีที่ 2 พร้อมประเดิมทริปแรกของปีที่ สถานีวัดมังกร ‘ART JOURNEY รวมพลคนอาร์ตสายมู’ เมื่อวันที่ 11 มีนาคม ที่ผ่านมา
ความพิเศษของทริปนี้ ก่อนเริ่มเดินเท้าไปยัง ‘วัดมังกรกมลาวาส’ ที่อยู่ห่างจากสถานีวัดมังกรเพียงไม่กี่ก้าว สมชัยได้ร่วมพูดคุยแลกเปลี่ยนเรื่องราวย่านเยาวราช ผ่านกิจกรรมสเปเชียล ทอล์ก ‘วิถีชุมชน ย่านวัดมังกร’ ร่วมกับ ทิววัฒน์ ภัทรกุลวณิชย์ จากกลุ่ม Bangkok Sketchers กลุ่มศิลปินสร้างสรรค์ ผู้ที่สนใจบันทึกประสบการณ์ด้วยภาพเขียน ไม่ว่าจะเป็น สถานที่ ผู้คน หรือเหตุการณ์ต่างๆ
‘เยาวราช’ เรื่องกิน เรื่องใหญ่
สมชัย เริ่มที่การพาย้อนกลับไปให้เห็นถึงภาพเยาวราชในอดีตที่แตกต่างกับปัจจุบัน โดยเล่าว่า “ถ้าถามว่าเยาวราชในอดีตจนถึงปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมแค่ไหน จริงๆ แล้วการมาของรถไฟฟ้า MRT ทำให้เยาวราชเปลี่ยนไป ที่เปลี่ยนไปมากคือคนที่มา เยาวราชของผมไม่มีคนมากขนาดนี้ แต่วันนี้เป็นเยาวราชของทุกคน ใครๆ ก็มาเที่ยว มากินที่เยาวราชได้ อาจจะชอบกินในสิ่งที่ไม่เหมือนกับคนรุ่นเก่า มีความแตกต่างแต่เราไม่ได้ปฏิเสธกัน” ด้วยความที่ใครมาเยาวราชก็มักจะเน้นไปที่เรื่องอาหาร สมชัยอธิบายต่อว่า ในวัฒนธรรมอาหารของจีน เรื่องกินถือเป็นเรื่องใหญ่ โดยผู้คนให้ความสำคัญกับการกินอย่างมาก
“ชีวิตเราทำงานเต็มที่ เวลากินก็อยากจะกินอะไรที่มันดีๆ ร้านที่สะดวก ของกินที่รสชาติดี ทำให้ของกินเยาวราชสมัยก่อนจะตอบโจทย์คนเยาวราชแบบนั้น ปัจจุบันที่บอกว่าไม่ใช่เยาวราชของผม หมายความว่า ถ้าให้ผมไปเข้าแถวกิน ผมทำไม่ได้ เพราะถ้าเราจะมากินของเยาวราช แต่เดิมเราก็ต้องกินของดี หาร้านดีๆ บริการดี และรสชาติต้องดีด้วย”
“จริงๆ แล้วทุกอย่างเป็นไดนามิก ทิศทางความเหมาะสมอาจจะไม่เหมือนกัน คนรุ่นผมชอบบ่นกันเรื่องหนึ่งว่า ของกินสู้เมื่อก่อนไม่ได้ ถามว่าเป็นเพราะอะไร ส่วนหนึ่งไม่ได้โทษว่าเขาทำไม่ได้ แต่เป็นเรื่องของความสะดวก ทุกวันนี้เรามีตู้เย็นแล้ว อาจจะมีอาหารค้างนานหน่อยทำให้ไม่สดเหมือนเมื่อก่อน แต่ถ้าทำเหมือนเมื่อก่อนจริงๆ ก็ยังมีบางร้านทำได้ แต่อาจจะสู้ราคาไม่ไหว”
สำหรับของกินในเยาวราชที่มีความเปลี่ยนแปลงไป สมชัยยกตัวอย่างสะท้อนภาพของอาหารที่ปัจจุบันเราพบเห็นเรียงรายตามแนวถนนอย่าง ‘ขนมติ่มซำแบบทอด’ พร้อมเล่าว่าสมัยก่อนนั้นไม่มี จะมีก็ต่อเมื่อขายไม่หมด ถึงจะนำมาทอดให้ทาน สื่อให้เห็นว่ายุคสมัยเปลี่ยนไปแล้ว แม้บางครั้งจะรู้สึกว่าผิดขนบเดิมไปบ้างก็ตาม นอกจากนี้ยังมี ‘ขนมจีบแต้จิ๋ว’ ที่พบว่าขนาดล่าสุดเหลือเพียง 1 ใน 3 เมื่อเทียบกันสมัยก่อน
และในช่วงเย็นจะพาผู้ร่วมกิจกรรมทั้งหมดไปปิดท้ายทานอาหารเย็นกันที่ร้าน ‘ยิ้มยิ้มภัตตาคาร’ ความพิเศษคือเป็นร้านแต้จิ๋วที่ดีที่สุดที่เหลืออยู่ร้านหนึ่ง ร้านมีความวินเทจค่อนข้างสูง และด้วยกระบวนการผลิตและส่วนผสม ทำให้รสชาติยังมีความคงเดิมเหมือนสมัยก่อน
เอาใจสายมู ทัวร์วัดจีน เที่ยววัดญวน
นอกจากเรื่องของอาหารแล้ว ย่านเยาวราชยังมีสถานที่สำคัญอีกหลายแห่ง ผ่านคำบอกเล่าของสมชัย ที่ถ่ายทอดเรื่องราวด้วยความเพลิดเพลิน แต่แฝงเกร็ดความรู้ว่า ความพิเศษของทริปนี้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมจะได้ไปเยี่ยมชมถึง 2 วัด ทั้งวัดจีนและวัดญวน คือ วัดมังกรกมลาวาส (วัดเล่งเน่ยยี่) และ วัดชัยภูมิการาม (วัดญวนตลาดเก่า) โดยวัดมังกรเหมาะสำหรับผู้ที่จะแก้ชงหรือขอพรเสริมดวง สมชัยแนะเพิ่มว่า การแก้ปีชงใครจะแก้ก็ได้ หรือไม่แก้ก็ไม่เป็นไร โดยมองว่าจะชงหรือไม่นั้นก็ต้องระวังอยู่แล้วทุกปี การใช้ชีวิตมีการเปลี่ยนแปลงในรอบชีวิตอยู่แล้ว ซึ่งคนจีนเชื่อว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงในทุกๆ รอบ 6 ปี ที่เป็นช่วงจุดตัดสำคัญของชีวิต
ส่วนวัดชัยภูมิการาม จุดเด่นอยู่ที่อุโบสถลอยฟ้า ที่สามารถเห็นวิวเยาวราชจากมุมสูง โดยญวนอยู่กับไทยมายาวนาน เข้ามาตั้งแต่สมัยกรุงธนบุรี วัดจีนมีมาทีหลังวัดญวน เป็นนิกายเดียวกัน คือ มหายาน ซึ่งความแตกต่างคือ วัดญวนจะมีการปรับตัวให้ละม้ายคล้ายวัดไทยมากกว่าของจีน
‘Bangkok Sketchers’ การรวมตัวนี้เพื่อความสุข
ด้าน ทิววัฒน์ จากกลุ่ม Bangkok Sketchers ผู้นำในเวิร์กชอปวาดภาพของทริปนี้ เล่าถึงที่มาที่ไปของกลุ่ม Bangkok Sketchers ว่า เป็นกลุ่มคนที่ว่างบ้างไม่ว่างบ้าง แต่อยากจะวาดรูป จึงเกิดการรวมตัวกัน โดยการรวมตัวนี้เพื่อผลประโยชน์ล้วนๆ ผลประโยชน์ที่ว่าคือความสุข โดยมีทั้งคนที่วาดเก่งมากกับคนที่วาดไม่เป็นเลย มารวมตัวแล้วไปวาดรูปด้วยกัน
“ทุกคนวาดรูปเป็นก่อนเขียนหนังสือ แต่เราไม่กล้าวาดเท่านั้นเองในตอนนี้ เวิร์กชอปวันนี้ Bangkok Sketchers ส่งตัวแทนกลุ่ม 10 คน เพื่อเป็นโค้ชสำหรับแนะนำแนวทางวาดรูปโดยเฉพาะ ในช่วงวาดรูปให้คิดว่าภาพไหนคือความประทับใจของเรา บันทึกภาพนั้นโดยที่ไม่ต้องวาดทั้งหมด เช่น บางคนอาจไม่เคยเห็นเยาวราชในมุมสูง อยากวาด วาดเลย แต่ถ้าวาดไม่ได้ เห็นกระถางธูป แต่วาดทั้งหมดไม่ได้ อาจจะวาดแค่มังกรตัวเล็กที่ติดบนกระถาง หรือวาดแค่ธูปก็ได้ มันไม่ผิดเลย ขอแค่ทุกคนรู้สึกสบายๆ กับการมาวาดรูป และค่อยๆ ซึมซับบรรยากาศ”
สำหรับกลุ่ม Bangkok Sketchers เปิดกว้างให้ทุกคนสามารถเข้ามาร่วมกลุ่มได้โดยไม่มีเงื่อนไข ไม่มีค่าใช้จ่าย นอกจากต้องซื้ออุปกรณ์วาดรูปและรับผิดชอบค่าอาหารการกินของตัวเอง พร้อมปิดท้ายสเปเชียล ทอล์ก ด้วยการฉายคลิปงาน Street food sketch walk ครั้งที่ 1 เมื่อปี 2018 ของกลุ่ม Bangkok Sketchers ที่เคยจัดขึ้น ณ เยาวราช ให้ได้รับชมร่วมกัน สร้างความเพลิดเพลินและความรู้ให้กับผู้เข้าร่วมกิจกรรมเป็นอย่างมาก
ผู้ที่พลาดโอกาสเข้าร่วมทริปนี้ก็ไม่ต้องเสียใจไป เพราะ ‘Happy Journey with BEM 2023’ ในปีนี้ยังมีกิจกรรมเวิร์กชอปงานศิลปะรูปแบบต่างๆ ร่วมกับศิลปินชั้นนำที่ขนทัพมาจัดกิจกรรมไม่ซ้ำ ให้เรียนรู้และร่วมสนุก สับเปลี่ยนทุกเดือน ตลอดทั้งปี 2566 ที่สำคัญ เข้าร่วมฟรี! (ไฮไลต์กิจกรรม Happy Journey with BEM 2023 https://www.matichon.co.th/happy-journey-with-bem/news_3865480)
ติดตามรายละเอียดและร่วมสนุก เพื่อลุ้นเป็นผู้โชคดีเข้าร่วมกิจกรรม ‘Happy Journey with BEM 2023’ ได้ที่ เฟซบุ๊ก: BEM Bangkok Expressway and Metro
