นับเป็นเวลากว่า 1 ทศวรรษ ที่คนไทยได้มีโอกาสชมความวิจิตรของการแสดงโขนที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ มีพระราชเสาวนีย์ให้สืบทอดไว้ ทั้งยังฟื้นฟูศาสตร์ “โขน” ทุกแขนงให้มีชีวิตขึ้นอีกครั้งด้วยฝีมือของเหล่าศิลปาชีพสีบัวทอง จ.อ่างทอง เพื่อเป็นการโหมโรงก่อนการแสดงโขนพระราชทาน ตอน “พิเภกสวามิภักดิ์” ในปีนี้คณะกรรมการการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ จึงเปิดศูนย์ศิลปาชีพสีบัวทองให้ชมการประดิษฐ์เครื่องโขน
ท่านผู้หญิงจรุงจิตต์ ทีขะระ ประธานคณะกรรมการอำนวยการจัดการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เผยว่า หลังจากที่โขนพระราชทานได้จัดแสดงมากว่า 10 ปี นับได้ว่าประสบความสำเร็จมากทั้งในแง่ผู้ชม รวมถึงการสร้างนักแสดงโขนรุ่นใหม่ขึ้นที่สำคัญคือสามารถฟื้นงานช่างแขนงต่างๆ ได้ อย่างการทอผ้า ฉาก และหัวโขน และยังเครื่องถนิมพิมพาภรณ์ หรือเครื่องประดับในอนาคต ถือเป็นความภูมิใจที่สามารถถ่ายทอดโขนสู่คนรุ่นหลังอย่างสมบูรณ์แบบ
อ.วีรธรรม ตระกูลเงินไทย ผู้ออกแบบเครื่องแต่งกายและเครื่องประดับการแสดงโขน เผยว่า นับแต่อดีตราชสำนักไทยนำเข้าผ้าจากอินเดียมาใช้ รวมทั้งการแสดงโขนพระราชทานด้วย แต่ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาเราได้ฟื้นฟูการทอผ้ายกเมืองนครขึ้นใหม่ที่ศูนย์ศิลปาชีพเนินธัมมัง นครศรีธรรมราช ซึ่งเป็นผ้าที่ใช้ในราชสำนักได้สำเร็จ จนนำไปใช้ในการแสดงสำหรับแล้วจากนั้นจึงได้แกะลายราชสำนักโบราณอย่างลายราชวัตรดอกลอย ก้านแย่งพุ่มข้าวบิณฑ์ดอกใน นำมาให้ศิลปาชีพสีบัวทองถักทอด้วยดิ้นเงินดิ้นทองแบบประเพณีโบราณ ผ้าผืนหนึ่งใช้เวลา 3 เดือนในการทอร่วมกันของช่าง 4 คน ทั้งยังมีการปักลายไทยต่างๆ บนอาภรณ์แทนการจ้างเอกชนทำ เรียกว่าเป็นกำลังสำคัญในการผลิตพัสตราภรณ์โขน
“แม้ช่วงแรกๆ การทอผ้าและเย็บผ้าจะยาก แต่ช่างศิลปาชีพใช้เวลาไม่นานในการฝึกจนทำได้สวย และเป็นอาจารย์ถ่ายทอดผู้อื่นได้ ดั่งพระราชดำรัสของสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ที่ว่าคนไทยเก่ง มีเลือดศิลปินในตัว หากได้ลองจับงานหัตถศิลป์แล้วย่อมไม่แพ้ชาติใดในโลก”
ต่อเนื่องด้วยการทำหัวโขนจากกระดาษข่อย ซึ่ง อ.สมชาย ศุภลักษณ์อำไพพร ศิลปกรรมอาวุโส ที่มาร่วมถ่ายทอดความรู้ให้กับชาวศิลปาชีพสีบัวทอง เผยว่า ด้วยมีความคิดที่จะสร้างช่างโขนในทุกแขนงขึ้น เป็นที่มาของการทำหัวโขน โดยใช้กระดาษข่อย ภูมิปัญญาที่มีอายุนานกว่า 100 ปีมาผลิต เพราะเหนียว ทนทาน และน้ำหนักเบา มาสอนให้ช่างทำตั้งแต่ทำกระดาษข่อยไปจนถึงขึ้นรูปหัวโขนและลงรักปิดทอง
ซึ่งช่างของเราสามารถทำได้เองและจะสำเร็จในเดือนธันวาคมนี้
ลายแย่งพุ่มข้าวบิณฑ์หน้าขบดอกใน ใช้สำหรับ ตัวละครเสนายักษ์ และตัวละครเอก
