ความคืบหน้าเหตุผู้ต้องขังเรือนจำกลางจังหวัดปัตตานีมากกว่า 100 คนก่อเหตุจลาจล เผาทำลายอาคารและรุมทำร้ายกันเอง ทำร้ายผู้คุม เจ้าหน้าที่เรือนจำจนมีเจ้าหน้าที่ได้รับบาดเจ็บ และผู้ต้องขังเสียชีวิต 2 ราย เหตุเกิดตั้งแต่เวลาประมาณ 16.30 น. วันที่ 15 กรกฎาคม ต่อเนื่องตลอดทั้งคืน โดยผู้ต้องขังยื่นข้อเรียกร้องแก่เจ้าหน้าที่ 14 ข้อ แต่การเจรจากลับไม่เป็นผลแม้ว่าจะมีตัวแทนผู้นำทางศาสนาเข้าเจรจา การก่อจลาจลและเผาทำลายยังเป็นไปอย่างต่อเนื่อง จนอาคารภายในเรือนจำได้รับความเสียหายมากกว่า 7 จุด
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า หลังจากที่เจ้าหน้าที่หน่วยความมั่นคงสนธิกำลังบุกเข้าไปในเรือนจำเพื่อคลี่คลายสถานการณ์ ในเวลาประมาณ 22.10 น.นั้น ในช่วงแรกมีเสียงคล้ายอาวุธปืนและการยิงระเบิด สอบถามเจ้าหน้าที่ยืนยันว่าเป็นการยิงปืนโดยใช้กระสุนยางและยิงแก๊สน้ำตาเพื่อระงับเหตุวุ่นวาย
ต่อมาเวลาประมาณ 23.00 น. เจ้าหน้าที่เรือนจำและหน่วยที่เข้าพื้นที่ภายในเรือนจำกลางปัตตานี ได้คัดแยกผู้ต้องขังที่ไม่เกี่ยวข้องกับการก่อจลาจล ซึ่งมีมากกว่า 1,500 คนออกจากเรือนจำ โดยนำรถขนผู้ต้องขังจากเรือนจำในพื้นที่ใกล้เคียงมารับออกไปหลายเที่ยวรถ อาทิ เรือนจำกลางยะลา เรือนจำอำเภอนาทวี ขณะที่เจ้าหน้าที่ส่วนหนึ่งยังคงตรึงกำลังในเรือนจำ โดยไม่ได้ยินเสียงปืนดังเช่นช่วงแรก ทั้งนี้ ปฏิบัติการบุกเข้าเรือนจำในช่วงแรกทำให้มีผู้ต้องขังได้รับบาดเจ็บ 4 ราย นำส่งโรงพยาบาลปัตตานี
ผู้สื่อข่าวรายงานด้วยว่า กระทั่งข้ามสู่วันใหม่ เวลาประมาณ 00.30 น.ของวันที่ 16 กรกฎาคม เจ้าหน้าที่ตัดสินใจหยุดปฏิบัติการ สิ้นเสียงปืน แต่ทว่าเจ้าหน้าที่ส่วนหนึ่งยังคงตรึงพื้นที่ในเรือนจำ คอยดูท่าทีของกลุ่มผู้ต้องขังที่ก่อเหตุ แม้ว่าสถานการณ์จะสงบลงแล้ว โดยคาดว่าเจ้าหน้าที่จะทำการเจรจา ด้วยแนวทางสันติวิธีในช่วงเช้า และแจ้งว่าจะมีการแถลงถึงสถานการณ์ทั้งหมดอีกครั้งในช่วงเวลาประมาณ 09.00 น.
สำหรับความคืบหน้าล่าสุด ทางนักโทษได้เรียกร้องที่จะเจรจากับ นายแวดือราแม มะมิงจิ ประธานคณะกรรมกรอิสลามจังหวัดปัตตานี พร้อมได้ส่งหนังสือเรียกร้องจากนักโทษที่ร่วมก่อเหตุโดยระบุข้อเรียกร้องถึง 14 ข้อ คือ 1.ไม่ให้ จนท.ทำร้ายนักโทษที่ผิดวินัยเกินกว่าเหตุ 2.ห้ามย้ายนักโทษทุกคน 3.ให้ย้าย ผอ.คนใหม่ออกจากเรือนจำพร้อม จนท. 7 คน 4.ให้ จนท.คนเดิมฝ่ายควบคุมกลับมา 5.ให้ผู้ช่วยเหลือหัวหน้าคนงานเป็นผู้ช่วยเหลือมุสลิมทุกคน 6.ขอให้ผู้ช่วยเหลือ จนท.ที่เป็นสามีภรรยาเจอกันอาทิตย์ละ 1 ครั้ง 7.ขอให้ของฝากจากญาติเยี่ยมเข้าได้ตามปกติ 8.ขอให้ทางเรือนจำเปิดข่าวสารให้นักโทษตามปกติ 9.ขอให้เลื่อนชั้นผู้ช่วยเหลือนักโทษ 6 เดือนครั้ง 10.ให้นำอาหารขึ้นเรือนนอนได้ 11.เหตุการณ์ในวันนี้ไม่ต้องเอาผิดผู้ต้องขังทุกคน 12.ไม่ให้ย้ายผู้ต้องขังแม้แต่คนเดียว 13.จากรายชื่อที่เสนอข้อที่ 3 ให้ย้ายด่วน และ 14.ขอให้หัวหน้าควบคุมคนเก่ารับรองสักขีพยาน
ซึ่งหลังจากที่ได้รับข้อเรียกร้อง นายวีรนันท์ เพ็งจันทร์ รองผู้ว่าราชการ จ.ปัตตานี นายแวดือราแม มะมิงจิ ประธานคณะกรรมการอิสลามปัตตานี พล.ต.ต.ทนงศักดิ์ วังสุภา ผบก.ภ.จ.ปัตตานี พล.ต.พรศักดิ์ พูลสวัสดิ์ ผบ.ฉก.ปัตตานี พล.ต.โภชน์ นวลบุญ ผบ.กองกำลังทหารพรานจังหวัดชายแดนใต้ นายอำเภอเมืองปัตตานี ได้ร่วมพิจารณาตามข้อเรียกร้องก่อนที่จะเข้าไปเจรจากับกลุ่มตัวแทนนักโทษที่ก่อเหตุ ปรากฏว่าการเจรจาไม่เป็นผลเนื่องจากข้อเรียกร้องหลายข้อไม่สามารถทำให้ได้ ทำให้กลุ่มนักโทษเกิดความไม่พอใจจึงได้บุกวางเพลิงอาคารกองการศึกษาจนเสียหายทั้งหลัง และวางเพลิงเผาโรงนอน 8 ผู้ต้องขังเสียหายไปด้วย ทำให้ พล.ต.ต.ทนงศักดิ์ สั่งการให้ชุดปราบจลาจลทุกนายบุกเข้าจู่โจมภายในเรือนจำทันที โดยให้บุคคลรวมถึงสื่อมวลชนออกจากพื้นที่บริเวณอาคารเรือนจำและให้ไปสังเกตการณ์บริเวณด้านหน้า ในระหว่างเข้าจู่โจมปรากฏว่าได้ยินเสียงดังเป็นระยะ ใช้เวลาประมาณ 30 นาทีจึงควบคุมสถานการณ์ โดยมีนักโทษได้รับบาดเจ็บถูกนำส่ง รพ.ปัตตานี 5 ราย และเสียชีวิตเพิ่มอีก 1 ราย รวมนักโทษเสียชีวิตทั้งสิ้น 3 ราย
