| ที่มา | คอลัมน์ "เรียนไทยได้จีน" |
|---|---|
| ผู้เขียน | ศูนย์ภาษาและวัฒนธรรมจีนสิรินธร ม.แม่ฟ้าหลวง |
เรียนไทยได้จีน : นิทานสุภาษิตจีน (270) 成语故事 (二七〇)
นิทานสุภาษิตจีนที่ “เรียนไทยได้จีน” จะนำเสนอในครั้งนี้คือ 一败涂地/一敗塗地 yī bài tú dì (อี๋ ป้าย ถู ตี้) โดย คำว่า 一 yī (อี) แปลว่า หนึ่ง โดยตัวเลขนี้จะหมายถึงโอกาสแค่ครั้งเดียว 败/敗 bài (ป้าย) แปลว่า พ่ายแพ้ ล้มเหลว 涂/塗 tú (ถู) แปลว่า ระบาย ทา เจิ่งนอง 地 dì (ตี้) แปลว่า แผ่นดิน เมื่อร่วมกันแล้วหมายถึง ถ้าหากพ่ายแพ้ ก็คงต้องถูกสังหารจนเลือดนองท่วมแผ่นดิน ถ้าหากพ่ายแพ้ ก็เหลือแค่ทางเดียวก็คือตาย มาดูตัวอย่างจากนิทานสุภาษิตจีนนี้กัน
ในยุคราชวงศ์ฉิน 秦朝 Qín cháo เนื่องจากบ้านเมืองเพิ่งผ่านพ้นสงคราม ที่แต่ละรัฐต่อสู้แย่งชิงดินแดนกันมาเป็นเวลาหลายร้อยปี เมื่อ ฉินฉื่อหวง 秦始皇 Qín shǐ huánɡ (จิ๋นซีฮ่องเต้) รวบรวมแผ่นดินให้เป็นปึกแผ่นได้ จึงต้องมีการบูรณะประเทศครั้งใหญ่ หนึ่งในอภิมหาโครงการ ก็คือการสร้างกำแพงเมืองจีน เพื่อใช้ป้องกันศัตรูจากชนเผ่าเลี้ยงสัตว์เร่ร่อนทางเหนือ ซึ่งงานก่อสร้างนี้ ต้องมีการเกณฑ์แรงงานคนมากมายมหาศาล สร้างความเดือดร้อนให้กับประชาชนในยุคนั้น การก่อสร้างดำเนินไปจนแม้นตัวฉินฉื่อหวงสวรรคตไปแล้ว
มีเรื่องเล่าว่า หลิวปัง 刘邦/劉邦 Liú Bānɡ ปฐมจักรพรรดิแห่งราชวงศ์ฮั่น ในตอนนั้นยังดำรงตำแหน่งผู้นำชุมชนแห่งหนึ่ง ที่อำเภอเพ่ยเซี่ยน มณฑลเจียงซู 江苏沛县/江蘇沛縣 Jiānɡsū Pèixiàn (เจียงซู เพ่ยเซี่ยน) บ้านเกิดเมืองนอนของเขา หลิวปังได้รับคำสั่งให้คุมผู้คนจำนวนหนึ่ง เดินทางขึ้นเหนือเพื่อไปสร้างกำแพงเมือง แต่ในระหว่างทางนั้น มีแรงงานทยอยหลบหนีไปเรื่อยๆ หลิวปังผู้คุมกองกำลังนี้ จึงกลัดกลุ้มใจยิ่งนัก เขาคิดว่าเมื่อเดินทางไปถึงเป้าหมายปลายทางแล้ว จำนวนคนไม่ตรงตามที่กำหนดไว้ คนที่ต้องรับโทษต้องเป็นตน เช่นนี้แล้วมิสู้ปล่อยให้คนงานเหล่านี้หลบหนีไปเสียให้หมด แล้วตัวเองก็หลบหนีไปด้วย ยังมีโอกาสรอดได้สูงกว่า
ที่มาภาพ https://image.baidu.com/search
ว่าแล้วหลิวปังจึงประกาศให้ทุกคนสลายตัว หลบหนีตัวใครตัวมัน เหล่าแรงงานทั้งหลายต่างดีใจยิ่งนัก บ้างก็หลบหนีไป แต่ส่วนใหญ่ยินยอมพร้อมใจที่จะติดตามหลิงปังไปทุกที่ ถึงตอนนี้แล้วหลิวปังก็ยังมึนงงกับอนาคตตัวอยู่ว่าจะทำอย่างไรดี ก็ประจวบเหมาะกับในช่วงเวลานี้ มีการก่อกบฏขึ้นโดย เฉินเฉิ้ง กับ อู๋กว่าง 陈胜吴广/陳勝吳廣 Chén Shènɡ Wú Guǎnɡ (ย้อนอ่านเรื่องการก่อการของเฉิงเฉิ้ง กับอู๋กว่างได้จากตอนที่ 267) บ้านเมืองโกลาหลวุ่นวายยิ่ง แล้วในตอนนี้เพื่อนของหลิวปังนามว่า เซียวเหอ 萧何/蕭何 Xiāo Hé จึงได้ชักชวนให้หลิวปัง ถือโอกาสนำกำลังบุกยึดอำเภอเพ่ยเซี่ยน เมืองบ้านเกิดเมืองนอนของตน หลิวปังเห็นด้วย จึงทำตามแผนของเซียวเหอ เมื่อยึดเมืองได้แล้ว ก็ประกาศแยกตนอิสระเลือกเป็นปฏิปักษ์ต่อรัฐ
ในตอนนี้กองกำลังของหลิวปังยังน้อยมาก หลิงปังจึงพูดกับทุกคนว่า ตอนนี้ใต้ฟ้าวุ่นวาย พวกท่านจงตัดสินใจให้ดีที่จะเลือกข้าง หากเลือกข้างถูก ก็จะรุ่งเรือง เลือกข้างผิด ก็คงวอดวาย ไม่อาจมีโอกาสแก้ตัวได้อีก เหล่าสมุนพรรคพวก จึงตอบกลับหลิวปังอย่างพร้อมเพรียงว่า จะร่วมรบเคียงบ่าเคียงไหล่กับหลิวปังอย่างที่สุด ตั้งแต่นั้นมา กองกำลังของหลิวปังจึงค่อยๆ เติบโต และท้ายที่สุดแล้วก็สามารถเอาชนะคู่แข่งทั้งปวง จนสามารถสถาปนาราชวงศ์ฮั่นได้สำเร็จ
ข้อคิดจากประโยคสุภาษิตนี้
成语比喻：彻底失败，不可再有机会重来。
成語比喻：徹底失敗，不可再有機會重來。
Chénɡyǔ bǐyù：Chèdǐ shībài, bùkě zài yǒu jīhuì chónɡ lái.
เฉิงยหวี่ ปี่ยวี่: เช่อตี่ ฌือป้าย, ปู้เข่อ ไจ้ โหย่ว จีหุ้ย ฉง ไหล
สุภาษิตเปรียบว่า พ่ายแพ้อย่างราบคาบ ไม่อาจมีโอกาสได้อีก
ประโยคตัวอย่างที่ใช้สำนวนสุภาษิตนี้ เช่น
当今的大国争霸局势，小国要沉重思考将投靠哪方，选边对了则昌，选边错了则一败涂地。
當今的大國爭霸局勢，小國要沈重思考將投靠哪方，選邊對了則昌，選邊錯了則一敗塗地。
Dānɡjīn de dàɡuó zhēnɡbà júshì,xiǎoɡuó yào chénzhònɡ sīkǎo jiānɡ tóukào nǎ fānɡ,xuǎn biān duìle zé chānɡ,xuǎn biān cuò le zé yībàitúdì.
ตังจิน เตอะ ต้ากั๋ว เจิงป้า จวี่ฉื้อ, เสี่ยวกั๋ว เหย้า เฉินโจ้ง ซือข่าว เจียง โถวเข้า หน่า ฟาง, เสวี่ยน เปียน ตุ้ยเลอะ เจ๋อ ชาง, เสวี่ยน เปียน ฉั้ว เลอะ เจอะ อี๋ ป้าย ถู ตี้
สถานการณ์ปัจจุบัน ที่เหล่าประเทศมหาอำนาจแย่งชิงอำนาจกันอยู่ เหล่าประเทศเล็กๆ ก็ต้องไตร่ตรองอย่างหนักว่า จะเข้าข้างฝ่ายไหน หากเลือกข้างถูกก็รุ่งเรือง แต่หากเลือกข้างผิดก็จะหมดโอกาสแก้ตัวได้
