หมายเหตุ – “มติชน” รวบรวม 10 ข่าวเด่น *การศึกษา วัฒนธรรมและชีวิตคุณภาพ* ในรอบปี 2567 ซึ่งมีเหตุการณ์สำคัญ ที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตประชาชนเกิดขึ้นหลายเรื่อง
๐’ภูมิใจไทย’ ยึดโควตา รมต.ศึกษา ‘ครม.อิ๊งค์1’
ถือเป็นอุบัติเหตุทางการเมืองครั้งสำคัญ หลัง นายเศรษฐา ทวีสิน พ้นตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ตามคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญ ว่าไม่มีความซื่อสัตย์สุจริตเป็นที่ประจักษ์ และฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติทางจริยธรรมร้ายแรงกรณีแต่งตั้ง นายพิชิต ชื่นบาน เป็นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ทำให้คณะรัฐมนตรี (ครม.)พ้นจากตำแหน่งทั้งชุด ในวันที่ 14 สิงหาคม 2567
ถัดจากนั้น เพียง 2 วัน 16 สิงหาคม 2567 สภาผู้แทนราษฎร เห็นชอบให้ น.ส. แพทองธาร ชินวัตร หรือ อุ๊งอิ๊งค์ หัวหน้าพรรคเพื่อไทยเป็นนายกรัฐมนตรี คนที่ 31 ก่อนเดินหน้าฟอร์มทีม “ครม.อิ๊งค์1” ซึ่งในส่วนของรัฐมนตรี ด้านการศึกษา โควตา ของพรรคภูมิใจไทย(ภท.) ยังคงยึดเก้าอี้ไว้แน่น โดยส่งน้องชายนายเนวิน ชิดชอบ คือ “บิ๊กอุ้ม” พล.ต.อ.เพิ่มพูน ชิดชอบ รัฐมนตรีว่ากการศธ. นายสุรศักดิ์ พันธ์เจริญวรกุล บ้านใหญ่อยุธยา เป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการศธ. และน.ส.ศุภมาส อิศรภักดี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.)
ขณะที่ กระทรวงวัฒนธรรม(วธ.) ยังคงเป็น “รมว.ปุ๋ง” น.ส.สุดาวรรณ หวังศุภกิจโกศล เพราะเพิ่งรับไม้ต่อจาก นายเสริมศักดิ์ พงษ์พานิช ที่หลุด ไม่มีชื่อใน “ครม.อิ๊งค์1”
๐เด็กหลุดระบบ-ออกกลางคัน พุ่งทะลุ 1 ล้าน
ถูกหยิบยกขึ้นมาปัญหาใหญ่ หลังนายสมพงษ์ จิตระดับ กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) ออกมาเปิดเผยข้อมูล ที่น่าตกใจ ปี 2566 มีเด็กออกกลางคัน หรือเด็กหลุดระบบสะสม 1,0205,514 คน ซึ่งเพิ่มขึ้นจากปี2564 ที่มีเด็กออกกลางคัน 238,707 คน ปี 2565 มีเด็กออกกลางคัน 1 แสนคน
เรื่องนี้รัฐบาลให้ความสำคัญ ประกาศนโยบาย Thailand Zero Dropout และมอบหมายให้ กระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) เป็นแม่งานหลักในการแก้ไขปัญหา โดย พล.ต.อ.เพิ่มพูน ชิดชอบ รัฐมนตรีว่าการศธ. สั่งการให้หน่วยงานในสังกัด ร่วมกันดำเนินโครงการขับเคลื่อนนโยบายการแก้ปัญหา“เด็กที่อยู่นอกระบบการศึกษา และ เด็กตกหล่น” ทำการค้นหาเด็กที่อยู่นอกระบบการศึกษา เพื่อนำกลับเข้าระบบการศึกษา
๐’นายกฯอิ๊งค์’ ประกาศฟื้นทุนโอดอส
สร้างเสียงฮือฮาส่งท้ายปี กรณี น.ส.แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ประกาศนโยบายรัฐบาลที่เกิดขึ้นในปี 2568 โดยหนึ่งในเรื่องสำคัญคือ ฟื้นโครงการ ODOS (โอดอส) หรือ 1 อำเภอ 1 ทุน ให้ทุนนักเรียนเรียนดี เรียนเก่ง ได้เรียนในมหาวิทยาลัยชั้นนำในประเทศและต่างประเทศ กระจายไปทั่วโลก โดยจะใช้เงินจากกองสลาก รวมถึง จะมีโครงการ 1 อำเภอ 1 ซัมเมอร์แคมป์ ส่งเด็กไปต่างประเทศ ระยะสั้น 5-8 สัปดาห์ เพื่อเปิดโลก เริ่มให้ลงทะเบียนในปี 2568 *รัฐมนตรีว่าการศธ.* รับลูกสั่งการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จัดทำแผนขับเคลื่อน โดยรวบรวมข้อมูล ข้อดี ข้อเสีย ปัญหาอุปสรรคต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น
สำหรับโครงการ 1 อำเภอ 1 ทุน ดำเนินการมาตั้งแต่ปี 2547 รวม 4 รุ่น มีนักเรียนรับทุนทั้งสิ้น 3,093 คน ใช้งบประมาณกว่า 30,000 ล้านบาท และชะลอโครงการรุ่นที่ 5 ออกไปในช่วงรัฐบาลคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)
๐‘ภูพระบาท’ มรดกโลก’ต้มยำกุ้ง-เคบายา’มรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้
เป็นข่าวดีให้คนไทยได้เฮ ในช่วงเดือนกรกฎาคม 2567 องค์การเพื่อการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือยูเนสโก ได้ประกาศให้อุทยานประวัติศาสตร์ภูพระบาท จ.อุดรธานี เป็นมรดกโลก ในชื่อ “ภูพระบาท ประจักษ์พยานแห่งวัฒนธรรมสีมา สมัยทวารวดี” ถือเป็นแหล่งมรดกโลกลำดับที่ 8 และแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมแห่งที่ 5 ของไทย อีกทั้งยังเป็นแหล่งมรดกโลกแห่งที่ 2 ของ จ.อุดรธานี ต่อจากแหล่งโบราณคดีบ้านเชียง ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกจากยูเนสโก เมื่อพ.ศ.2535
ต่อมาในเดือนธันวาคม 2567 ยูเนสโก ประกาศขึ้นทะเบียน “ต้มยำกุ้ง-เคบายา” เป็นรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ สำหรับ “เคบายา” เป็นการเสนอขึ้นทะเบียนร่วม 5 ประเทศ คือ บรูไน อินโดนีเซีย มาเลเซีย สิงคโปร์ และไทย
ที่ผ่านมาประเทศไทย มีรายการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ที่ได้รับการขึ้นทะเบียนรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากยูเนสโกแล้ว จำนวน 4 รายการ ได้แก่ โขน นวดไทย โนรา และประเพณีสงกรานต์ในประเทศไทย โดย ต้มยำกุ้ง และเคบายา ถือเป็นมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้รายการที่ 5 และ6ของไทยตามลำดับ
๐’พระพรหมสิทธิ-พระพรหมดิลก’ พ้นมลทินคดีเงินทอนวัด
เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม 2567 ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่พระบรมราชโองการ ประกาศ สถาปนาสมณศักดิ์ และพระราชทานสัญญาบัตรตั้งสมณศักดิ์ ให้ พระธงชัย สุขญาโณ วัดสระเกศฯ ดำรงสมณศักดิ์ เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรอง มีราชทินนามตามที่จารึกในหิรัญบัฏว่า พระพรหมสิทธิ 2.ให้ พระมหาบุญทวี ปญฺญาวํโส วัดสระเกศฯ เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ มีนามว่า พระศรีคุณาภรณ์ และต่อมาวันที่ 1 ธันวาคม 2567 ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่ พระบรมราชโองการ ประกาศพระราชทานสัญญาบัตร ตั้งสมณศักดิ์ 1.ให้ พระมหาสังคม ญาณวฑฺฒโน วัดสระเกศฯเป็นพระราชาคณะชั้นราช มีนามว่า พระราชอุปเสณาภรณ์ 2. ให้ พระมหาเทอด ญาณวชิโร วัดสระเกศฯ เป็นพระราชาคณะชั้นราช มีนามว่า พระราชกิจจาภรณ์ ทั้งนี้พระเถระดังกล่าว เคยตกเป็นผู้ต้องหาในคดีเงินทอนวัด เมื่อปี 2561 ส่งผลให้ต้องถูกถอดถอนสมณศักดิ์ แต่ต่อมาคำพิพากษาของศาลระบุว่าไม่พบความทุจริต คดีถึงที่สุด
และในราชกิจจานุเบกษาทั้ง 2 ฉบับดังกล่าว ยังประกาศชัดเจนว่า โดยให้ถือว่าไม่เคยถูกถอดถอนสมณศักดิ์และราชทินนามมาก่อน หลังจากพ้นมลทินในคดีเงินทอนวัด วันที่ 6 กันยายน ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่พระบรมราชโองการ ประกาศแต่งตั้งพระเถระทั้ง2 รูป เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม (มส.) โดยก่อนหน้านี้ยังทรงพระกรุณาโปรดให้แต่งตั้ง พระพรหมสิทธิ ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดสระเกศฯ และพระพรหมดิลก ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดสามพระยา
๐30 บาท รักษาทุกที่’77จังหวัดทั่วไทย
โครงการ “30 บาทรักษาทุกที่ ด้วยบัตรประชาชนใบเดียว” ที่อัพเกรดมาจากโครงการ 30 รักษาทุกโรค เพิ่มความสะดวกให้ประชาชนสิทธิบัตรทองที่เจ็บป่วยด้วยอาการเล็กน้อยเข้ารับบริการใกล้บ้าน ลดเวลาการเดินทาง ลดค่าใช้จ่าย และลดความแออัดในโรงพยาบาล (รพ.) เริ่มคิกออฟเฟสแรก 7 มกราคม 2567 นําร่อง 4 จังหวัด คือ ร้อยเอ็ด แพร่ เพชรบุรี และนราธิวาส ต่อมา 1 มีนาคม ขยายเฟส 2 อีก 8 จังหวัด 1พฤษภาคม เฟส 3 อีก 33 จังหวัด
ล่าสุด 25 ธันวาคม 2567 “แพทองธาร ชินวัตร” นายกรัฐมนตรี ได้เป็นประธานคิกออฟที่ทำเนียบรัฐบาล ประกาศปิดจ๊อบใน 31 จังหวัดที่เหลือ พร้อมให้บริการ 1 มกราคม 2568 เป็นต้นไป ทั้งนี้ ประชาชนสิทธิบัตรทองสามารถใช้บัตรประชาชนใบเดียว เข้ารักษาได้ใน รพ.ปฐมภูมิ หรือ 7 หน่วยบริการนวัตกรรม ได้แก่ คลินิกการพยาบาล ร้านยา คลินิกเทคนิคการแพทย์ คลินิกทันตกรรม/ทันตกรรมเคลื่อนที่ คลินิกเวชกรรม คลินิกกายภาพบําบัด และ คลินิกแพทย์แผนไทย ที่เข้าร่วมโครงการกับสํานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ทั้งนี้ ปีงบประมาณ 2568 จัดสรรงบไว้ทั้งสิ้น 2,180.23 ล้านบาท
๐’ยาดองมรณะ’ อุทาหรณ์นักดื่ม
22 สิงหาคม 2567 กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) พบความผิดปกติจากรายงานผู้ป่วยที่เข้ารักษาใน รพ. เนื่องด้วยการได้รับสารพิษเข้าสู่ร่างกายมากกว่า 10 ราย พร้อมกัน นํามาสู่การสอบสวนโรค จนพบว่า ผู้ป่วยทุกรายมีประวัติที่เหมือนกัน คือ “ดื่มสุรา” ที่ซื้อจากร้านขายของชําย่านคลองสามวา กรุงเทพมหานคร เป็นสุราไม่มีฉลากกํากับผลิตภัณฑ์ และไม่ได้รับอนุญาตให้ผลิตและจําหน่าย หรือเรียกว่า “สุราเถื่อน” ผลการตรวจร่างกายผู้ป่วยพบว่า มีการปนเปื้อน “เมทานอล” (Methanol) หรือ “เมทิลแอลกอฮอล์” สารเคมีที่ใช้ในภาคอุตสาหกรรม ซึ่งสอดคล้องกับผลตรวจสุราเถื่อนที่พบมีส่วนผสมของเมทานอลปริมาณสูงถึง 1 แสนพีพีเอ็ม (PPM) ผู้ป่วยเกิดอาการ “เลือดเป็นกรด”
รพ.นพรัตนราชธานี ได้ตั้งศูนย์ประสานงานติดตามและดูแลผู้ป่วยจากการดื่มสุราเถื่อน ยาดองเถื่อนผสมเมทานอล เหตุการณ์ดังกล่าวกินเวลายาวนานถึง 1 เดือน มีผู้ป่วยทั้งสิ้น 44 ราย ใน รพ. 9 แห่ง ในจำนวนนี้เสียชีวิต 10 ราย ส่วนการดําเนินการทางกฎหมาย พบการจําหน่ายสุราเถื่อนที่ผสมเมทานอลในพื้นที่กรุงเทพฯ 18 แห่ง ตํารวจได้แจ้งความผู้กระทำผิด 4 ข้อหา คือ กระทําการโดยประมาทเป็นเหตุให้ผู้อื่นถึงแก่ความตาย, กระทําการโดยประมาท เป็นเหตุให้ผู้อื่นรับอันตรายสาหัส, ความผิดตามพ.ร.บ.สรรพสามิต พ.ศ.2560 ผลิตสุราโดยไม่รับอนุญาต และ จําหน่ายสุราโดยไม่รับอนุญาต
๐สธ.ดัน ‘4 ร่าง พ.ร.บ.ฉบับใหม่’เข้าสภาฯ
“สมศักดิ์ เทพสุทิน” เมื่อเข้ารับตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการ สธ. ได้ตั้งปณิธานออก พ.ร.บ.ฉบับใหม่ เพื่อแก้ปัญหาการบริหารจัดการงานภายในกระทรวง รวมถึงผลัดกัน (ร่าง) พ.ร.บ.ที่ยังค้างคา ประกอบด้วย 1.(ร่าง) พ.ร.บ.กัญชง กัญชา พ.ศ. … ล่าสุดเปิดรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียแล้ว ต้องลุ้น! ว่า จะทันสมัยประชุมสภาผู้แทนราษฎร ที่อยู่ระหว่างพิจารณาวาระต่างๆ ช่วงเดือนธันวาคม 2567 -เดือนเมษายน 2568 หรือไม่ 2.(ร่าง) พ.ร.บ.ระเบียบข้าราชการสาธารณสุข พ.ศ. … เปิดรับฟังความเห็นเมื่อ 18 กรกฎาคม มีประเด็นสําคัญ คือ แยกการบริหารข้าราชการ สธ. ออกจากสํานักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (ก.พ.) พบว่า ในจำนวนผู้แสดงความคิดเห็นกว่า 9 หมื่นคน มีถึง 8.2 หมื่นคน หรือ ร้อยละ 91 เห็นด้วย 3.(ร่าง) พ.ร.บ. อาสาสมัครสาธารณสุขประจําหมู่บ้าน (อสม.) พ.ศ. … เปิดรับฟังความคิดเห็น 27 มิถุนายน มีความหวังว่ากฎหมายฉบับนี้สามารถดูแล อสม. 1.07 ล้านคนทั่วประเทศ ด้วยการสร้างหลักประกันรับค่าป่วยการ สิทธิ สวัสดิการช่วยเหลือต่างๆ การพัฒนาส่งเสริม ไปจนถึงการวางระบบและโครงสร้างของ อสม. ซึ่งผลตอบรับเป็นที่น่าพอใจและมีนํ้าหนักเพียงพอต่อการผลักดันเป็นกฎหมายต่อไป และ 4.(ร่าง) พ.ร.บ.สุขภาพจิต พ.ศ. … ครอบคลุมการดูแลผู้ป่วยจากยาเสพติดด้วยการเพิ่มกองทุนสุขภาพจิตแห่งชาติ เพื่อให้มีกลไกการเงินมาแก้ไขปัญหาสุขภาพจิตและยาเสพติดอย่างยั่งยืน ขณะนี้กระทรวงการคลังอยู่ระหว่างพิจารณา ก่อนเสนอเรื่องให้คณะรัฐมนตรี (ครม.) เห็นชอบส่งเรื่องเข้าสภาฯ
๐ค่าจ้างขั้นตํ่าประจำปี 400 บาทไม่ทั่วปท.
รัฐบาลมีเป้าหมายปรับขึ้นค่าจ้างขั้นตํ่าประจำปี 400 บาททุกจังหวัดทั่วประเทศ นํามาสู่การพิจารณาของคณะกรรมการ (บอร์ด) ค่าจ้าง ชุดที่ 22 ที่มีมติขึ้นค่าจ้างขั้นตํ่าประจําปี 2567 เมื่อ 1 มกราคม อัตราสูงที่สุด 370 บาทต่อวัน ใน จ.ภูเก็ต และตํ่าสุด 330 บาทต่อวัน ใน 3 จังหวัดชายแดนใต้ จากนั้นบอร์ดค่าจ้าง ได้สร้างปรากฎการณ์ครั้งใหญ่ประกาศขึ้นค่าจ้างขั้นตํ่าเป็นครั้งที่ 2 ของปี เมื่อ 13 เมษายน 2567เป็น 400 บาทต่อวัน เฉพาะกลุ่มกิจการโรงแรม นําร่องใน 10 จังหวัดท่องเที่ยว คือ กรุงเทพฯ (เขตปทุมวัน เขตวัฒนา) กระบี่ (องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) อ่าวนาง) ชลบุรี (เมืองพัทยา) เชียงใหม่ (เทศบาลนครเชียงใหม่) ประจวบคีรีขันธ์ (เทศบาลเมืองหัวหิน) พังงา (เทศบาลตำบลคึกคัก) ภูเก็ต ระยอง (ต.บ้านเพ) สงขลา (เทศบาลนครหาดใหญ่) สุราษฎร์ธานี (อ.เกาะสมุย) และ มติล่าสุด ขึ้นค่าจ้างขั้นต่ำประจำปี 2568 รวม 17 อัตรา มีเพียง 4 จังหวัด 1 อำเภอ คือ ภูเก็ต ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง และ อ.เกาะสมุย สุราษฎร์ธานี ที่ได้ 400 บาทต่อวัน ส่วนที่เหลือลดหลั่นกันไปตามช่วงอัตรา โดยมี 3 จังหวัดชายแดนใต้ นราธิวาส ปัตตานี และยะลา ที่ได้ต่ำสุด 337 บาทต่อวัน
๐’ประกันสังคม’จัดหนักสิทธิประโยชน์ผู้ประกันตน
นับตั้งแต่มีการเลือกตั้งคณะกรรมการ (บอร์ด) ประกันสังคม ครั้งแรกของประเทศไทย เมื่อปลายปี 2566 ตลอดทั้งปี 2567 บอร์ดประกันสังคมชุดนี้ ได้สร้างผลงาน โดยทยอยเพิ่มสิทธิประโยชน์เพื่อผู้ประกันตนทั้งมาตรา 33, 39 และ 40 ทั้งขยายวันลาคลอด จาก 90 วัน เป็น 98 วัน เงินอุดหนุนบุตร จาก 800 บาท เป็น 1,000 บาท เพิ่มเงินชดเชยทดแทนกรณีว่างงานจาก 50% เป็น 60% ของเงินเดือน นาน 6 เดือน นอกจากนี้ ยังมีการดูแลด้านอื่น ทั้งสินเชื่อบ้าน ที่ร่วมกับธนาคารอาคารสงเคราะห์ (ธอส.) ให้วงเงินกู้รายละไม่เกิน 2 ล้านบาท การดูแลสิทธิด้านการรักษาพยาบาลต่างๆ เป็นต้น
