| ผู้เขียน | โอภาส เพ็งเจริญ |
|---|
คุณโผงเป็นเจ้าของที่ดิน ทำสัญญากับคุณจำนูญ ว่าให้คุณจำนูญปลูกสร้างตลาดและตึกแถว 15 คูหาตามแบบแปลนลงในที่ดินนั้น เมื่อสร้างเสร็จคุณโผงยอมให้คุณจำนูญเช่าตลาดและตึกแถว 20 ปี
คุณจำนูญก่อสร้างตลาดและตึกแถวผิดจากสัญญาและแบบแปลน ทั้งสร้างล่าช้ากว่าที่กำหนดไว้
คุณโผงบอกเลิกสัญญา แล้วมาฟ้องศาลขอให้บังคับคุณจำนูญรื้อถอนตลาดและตึกแถวออกไปจากที่ดิน ให้คุณจำนูญส่งมอบที่ดินในสภาพที่ดีดังเดิม ห้ามคุณจำนูญและบริวารเกี่ยวข้องอีก กับให้ใช้ค่าเสียหายมาด้วย
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษายกฟ้องของคุณโผง
คุณโผงอุทธรณ์
ศาลชั้นอุทธรณ์พิพากษายืน
คุณโผงฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า เมื่อคุณจำนูญเป็นฝ่ายผิดสัญญาและคุณโผงบอกเลิกสัญญาแล้ว กรณีต้องนำบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 391 มาปรับแก่คดีกล่าวคือ คู่สัญญาแต่ละฝ่ายจำต้องให้อีกฝ่ายหนึ่งได้กลับคืนสู่ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิม บรรดาการงานอันได้กระทำและให้เป็นการยอมให้ใช้ทรัพย์นั้น การที่จะชดใช้คืนให้ใช้เงินตามควรค่าแห่งการนั้นๆ แต่ทั้งนี้ไม่กระทบกระทั่งถึงสิทธิเรียกร้องค่าเสียหาย
เมื่อคุณจำนูญได้ก่อสร้างโรงภาพยนตร์และตึกแถวลงในที่ดินเสร็จแล้ว การที่จะให้คู่สัญญากลับคืนสู่ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิมได้ ก็ด้วยการที่คุณจำนูญต้องคืนที่ดินพร้อมด้วยสิ่งปลูกสร้างให้คุณโผง และคุณโผงต้องชดใช้ค่าก่อสร้างอันเป็นผลงานที่คุณจำนูญได้สร้างลงไปแล้วเท่านั้น จะให้คืนสู่ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิมโดยให้คุณจำนูญต้องรื้อโรงภาพยนตร์และตึกแถวออกไปโดยคุณโผงมิได้ชดใช้ค่าก่อสร้างอันเป็นผลงานที่คุณจำนูญทำลงไปแล้วให้คุณจำนูญไม่ได้ เพราะเท่ากับคุณจำนูญไม่ได้คืนสู่ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิมเนื่องจากต้องเสียหายแต่ฝ่ายเดียว
ส่วนคำขอ ที่ให้ห้ามคุณจำนูญและบริวารเข้าเกี่ยวข้องกับที่ดินนี้ต่อไปนั้น วินิจฉัยว่า เมื่อคุณโผงได้ใช้สิทธิบอกเลิกสัญญาแล้ว สัญญาและข้อผูกพันต่างๆ ในสัญญาก่อสร้างก็ต้องสิ้นสุดกันไปด้วย คุณจำนูญไม่มีสิทธิเช่าหรือครอบครองโรงภาพยนตร์และตึกแถวตามที่กำหนดไว้ในสัญญาก่อสร้างนั้นอีก
พิพากษาแก้คำพิพากษาศาลชั้นอุทธรณ์ ห้ามคุณจำนูญและบริวารเข้าเกี่ยวข้องกับที่ดินและสิ่งปลูกสร้างของคุณโผง
เป็นอันว่า คุณโผงต้องชดใช้ค่าก่อสร้างที่คุณจำนูญได้สร้างลงไปแล้ว แต่คุณจำนูญก็ไม่ได้เช่า และห้ามไปเกี่ยวข้องกับอาคารที่สร้างนั้นอีก
(เทียบคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 175/2521)
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา 391 เมื่อคู่สัญญาฝ่ายหนึ่ง ได้ใช้สิทธิเลิกสัญญาแล้ว คู่สัญญาแต่ละฝ่าย จำต้องให้อีกฝ่ายหนึ่ง กลับคืนสู่ฐานะดังที่เป็นอยู่เดิม แต่ทั้งนี้ จะให้เป็นที่เสื่อมเสีย แก่สิทธิของบุคคลภายนอกหาได้ไม่
ส่วนเงินอันจะต้องใช้คืนในกรณีดังกล่าวมา ในวรรคต้นนั้น ให้บวกดอกเบี้ยเข้าด้วย คิดตั้งแต่เวลาที่ได้รับไว้
ส่วนที่เป็นการงานอันได้กระทำให้ และเป็นการยอมให้ใช้ทรัพย์นั้น การที่จะชดใช้คืน ให้ทำได้ ด้วยใช้เงินตามควรค่าแห่งการนั้นๆ หรือถ้าในสัญญามีกำหนดไว้ว่า ให้ใช้เงินตอบแทนก็ให้ใช้ตามนั้น
การใช้สิทธิ์เลิกสัญญานั้น หากระทบกระทั่งถึง สิทธิ์เรียกร้องค่าเสียหายไม่
