ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องผาแต้ม ขุดรากเฟสติวัลพันปี โยงศาสนาผี-การเมืองดึกดำบรรพ์
เมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ ที่อุทยานแห่งชาติผาแต้ม อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานกรรมการบริษัท มติชน จำกัด (มหาชน) และนายสุจิตต์ วงษ์เทศ ผู้ก่อตั้งนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ร่วมถ่ายทำรายการ ‘ขรรค์ชัย-สุจิตต์ ทอดน่องท่องเที่ยว’ ตอน ‘เฟสติวัลพันปี ศาสนาผี การเมืองของคน ดำเนินรายการโดย นายเอกภัทร์ เชิดธรรมธร
นายสุจิตต์ กล่าวว่า อุทยานแห่งชาติผาแต้มเป็นพื้นที่ป่าเต็งรัง ถือเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ไม่น้อยกว่า 2,500 ปีมาแล้ว ปรากฏภาพเขียนบริเวณเพิงผาหลายจุด ปัจจุบันกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวและเขตโบราณสถาน สำหรับพิธีกรรมที่สำคัญที่สุดของมนุษย์ คือ ‘ขอฝน’
“งานเฉลิมฉลองกี่พันกี่หมื่นปี ก็คือเฟสติวัล งานฉลองกับพิธีกรรมมีความเกี่ยวเนื่องกัน เฟสติวัลในยุคดึกดำบรรพ์สัมพันธ์กับความเชื่อ โดยที่ผาแต้มไม่ใช่ความเชื่อในศาสนาพุทธ หรือพราหมณ์ แต่เป็นความเชื่อในศาสนาผีซึ่งเป็นศาสนาแรกของโลก ขออย่ารังเกียจ พิธีกรรมเพื่อความอุดมสมบูรณ์มีในทุกชุมชนเกษตรกรรม และล้วนเกี่ยวข้องกับคน เป็นการเมืองของคนทั้งสิ้น ทั้งเพื่อสร้างบ้านแปลงเมืองให้ใหญ่โต เพื่อผดุงอำนาจชนชั้นนำ
ต่อมา หลังรับศาสนาจากอินเดีย จึงหลอมรวมศาสนาผี กับพราหมณ์และพุทธ เป็นศาสนาไทย” นายสุจิตต์ กล่าว
นายสุจิตต์ กล่าวว่า เรื่องสำคัญที่ประวัติศาสตร์ไทยไม่พูดคือ คนไทยไม่ได้มาจากไหน และคนไทยแท้ไม่มีในโลก บริเวณดังกล่าวเป็นพื้นที่ต่อเนื่องไปยังจำปาสัก สปป.ลาว ซึ่งเป็นที่ตั้งของปราสาทวัดภู ต้นทางของเทือกเขาพนมดังรัก กั้นระหว่างอีสานและกัมพูชา ดังนั้นจะเห็นได้ว่าเป็นจุดที่สามารถเดินทางออกไปทางเวียดนามก็ได้ ทั้งยังเชื่อมโยงอ่าวตังเกี๋ย เมื่อหลายพันปีมาแล้ว คนจึงไปมาหาสู่กันอย่างมากมาย
“ประวัติศาสตร์ไทยผิดพลาด เพราะไปหลงว่าไทยแท้มีในโลก ผมไม่เชื่อว่าดีเอ็นเอไทยแท้มีจริง ทั้งที่ความเป็นคนไทยคือชาวสยามซึ่งเป็นลูกผสมร้อยพ่อพันแม่ แต่ประวัติศาสตร์ไทยโกหกตัวเอง” นายสุจิตต์ กล่าว
นายสุจิตต์ กล่าวว่า ธรรมชาติคือสิ่งที่ควบคุมการเกษตร ในยุคโบราณที่ยังไม่มีชลประทาน ปลูกข้าวได้ปีละครั้ง จึงต้องมีพิธีขอฝน เพราะไม่รู้ว่าอนาคตฝนจะตกไหม มีการเซ่นผี เลี้ยงผี ในช่วงที่ว่างเว้นจากการทำนา
“งานเซ่นผี เลี้ยงผีฟ้า ผีบ้าน ผีบรรพชน มีขึ้นเพื่อความอุดมสมบูรณ์ ขอให้ข้าวปลาอาหารสมบูรณ์ดี นี่คือสิ่งสำคัญที่ต้องขอ ต้องวิงวอนอย่าให้ฝนขาด เพราะต้นข้าวจะตาย” นายสุจิตต์
จากนั้น นายสุจิตต์ กล่าวถึงความหมายของภาพเขียนสีที่ผาแต้ม ซึ่งปรากฏภาพช้าง ปลา กระทิง คน มือ รวมถึงขวัญ ทั้งหมดคือสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์
“เราพบภาพเขียนสียาวเป็นเทือก เป็นสถานที่ยื่งใหญ่มาก สำหรับรูปคน ผมเชื่อว่าคือผีบรรพชน ก่อนศาสนาพุทธ และพราหมณ์ คนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไม่รู้จักวิญญาณ รู้จักแต่ขวัญ คือ ผี ภาพเขียนสีหลายแห่งที่เขียนรูปคนไม่สมส่วน คาดว่าเพราะไม่ได้เขียนรูปคน แต่เขียนรูปผี อย่างรูปหัวสามเหลี่ยม กรมศิลปากรบอกว่าเป็นรูปตุ้มดักปลา แต่อาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม บอกว่าเป็นรูปคนสวมหน้ากากเหมือนผีตาโขน” นายสุจิตต์ กล่าว
ทั้งนี้ รายการในตอนดังกล่าวจะเผยแพร่ผ่านเฟซบุ๊กมติชนออนไลน์, ข่าวสด, ศิลปวัฒนธรรม และยูทูปมติชนทีวี ในวันพฤหัสบดีที่ 29 กุมภาพันธ์นี้ เวลา 20.00 น.
