จากกรณีที่รายงานของคณะกรรมาธิการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง สภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ (สปท.) เสนอลดวาระการดำรงตำแหน่งของกำนันเหลือ 5 ปี และให้มีการประเมินผลการทำงานของผู้ใหญ่บ้านทุกๆ 3 ปี จนทำให้เกิดการคัดค้านจากกำนันทั่วประเทศ
ล่าสุด มีการเปิดเผยเอกสารการประชุมคณะกรรมาธิการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศด้านการเมือง ส่งถึงประธานสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ลงวันที่ 1 ธันวาคม 2559 ที่ระบุว่า ด้วยคณะกรรมาธิการขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศด้านการเมืองได้เรียนเชิญอธิบดีกรมการปกครองเข้าร่วมประชุมเพื่อให้ข้อมูลและความเห็นเกี่ยวกับบทบัญญัติของกฎหมายในเรื่องการเข้าสู่ตำแหน่ง และระยะเวลาการดำรงตำแหน่งของกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันในประเด็นต่างๆ เพื่อพิจารณาข้อเสนอประเด็นสำคัญเพื่อการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ.2457 ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการเลือกตั้งในวันที่ 8 พฤศจิกายน 2559
ในที่ประชุมโดยนายเสรี สุวรรณภานนท์ ประธานกรรมาธิการขับเคลื่อนการปฏิรูประเทศด้านการเมือง ได้ให้กรมการปกครองร่วมให้ข้อมูลและความเห็นในประเด็นดังนี้
1. ประเด็นวาระการดำรงตำแหน่งกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน จนครบอายุ 60 ปี ซึ่งนายชำนาญวิทย์ เตรัตน์ รองอธิบดีกรมการปกครอง ได้ชี้แจงต่อที่ประชุมว่า พระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ.2457 ได้กำหนดให้กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน มีวระดำรงตำแหน่ง 60 ปีมาโดยตลอด และได้เปลี่ยนเป็นวาระ 5 ปี เมื่อปี พ.ศ.2535 ต่อมา ในปี พ.ศ.2551 ได้แก้ไขวาระเป็น 60 ปีเช่นเดิม เนื่องจากการปกครองท้องที่ออกแบบให้หมู่บ้าน ตำบล เป็นกลไกของรัฐที่ทุกกระทรวง ทบวง กรม สามารถมาใช้ กำนัน ผู้ใหญ่บ้านจึงทำหน้าที่เป็นตัวแทนราชการส่วนกลางและส่วนภูมิภาค มีหน้าที่หลักคือเป็นผู้ช่วยเหลือนายอำเภอ และรักษาความสงบเรียบร้อยตามประมวลกฎหมายอาญา ซึ่งแตกต่างจากการปกครองท้องถิ่นที่มีหน้าที่ในการพัฒนาและจัดหาโครงสร้างพื้นฐาน พร้อมทั้งได้มีการแก้ไขบทบาทอำนาจหน้าที่ของกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ให้ชัดเจนขึ้นและแตกต่างจากท้องถิ่น
จากข้อเท็จจริงในอำเภอเกาะสมุย ในขณะนี้ ไม่มีกำนัน ผู้ใหญ่บ้านปฏิบัติหน้าที่ช่วยเหลือนายอำเภอ ซึ่งเป็นผลมาจากกฎหมายว่าด้วยเทศบาล ทำให้เกิดปัญหาเรื่องการรักษาความสงบเรียบร้อยในพื้นที่ และในการทำประชามติที่ผ่านมา ที่รัฐบาลได้ใช้กำนัน ผู้ใหญ่บ้านเป็นผู้เผยแพร่ร่างรัฐธรรมนูญ ดังนั้นการที่จะแก้ไขกฎหมายให้กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน มีวาระ 5 ปี เห็นว่า ยังไม่เหมาะสม เพราะกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน มีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายอยู่มากมาย
และจากภาระหน้าที่ที่มีอยู่มากมาย จึงมีความเห็นว่า ควรให้กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน มีวาระดำรงตำแหน่ง 60 ปี เพื่อให้เกิดประสบการณ์และทักษะ เพื่อป้องกันปัญหาการอยู่นาน ซึ่งทำให้เกิดการสร้างสมอิทธิพล กระทรวงมหาดไทยจึงได้กำหนดมาตรการในการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของกำนัน ผู้ใหญ่บ้านไว้อย่างเคร่งครัด เช่น การดำเนินการทางวินัยกับกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน เหมือนเช่นข้าราชการ การถอดถอนออกจากตำแหน่งหากประพฤติตนไม่เหมาะสมหรือบกพร่องในหน้าที่ นอกจากนี้ กำนัน ผู้ใหญ่บ้านจะต้องถูกประเมินผลการปฏิบัติหน้าที่ทุก 5 ปี หากไม่ผ่านการประเมินจะต้องถูกสั่งให้พ้นจากตำแหน่งทันที
ในส่วนเรื่องวิธีการเข้าสู่ตำแหน่งกำนันนั้น กรมการปกครองเห็นด้วยกับการให้ประชาชนมีส่วนในการเป็นผู้เลือกกำนันโดยตรง เพื่อให้การพิจารณาแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ.2457 ในส่วนที่เกี่ยวกับวาระดำรงตำแหน่งของกำนัน ผู้ใหญ่บ้านและวิธีการเข้าสู่ตำแหน่งกำนัน ของสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศเป็นไปอย่างเหมาะสมกับข้อเท็จจริง และเกิดประโยชน์อย่างสูงสุด กรมการปกครองขอยืนยันว่า กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ควรมีวาระดำรงตำแหน่งจนอายุครบ 60 ปี เพื่อให้การปฏิบัติหน้าที่ของกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน เกิดประสิทธิภาพอย่างสูงสุด โดยให้ประชาชนมีส่วนในการเลือกกำนันโดยตรง
ลงชื่อ ร้อยตำรวจโท อาทิตย์ บุญญโสภัต อธิบดีกรมการปกครอง
