เมื่อวันที่ 3 เมษายน ม.ล.ปนัดดา ดิศกุล ปาฐกถาพิเศษ เรื่อง ‘การศึกษาประวัติศาสตร์ชาติไทย สร้างคุณค่าอย่างไรให้ตนเองและสังคม’ แก่คณะผู้บริหาร ข้าราชการ นักเรียน นักศึกษา ครูอาจารย์ และประชาชน เมื่อบ่ายวันนี้ (3 เม.ย.) เวลา 15.00 น. ใน ‘โครงการปันความรู้สู่สังคม สืบสานพระราชปณิธาน’ จัดโดย มูลนิธิธรรมดี และสำนักพิมพ์ดีเอ็มจี ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ถนนรัชดาภิเษก เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร
ม.ล.ปนัดดา กล่าวต่อไปว่า “โดยหลักฐานทางประวัติศาสตร์และพระดำรัสบอกเล่าของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระบิดาแห่งประวัติศาสตร์และโบราณคดี ความว่า เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) เป็นบรรพบุรุษของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ด้วยเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ท่านนี้เป็นบิดาของเจ้าพระยาวรวงษาธิราช (ขุนทอง) เป็นปู่ของพระยาราชนิกูล (ทองคำ) ซึ่งเป็นพระบิดาของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ผู้ทรงเป็นพระราชบิดาของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช”
เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) เป็นข้าราชการในราชอาณาจักรอยุธยาสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นราชทูตคนสำคัญที่ได้เดินทางไปเจริญราชไมตรีกับราชสำนักฝรั่งเศสเมื่อ พ.ศ. 2229 ในสมัยของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ปรากฏชื่อเสียงเกียรติยศในปรีชาสามารถทางการทูตให้กับกรุงศรีอยุธยาและประเทศสยามในเวลาต่อมา ถึงกับมีการกล่าวถึงท่านว่าเป็น ‘นักการทูตลิ้นทอง’ และ ‘นักการทูตมือฉมัง’
พระราชสาส์นของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ทรงมีถึงสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ประมาณปี พ.ศ. 2230 กล่าวถึงเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ความว่า ‘ราชทูตของพระองค์นี้ รู้สึกว่า เป็นคนรอบคอบ รู้จักปฏิบัติราชกิจของพระองค์ได้อย่างถี่ถ้วนดีมาก หากเรามิฉวยโอกาสนี้เพื่อเผยแพร่ความชอบแห่งราชทูตของพระองค์บ้าง ก็จะเป็นการอยุติธรรมไป เพราะสิ่งที่ราชทูตได้ปฏิบัติล้วนถูกใจเราทุกอย่าง โดยแต่น้ำคำที่พูดออกมาทีไร แต่ละถ้อยคำก็ดูน่าปลื้มใจ และน่าเชื่อถือไปทั้งสิ้น’
ม.ล.ปนัดดากล่าวว่า “เหตุอันใดหรือ ที่ลูกหลานเยาวชนวันนี้มุ่งมั่นเข้าศึกษาโบราณสถานหลายแห่งในหลายจังหวัด เยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์ ศึกษาค้นคว้าต่อยอดจากสิ่งที่ตนพบเจอ ข้าพเจ้ามองว่า สิ่งนี้สะท้อนถึงการมีต้นแบบ หรือแบบอย่างที่ดีให้กับสังคม ที่ทำให้ลูกหลานเยาวชนและสังคมอยากปฏิบัติตาม หากเป็นสิ่งที่ดีก็ดีไป แต่หากเป็นสิ่งที่ไม่ดี ลูกหลานเยาวชนย่อมต้องมีวิจารณญาณ อย่าให้สิ่งที่ไม่ดีเข้ามาครอบงำ ข้าราชการใหม่เป็นจำนวนมากตลอดจนลูกหลานเยาวชนจากหลายสถานศึกษา เข้าเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่วังวรดิศในยามนี้ เพื่ออยากชมภาพเขียนอันงดงามของเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) ที่จิตรกรชาวอินโดนีเซียเขียนถวายสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ด้วยความเชื่อมาแต่เนิ่นนานว่าเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) เป็นปฐมบรรพบุรุษของพระบรมราชจักรีวงศ์ ซึ่งเอกอัครราชทูต หม่อมราชวงศ์สังขดิศ ดิศกุล ทายาทของเสด็จในกรม ได้เพียรรักษารูปภาพนี้มาได้
‘ละครบุพเพสันนิวาส’ ไม่เพียงทำให้ผู้คนอยากแต่งกายย้อนยุค นิยมเพลงที่ประพันธ์ขึ้นอย่างไพเราะ อยากเห็นและสัมผ้สเหล่าศิลปินดาราที่เป็นไอดอลของตน แต่ข้าพเจ้ามองว่า ผลลัพธ์ที่สำคัญที่สุดจากละครเรื่องนี้ คือ การทำให้ลูกหลานเยาวชนอยากเรียนรู้ประวัติศาสตร์ อันจะก่อให้เกิดความรักและหวงแหน มีความจงรักภักดีต่อชาติบ้านเมืองไทย”
