พอช.จัดงานครบรอบ 19 ปี ‘สานต่องานพัฒนาชุมชนเข้มแข็ง’ เผยภารกิจสำคัญสนับสนุนพัฒนาที่อยู่อาศัยผู้มีรายได้น้อยทั่วประเทศ 1,231 โครงการ จำนวน 112,610 ครัวเรือน ส่งเสริมกองทุนสวัสดิการชุมชน 6,001 กองทุน ยอดเงินรวม 15,841 ล้านบาท ก้าวเดินสู่ปีที่ 20 ชูคำขวัญ “พลังองค์กรชุมชนเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน” ขณะที่ผู้แทนขบวนองค์กรชุมชนทั่วประเทศร่วมประกาศเจตนารมณ์ เป้าหมายชุมชนเข้มแข็งเต็มแผ่นดินภายในปี 2580
เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) หรือ ‘พอช.’จัดกิจกรรมเนื่องในวาระครบรอบ 19 ปีการดำเนินงานของสถาบันฯ ที่สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชนฯ เขตบางกะปิ กรุงเทพฯ โดยมีนายไมตรี อินทุสุต ประธานคณะกรรมการสถาบันฯ เป็นประธานในการจัดกิจกรรม มีผู้บริหารสถาบันฯ เจ้าหน้าที่ ผู้แทนเครือข่ายขบวนองค์กรชุมชนทั่วประเทศเข้าร่วมงานประมาณ 300 คน โดยในช่วงเช้ามีพิธีกรรมทางศาสนาอิสลามและพุทธ หลังจากนั้นจึงเป็นการกล่าวปาฐกถา โดย ดร.กอบศักดิ์ ภูตระกูล รองเลขาธิการนายกรัฐมนตรีฝ่ายการเมือง
นายไมตรี อินทุสุต ประธานคณะกรรมการสถาบันฯ กล่าวเปิดงานว่า พอช.เป็นหน่วยงานส่งเสริมสนับสนุนพี่น้ององค์กรชุมชนทั่วประเทศ เพื่อเคลื่อนขบวนนำธงไปปักให้ชุมชนเข้มแข็งเต็มพื้นที่ภายในปี 2579 ตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ขององค์การสหประชาชาติ และต่อไปจะต้องขับเคลื่อนงานอย่างเข้มข้น ซึ่งตนขอฝากข้อคิด “มอง 3 มอง”
มองแรก คือ “มองเขาและมองเรา” ดูว่าเรามีความสามารถพอหรือไม่ ศักยภาพพอหรือไม่ บุคลิกภาพพอจะสัมพันธ์คนอื่นได้หรือไม่ มองจุดอ่อน จุดแข็ง เพื่อทำงานร่วมกับคนอื่น นำไปสู่ความ Win Win ร่วมกัน
มองที่สอง คือ “มองการเปลี่ยนแปลงรอบทิศ” พอช.ก้าวเข้าสู่ปีที่ 20 ไม่ได้ปูพรมแพงอย่างเรียบง่าย เพราะโลกเราหมุนไปเรื่อย เป้าหมายเปลี่ยนไปเรื่อยๆ เป้าหมายคนเปลี่ยนไป การรับภาระเรื่องบ้าน 1.5 ล้านหลัง เพิ่มขึ้นหรือลดลงตามพื้นที่ และต้องคำนึงถึงเรื่องต่างๆ อย่างรอบทิศ เช่น สภาวะความเป็นเมือง ภัยพิบัติ น้ำท่วม บ้านพัง บ้านชำรุด ต้องผ่อนหนี้ พักชำระหนี้ กรณีภัยพิบัติ มีทั้งภัยแล้งและอุทกภัย ซึ่งถือเป็นการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในอนาคตและต้องมีการเตรียมการของชุมชน การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี และสังคมสูงวัย ปี 2564 ผู้สูงอายุจะมีจำนวนถึง 20 % ของจำนวนประชากรในประเทศไทย แรงงานจะลดลง คนสูงวัยจึงต้องทำงานต่อเนื่องตลอดชีวิต มีคลังสมอง คลังปัญญา การขับเคลื่อนเรื่องผู้สูงอายุซึ่งเป็นภาระของสภาองค์กรชุมชน รวมทั้งเรื่องสุขภาพ ปัญหาโรคภัยไข้เจ็บจะมีมากขึ้น
และมองที่สาม คือ “หลุมพรางและกับดัก” ปัจจุบันมีช่องทางการสื่อสารที่รวดเร็วมาก หากเกิดภัยพิบัติการทำงานกับชาวบ้านต้องว่องไว มีเงื่อนเวลา มีงบประมาณ จึงต้องเตรียมรับกับดักหลุมพรางและวางไว้ตั้งแต่แรกๆ คนที่ก้าวไปในทศวรรษหน้าต้องก้าวไปอย่างชาญฉลาดทุกลมหายใจเข้าออก
ดร.กอบศักดิ์ ภูตระกูล รองเลขาธิการนายกรัฐมนตรีฝ่ายการเมือง กล่าวปาฐกถาหัวข้อ “การพัฒนาประเทศที่มีชุมชนเป็นแกนหลัก และบทบาท พอช.ในการสนับสนุน” มีเนื้อหาส่วนหนึ่งว่า การพัฒนาที่แท้จริงนั้น ตนได้ฟังจากพระราชดำรัสของในหลวงรัชกาลที่ 9 เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2548 เรื่องเศรษฐกิจพอเพียง คือ ต้องทำให้พอเพียง ถ้าไม่พอเพียงไปไม่ได้ แต่ถ้าพอเพียงสามารถนำพาประเทศไปได้ดี และการพัฒนาประเทศจำเป็นต้องทำตามลำดับขั้น เพื่อให้ประชาชนอยู่ดีกินดีก่อน
“ผมคิดว่า 4.0 ต้องทำและทำคู่ขนาน คือ สร้างเศรษฐกิจของประเทศ พร้อมกับดูแลพี่น้องประชาชนด้วย ส่วนเรื่องความพอเพียง เปรียบเหมือนเสาเข็มที่จะทำให้ฐานตึกเข้มแข็ง นำมาสู่ภาพความสุขของทุกคน ซึ่งทุกอย่างที่เราพูดมาสามารถทำได้หมดเลย ต้องตั้งเป้าหมายจะทำให้เกิดการพัฒนาที่แท้จริง ความสำเร็จที่พี่น้องเป็นพื้นฐาน ชุมชนเป็นแกนหลัก ยืนด้วยตัวเองให้ได้ โดยต้องเริ่มจากการคิดถูก คือต้องพัฒนาจากข้างล่างขึ้นไป เพราะนี่คือหัวใจ และเรื่องความเหลื่อมล้ำสามารถแก้ไขได้ ต้องเชื่อว่าเราทำเองได้ ไม่รอเงิน ไม่รอคำสั่ง แต่จะเรียนรู้ซึ่งกันและกัน มีคำตอบคือชุมชนของตนเอง” ดร.กอบศักดิ์กล่าว
ดร.กอบศักดิ์ยกตัวอย่างว่า สถาบันการเงินชุมชนตำบลหนองสาหร่าย อ.พนมทวน จ.กาญจนบุรี หรือกรณีลุงอัมพร ด้วงปาน ครูชบ ยอดแก้ว ทำเรื่องธนาคารชุมชน และกลุ่มสัจจะออมทรัพย์ของพระสุบิน ปณีโต จ.ตราด ปัจจุบันมีเงินกลุ่มสัจจะออมทรัพย์ประมาณ 1,000 ล้านบาท โดยประชาชนนำเงินมาออมร่วมกันจนกลายเป็นเงินกองทุนสัจจะออมทรัพย์จำนวนมาก เปรียบเหมือนเม็ดฝนเล็ก รวมกันเป็นน้ำฝนได้ นี่คือหัวใจว่า ไม่ต้องรอเงินจากธนาคาร
“ทั้งหมดนำมาสู่แนวคิด ‘การพัฒนาประเทศที่ชุมชนเป็นแกนหลัก พอช.หนุนเสริม’ ต้องเชื่อว่าเราทำได้ ต้องเห็นทางออกว่า ทางออกอยู่ตรงไหน การพัฒนาที่มาจากข้างล่าง ผมเห็นว่า พี่น้องคือคำตอบ ต้องใช้ชุมชนเป็นฐาน ขับเคลื่อนไปข้างหน้าให้ได้ ต้องสร้างการพัฒนาแบบใหม่ที่เข้มแข็งจากฐานราก” ดร.กอบศักดิ์กล่าว
นายสมชาติ ภาระสุวรรณ ผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชนฯ กล่าวว่า สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชนฯ มีภารกิจหลักในการสนับสนุนชุมชนในด้านต่างๆ ทั่วประเทศ เช่น การพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนที่มีรายได้น้อย การจัดสวัสดิการชุมชนเพื่อช่วยเหลือกัน การส่งเสริมเศรษฐกิจฐานรากและทุนชุมชน การจัดตั้งสภาองค์กรชุมชน ฯลฯ โดยในช่วง 19 ปีที่ผ่านมา ได้สนับสนุนการพัฒนาที่อยู่อาศัยชุมชนที่มีรายได้น้อยตามโครงการบ้านมั่นคง โดยดำเนินการไปแล้ว รวม 1,231 โครงการ จำนวน 112,610 ครัวเรือน รวมเงินอุดหนุน 6,311 ล้านบาท สนับสนุนการจัดตั้งกองทุนสวัสดิการชุมชน ดำเนินการไปแล้ว6,001 กองทุน จำนวนสมาชิกประมาณ 6 ล้านคน เงินกองทุนรวมประมาณ 15,841 ล้านบาท ฯลฯ
ส่วนแผนงานที่สำคัญในช่วง 3 ปีข้างหน้า (พ.ศ.2563-2565) เช่น 1. การพัฒนาโดยใช้พื้นที่เป็นตัวตั้ง มีเป้าหมายสนับสนุนให้ชุมชนท้องถิ่นมีความเข้มแข็ง มีระบบที่พัฒนาไปสู่การจัดการตนเอง โดยการจัดทำแผนพัฒนาตำบล รวม 3 ปี จำนวน 6,000 ตำบลทั่วประเทศ
2. การสนับสนุนให้ครัวเรือนที่มีรายได้น้อยในเมืองและชนบทมีที่อยู่อาศัยที่มั่นคง รวม 3 ปี จำนวน 211,482 ครัวเรือน
3.การพัฒนาศักยภาพคนในขบวนองค์กรชุมชนและองค์กรชุมชน มีเป้าหมายให้ผู้นำชุมชนมีศักยภาพ องค์กรชุมชนสามารถบริหารจัดการตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพตามหลักธรรมาภิบาล เช่น มีผู้นำที่เข้าสู่กระบวนการพัฒนาและได้รับการพัฒนา รวม 3 ปี จำนวน 30,000 คน 4.สภาองค์กรชุมชนตำบลสามารถดำเนินงานได้ตามภารกิจ รวม 3 ปี จำนวน 6,680 ตำบล 5.มีตำบลที่มีการจัดสวัสดิการพื้นฐานให้กับสมาชิกในชุมชน รวม 3 ปี จำนวน 6,700 ตำบล ฯลฯ
ในช่วงท้ายของการจัดกิจกรรม ผู้แทนขบวนองค์กรชุมชนได้ร่วมกันกล่าวคำประกาศเจตนารมณ์ว่า “ในช่วง 19 ปีที่ผ่านมา สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชนและและขบวนองค์กรชุมชนทั่วประเทศ ทั้งเมือง และชนบท ได้ร่วมกันขับเคลื่อนงานพัฒนาชุมชนทัองถิ่นจัดการตนเองในทุกมิติ ทั้งเรื่องที่อยู่อาศัย การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจชุมชนและสวัสดิการชุมชน โดยมีสภาองค์กรชุมชนเป็นแกนกลาง ตามปรัชญาความเชื่อที่ว่า การสร้างเสริมชุมชนเข้มแข็งให้มีการเปลี่ยนแปลงประเทศไทยจากฐานรากคือการพัฒนาที่ยั่งยืน ในปีที่ 20 ของ พอช. ขบวนองค์กรชุมชนและ พอช.จะร่วมกันทบทวนผลการทำงานเสริมสร้างชุมชนเข้มแข็งในทุกๆ ด้าน ทั้งระดับตำบล จังหวัด ประเทศ ร่วมกันวิเคราะห์ความเปลี่ยนแปลง ทางเศรษฐกิจ สังคมต่าง ๆ เพื่อกำหนดยุทธศาสตร์และทิศทางการก้าวเดินของขบวนชุมชนในช่วงต่อไป
รวมทั้งจะมีการบอกกล่าวกับสาธารณะถึงผลงานการเปลี่ยนแปลงประเทศของขบวนชุมชนในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา เพื่อสร้างความเชื่ิอมั่นให้กับสังคมว่า การเปลี่ยนแปลงสังคมจากฐานรากและการสร้างชุมชนเข้มแข็งจัดการตนเองนั้นเป็นไปได้ ดังที่ขบวนองค์กรทั่วประเทศได้ดำเนินการมาแล้ว มีตัวอย่างประจักษ์ชัดอยู่ทุกหนแห่ง คำขวัญของการจัดงาน 20 ปี พอช.และขบวนองค์กรชุมชนในปี 2563 คือ ‘20 ปี พอช. พลังองค์กรชุมชนเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน’
