เมื่อวันที่ 29 มกราคม ที่กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) ศูนย์ข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพ กรณีฝุ่น PM2.5 ดร.นพ.วรตม์ โชติพิทยสุนนท์ โฆษกกระทรวงสาธารณสุขด้านการแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5) แถลงข่าวรายวันสถานการณ์ฝุ่น ว่า ภาพรวมของฝุ่น PM2.5 ยึดจากเกณฑ์ความเข้มข้นเฉลี่ยของฝุ่น PM2.5 ในช่วง 24 ชั่วโมง ข้อมูล ณ วันที่ 29 มกราคม 2568 แบ่งออกเป็น 5 กลุ่มจังหวัด ดังนี้ 1.จังหวัดกลุ่มสีฟ้า คุณภาพอากาศดีมาก มีระดับความเข้มข้นของ PM2.5 ระหว่าง 0-15 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (มคก./ลบ.ม.) พบว่ามี 5 จังหวัด ได้แก่ ปัตตานี นราธิวาส ยะลา พัทลุง และสุพรรณบุรี 2.จังหวัดกลุ่มสีเขียว คุณภาพอากาศดี มีระดับความเข้มข้นของ PM2.5 ระหว่าง 15-25 มคก.ลบ.ม. มี 23 จังหวัด 3.จังหวัดกลุ่มสีเหลือง คุณภาพอากาศปานกลาง มีระดับความเข้มข้นของ PM2.5 ระหว่าง 25-37.5 มคก.ลบ.ม. มี 33 จังหวัด 4.จังหวัดกลุ่มสีส้ม คุณภาพอากาศเริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ มีระดับความเข้มข้นของ PM2.5 ระหว่าง 37.5-75 มคก.ลบ.ม. มี 15 จังหวัด และ 5.จังหวัดกลุ่มสีแดง คุณภาพอากาศมีผลกระทบต่อสุขภาพ มีระดับความเข้มข้นของ PM2.5 ระหว่าง 75 มคก.ลบ.ม.ขึ้นไป ไม่มีในทุกจังหวัด
“วันนี้เป็นอีกวันที่ไม่มีจังหวัดเป็นสีแดง นับเป็นข่าวดีในช่วงสั้นๆ สีจังหวัดสีส้มเดิมมี 7 จังหวัด วันนี้เพิ่มมาเป็น 15 จังหวัดแล้ว ดังนั้น ขอให้ประชาชนติดตามสุขภาพของตนเองอย่างต่อเนื่อง และอากาศในช่วงนี้ทำให้ไม่มีจังหวัดที่มีค่าฝุ่นมากกว่า 75 มคก./ลบ.ม. ต่อเนื่องกันเกิน 3 วัน ซึ่งพื้นที่จังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนใหญ่เป็นสีเขียว แต่ในภาคเหนือ ภาคตะวันออก จะเป็นสีเหลืองไปถึงส้ม ขอให้ประชาชนดูแลสุขภาพตนเอง” ดร.นพ.วรตม์ กล่าวดร.นพ.วรตม์ กล่าวว่า สำหรับคำแนะนำประชาชนเพื่อลดผลกระทบจากฝุ่น ขอให้ลดการทำงานกลางแจ้ง สวมหน้ากากอนามัยสม่ำเสมอ สังเกตอาการตนเอง แต่ถ้าเป็นกลุ่มเสี่ยงขอให้จำกัดเวลาออกกำลังกาย หรือทำห้องปลอดฝุ่นให้เป็นพื้นที่หายใจสะดวก ซึ่งวันนี้การออกกำลังกายเป็นเรื่องหนึ่งที่หลายหน่วยงานให้ความสำคัญ จึงจำเป็นต้องตรวจเช็กสภาพอากาศรายวัน จากแอพพลิเคชั่น Air4Thai อย่างไรก็ตาม พื้นที่ที่มีค่าฝุ่นเกินมาตรฐาน สามารถเข้ารับหน้ากากอนามัยได้ที่โรงพยาบาล(รพ.) ในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ (สสอ.) ใกล้บ้านของท่าน
“หน้ากากอนามัยที่แจกจะเป็นชุด ใน 1 ชุดจะมี 7 ชิ้น โดยประชาชน 1 คนจะได้รับ 1 ชุด เพื่อเพียงพอต่อ 1 สัปดาห์ ซึ่งเมื่อวานได้เริ่มแจกไปแล้ว ประชาชนให้ความสนใจอย่างมาก เข้ารับหน้ากากอนามัยไปแล้วกว่า 2 แสนชิ้น” ดร.นพ.วรตม์ กล่าว
ขณะที่ นพ.ธิติ แสวงธรรม รองอธิบดีกรมอนามัย กล่าวถึงการออกกำลังกายในช่วงที่มีฝุ่นหนาแน่น ว่า จากการสำรวจความเห็นของประชาชนทั่วไป 4,187 คน พบว่า ร้อยละ 12.75 ยังมีการออกกำลังกายกลางแจ้งอยู่เสมอในช่วงที่ฝุ่น PM2.5 มีปริมาณสูง ร้อยละ 66.37 ออกกำลังกายกลางแจ้งบางครั้ง และ ร้อยละ 20.88 งดออกกำลังกายกลางแจ้ง อย่างไรก็ตาม ลักษณะของร่างกายที่เกิดขึ้นระหว่างการออกกำลังกายนั้น โดยปกติคนเราจะหายใจอยู่ประมาณ 12-20 ครั้งต่อนาที แต่เมื่อออกกำลังกายร่างกายจะหายใจสูงถึง 35-45 ครั้งต่อนาที ขึ้นอยู่กับความหนักเบาในการออกแรง นั่นหมายความว่า ปกติเราจะหายใจเอาอากาศเข้าสู่ร่างกายประมาณ 5 ลิตรต่อนาที แต่ถ้าออกกำลังกายก็จะหายใจเอาอากาศเพิ่มขึ้นเป็น 50 ลิตรต่อนาที ขึ้นสูงถึง 10 เท่า เพราะเราเหนื่อยและหายใจมากขึ้นนพ.นิธิ กล่าวว่า หลักการออกกำลังกายในช่วงที่มีฝุ่นนั้น ทำได้จาก 1 เช็ก 3 เปลี่ยน และ 1 ประเมิน ได้แก่ “เช็ก” ค่าฝุ่นก่อนออกกำลังกาย ถ้าฝุ่นเกินมาตรฐานที่ 37.5 มคก./ลบ.ม. ควรเลี่ยงออกกำลังกายกลางแจ้ง โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง คือ ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ เด็กเล็ก และผู้ป่วยมีโรคประจำตัว ส่วนกรณีที่ฝุ่นสูงมากกว่า 75 มคก.ลบ/ม. ขอให้งดออกกำลังกายกลางแจ้ง “3 เปลี่ยน” คือ เปลี่ยนเวลาออกกำลังกายมาเป็นบ่ายหรือเย็นแทนเวลาเช้าที่มีฝุ่นสูง เปลี่ยนสถานที่มาเป็นออกกำลังกายในร่มแทน เช่น แอโรบิก โยคะ แบดมินตัน สระว่ายน้ำในร่ม และเปลี่ยนรูปแบบ จากออกกำลังกายอย่างหนัก เช่น วิ่ง มาเปลี่ยนเป็นออกกำลังกายเบาๆ ให้หัวใจเต้นอยู่ในโซน 2 คือ หัวใจจะเต้นราว 60-70% ของค่าสูงสุด หรือคิดเป็น 126 ครั้งต่อนาที แต่ถ้าฝุ่นอยู่ระดับสีแดง ขอให้งดออกกำลังกาย และ “ประเมิน” ด้วยการเช็กความพร้อมก่อนออกกำลังกาย เช่น มีอาการผิดปกติหรือไม่ หายใจสะดวก แน่นหน้าอกหรือไม่
“ไม่ควรสวมหน้ากากอนามัย ขณะออกกำลังกาย เพราะอาจจำกัดการระบายอากาศและลดระดับออกซิเจน ทำให้หายใจลำบาก แน่นหน้าอก เวียนศีรษะ โดยเฉพาะหน้ากากอนามัยชนิด N95 ไม่ควรสวมในการออกกำลังกายทุกประเภท แต่ถ้าจะสวมหน้ากากอนามัยทางการแพทย์ ออกกำลังกายนั้น สามารถทำได้เฉพาะกิจกรรมเบาๆ เช่น เดินจ๊อกกิ้ง แต่ต้องย้ำว่า ไม่เป็นผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่นเดียวกับนักกีฬาที่ต้องเช็กค่าฝุ่นก่อน ถ้าสูงกว่า 37.5 มคก.ลบ/ม. อาจต้องพิจารณาเรื่องสถานที่ ไม่ซ้อมกลางแจ้ง หรือเปลี่ยนเวลาในการซ้อม” นพ.ธิติ กล่าว