| ที่มา | คอลัมน์ "รายงานพิเศษ" |
|---|---|
| ผู้เขียน | ผศ.ดร.อดิศร เนาวนนท์ อธิการบดี มรภ.นครราชสีมา |
มหา’ลัยไทย ในมือ ‘เอนก เหล่าธรรมทัศน์’ ฝันไกล..แต่ยังไปไม่ถึง
ภาพรวมของผลงานการบริหาร กระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม หรือที่เรียกตัวย่อว่ากระทรวง อว.ของรัฐมนตรี เอนก เหล่าธรรมทัศน์ ในรอบ 1 ปี มองเห็นถึงความพยายามในการที่จะทำให้กระทรวง อว.มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนประเทศ ทั้งในระดับ ชุมชนท้องถิ่น และการนำประเทศ เข้าสู่การแข่งขันระดับโลก เพื่อให้ประเทศไทยหลุดพ้นจากกับดักรายได้ปานกลาง โดยรัฐมนตรี เอนกบอกว่า อว.เป็นยักษ์ที่ตื่นแล้ว
แต่ถ้าหากถาม สังคม และประชาชนทั่วไป กลับมีภาพจำที่โดดเด่นของรัฐมนตรีฯ เอนก คือเรื่องการจะส่งยานอวกาศไปดวงจันทร์ภายใน 7 ปี ซึ่งอาจเป็นเพราะเรื่องดังกล่าว สามารถหยิบมาเป็นประเด็นที่ทำให้มีข้อโต้แย้งวิพากษ์วิจารณ์ถึงความเป็นไปได้ และประโยชน์ของประเทศชาติ โดยเฉพาะจากกลุ่มขั้วทางการเมืองที่อยู่ตรงกันข้ามกับกลุ่มคณะกรรมการประชาชนเพื่อการเปลี่ยนแปลงปฏิรูปประเทศไทยให้เป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์แบบอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (กปปส.) ที่เป็นฐานทางการเมืองของรัฐมนตรี เอนก เหล่าธรรมทัศน์
หากมองด้วยใจเป็นธรรม ผลงานที่โดดเด่นของรัฐมนตรีเอนกที่สำคัญ คือการนำสถาบันอุดมศึกษา และหน่วยงานในสังกัดกระทรวง อว.หลายแห่งทั่วประเทศ เข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาวิกฤตสถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือโควิด-19 ด้วยการเป็นโรงพยาบาลสนาม เป็นศูนย์พักคอย เป็นสถานที่ฉีดวัคซีนให้กับประชาชน
นอกจากนี้ การออกประกาศกระทรวงปลดล็อคการเรียนในระดับปริญญาตรี โท เอก ที่ไม่กำหนดจำนวนปี หรือระยะเวลาในการเรียน ผู้เรียนไม่ต้องถูกรีไทร์ด้วยระยะเวลา ก็เป็นอีกหนึ่งผลงานที่ได้รับการยอมรับ ทั้งจากประชาชน และนักวิชาการ ว่าสอดคล้องกับการรองรับการเปลี่ยนแปลงของการเรียนรู้ตลอดชีวิตในโลกยุคปัจจุบัน
และผลงานจากการสั่งให้สภามหาวิทยาลัยที่มีปัญหาในการแต่งตั้งผู้ดำรงตำแหน่งทางวิชาการ ให้ถอดถอนตำแหน่ง ผู้ช่วยศาสตราจารย์ และรองศาสตราจารย์ ก็นับเป็นผลงานชิ้นสำคัญของรัฐมนตรีเอนก ในการสร้างความโปร่งใส ความเชื่อมั่น ในคุณภาพของสถาบันอุดมศึกษาให้กับประชาชน
ส่วนผลงานการลดค่าเทอมให้กับนักศึกษา รวมไปถึงการจ้างงานนักศึกษา บัณฑิต และประชาชน ตามโครงการมหาวิทยาลัยสู่ตำบล แม้จะเป็นโครงการที่ได้รับความนิยม ชื่นชอบจากประชาชน ก็ไม่อาจนับได้ว่าเป็นผลงานที่โดดเด่น เพราะเป็นเพียงการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า โดยการใช้เงินกู้ของรัฐบาล ไม่ก่อให้เกิดความยั่งยืนต่อประชาชน
นโยบาย หรือแนวคิดดีๆ ของรัฐมนตรีหลายเรื่อง ยังไม่สามารถนำไปปฏิบัติ เพื่อให้เกิดผลเป็นรูปธรรมได้ เช่น เรื่องการพัฒนาเศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ การสร้างซอฟต์พาวเวอร์ จากดนตรี ศิลปะ ขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมของไทย ยังไม่มีแนวปฏิบัติ ไม่มีระบบ กลไกการสนับสนุนที่ชัดเจน เพื่อให้หน่วยงาน หรือสถาบันอุดมศึกษา ให้สามารถนำไป หรือสร้างมูลค่าเพิ่ม สร้างรายได้ให้กับประชาชนได้อย่างเป็นรูปธรรม
หากรัฐมนตรีอเนกอยากให้กระทรวง อว.เป็นยักษ์ที่ตื่นแล้ว เป็นหัวรถจักรในการขับเคลื่อนประเทศ โดยเฉพาะการพัฒนาท้องถิ่นได้อย่างแท้จริง ต้องขับเคลื่อนการบูรณาการการทำงานร่วมกันระหว่างมหาวิทยาลัยในพื้นที่อย่างจริงจัง โดยนำเทคโนโลยี นวัตกรรม จากมหาวิทยาลัย หน่วยงานวิจัยของกระทรวง อว.ลงไปใช้พัฒนา แก้ปัญหาในพื้นที่ต้นแบบให้ได้ผลเป็นรูปธรรมก่อน ไม่ควรให้มหาวิทยาลัยปูพรมเข้าพื้นที่โดยไม่มีนวัตกรรม
กระทรวงต้องสร้างกลไกให้มหาวิทยาลัยกลุ่มวิจัย ที่จะเข้าสู่ระดับโลกกลุ่มมหาวิทยาลัยนวัตกรรมและเทคโนโลยี และกลุ่มมหาวิทยาลัยเชิงพื้นที่ ให้บูรณาการทำงานร่วมกันเพื่อสร้างสรรค์ แก้ปัญหา และพัฒนาท้องถิ่นเพื่อให้เกิดความยั่งยืน โครงการมหาวิทยาลัยสู่ตำบล โดยมีมหาวิทยาลัยบางแห่งเป็น อว.ส่วนหน้า ที่ดำเนินการอยู่ในปัจจุบัน ยังมีปัญหาในทางปฏิบัติอันเนื่องมาจากความเป็นตัวตนของอาจารย์มหาวิทยาลัย ของมหาวิทยาลัย ที่ยังไม่สามารถ บูรณาการการทำงานร่วมกันได้อย่างแท้จริง มหาวิทยาลัยแต่ละแห่งต่างคนต่างทำ รัฐมนตรีต้องลงมาเล่น และกำกับเรื่องนี้อย่างจริงจัง
พันธกิจหลักของมหาวิทยาลัยทุกแห่ง คือการผลิตบัณฑิต หรือสอนบัณฑิตให้มีคุณภาพ การวิจัย ทั้งการวิจัยพื้นฐาน และการวิจัยและพัฒนา และการให้บริการวิชาการ มหาวิทยาลัยต้องสอนคนให้มีคุณภาพ วิจัยให้มีคุณภาพให้ได้ก่อน การบริการวิชาการ หรือการพัฒนาท้องถิ่น หรือประเทศ จึงจะมีคุณภาพ และยั่งยืน
โลกปัจจุบันที่มีความ ผันผวน และความเปลี่ยนแปลง อย่างรวดเร็ว ด้วยเทคโนโลยี และนวัตกรรม ด้วยโรคอุบัติใหม่ ด้วยภัยพิบัติทางธรรมชาติ บทบาทของมหาวิทยาลัยต้องเปลี่ยนแปลงอย่างสิ้นเชิง การเปลี่ยนผ่านมหาวิทยาลัยเพื่อรองรับความเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ส่วน หนึ่งต้องเป็นความรับผิดชอบ และความสามารถในการปรับตัวของมหาวิทยาลัยอีก
แต่อีกส่วนหนึ่งนโยบายที่ชัดเจน และการสนับสนุนของรัฐ ที่จะช่วยให้มหาวิทยาลัยเปลี่ยนผ่านเพื่อตอบโจทย์ดังกล่าวได้ ประเด็นดังกล่าวนี้ ยังไม่เห็นความชัดเจนจากรัฐมนตรี หรือรัฐบาลนี้
