ไม่เหมือนที่คุยกันไว้นี่หน่า…
เมื่อเครือข่ายแรงงานเพื่อสิทธิประชาชนและสหภาพแรงงาน ขออนุญาต สน.บางโพ นัดม็อบข้างรัฐสภา แต่กลับพบรั้วเหล็กกั้นขวาง
ตรากตรำมาจากหลายจังหวัด ทั้งสุรินทร์ สระบุรี อ่างทอง ปราจีนบุรี สมุทรปราการ ฯลฯ เกาะประตูทางเข้า ‘รัฐสภา’ ยืน นั่งตากแดดตั้งแต่เช้าตรู่ เพื่อขอให้ผู้แทนราษฎรโหวตรับหลักการ ร่างแก้ไข พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน ฉบับก้าวไกล ในวาระที่ 1 ของการประชุมสภา (28 ก.พ.)
“พี่น้องผู้ใช้แรงงานจากทั่วประเทศ มาร่วมเฝ้าร่วมติดตามร่างกฎหมายฉบับใหม่ ที่จะทำให้เราลืมตาอ้าปากได้
เราได้แจ้ง พ.ร.บ.ชุมนุมเรียบร้อยแล้ว สน.บางโพ บอกว่าจะจัดที่จอดรถให้เรียบร้อย แต่พอมาถึงต้องมารื้อแผงเหล็กกั้นออก”
“ธนพร วิจันทร์” หรือไหม แกนนำเครือข่ายแรงงานเพื่อสิทธิประชาชน ส่งเสียงตอกย้ำ
ในฐานะอดีตผู้สมัครบอร์ดประกันสังคม มองตรงกันกับตัวแทนจาก 95 สหภาพแรงงานทั่วไทยว่าสภาเป็นที่พึ่งสุดท้าย ต้องมาเรียกร้องให้หลุดพ้นวงจรขูดรีดจากนายจ้าง ที่ใช้ช่องว่างจากกฎหมายเอาเปรียบผู้ที่สร้างผลประกอบการให้บริษัท
พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 ล้าหลังไปไกลลิบ คลอดออกมาตั้งแต่วิกฤตต้มยำกุ้ง ไม่ได้ปรับให้ทันยุค
“เราไม่ได้มาพูดแค่เพื่อคนทำงาน แรงงานในโรงงาน หรืออุตสาหกรรม แต่รวมถึงพี่ๆ สื่อมวลชน ตำรวจ พ่อค้าแม่ค้า แรงงานนอกระบบ วินมอเตอร์ไซค์ พี่น้องไรเดอร์ คนทำงานแพลตฟอร์ม แม่บ้านในสภา” ไหม เข้าใจดีว่ารัฐบาลพยายามขึ้นค่าแรงต่ำ 600 บาท
แต่คำว่า ‘ขึ้น’ ของที่ผ่านมา ซื้อได้มากสุดคือมาม่า 2 ซอง
ถ้ารัฐไม่ปรับ นายจ้างไม่นำพา
“เรามีต้นทุนแค่การเรียกร้อง เสนอความเห็น แต่นายจ้างมีกลไกเยอะมาก คนที่ทำงานให้นายทุนร่ำรวย ชีวิตเราทำไมไม่ร่ำรวยสักที”
เป็นความสงสัยปนคับข้องใจของธนพร ที่มองเห็นบรรดาบริษัทห้างร้าน ต่างขยายตัว มีกำไร ซื้อรถใหม่ทุกปี ในขณะที่พนักงานจะซื้อรถมือสองยังคิดหนัก
รูปแบบจ้างงานพลิกผัน นอกจากสัญญาจ้าง 6 เดือน ตอนนี้ยังเจอเคสที่ฮิตหนักมากคือ ‘จ้างทำของ’ เป็นชิ้นๆ รับเงินแล้วจบไป ไม่มีความสัมพันธ์กับนายจ้าง ไม่ต้องมีภาระพันผูกให้รับผิดชอบเรื่องสวัสดิการ หากปล่อยให้เป็นแบบนี้ต่อไป
ถามว่าความมั่นคงในชีวิตของคนไทยอยู่ตรงไหน?
“เราเห็นบริษัททำกำไรทุกปี เปิดมา 20 ปี บอกว่าขาดทุน แต่อยู่ต่อไปได้เรื่อยๆ มันไม่ชอบมาพากลแล้ว การปรับค่าจ้างขั้นต่ำ ถ้ารัฐบาลไม่ประกาศ นายจ้างก็จะไม่ปรับ” ธนพรเรียกร้อง
วัดใจสภา ทำงาน 6 วันได้แค่ซักผ้า
เตี๋ยวป้าข้างบ้านขึ้นแล้ว 5 บาท
อีกคำถามที่ขึ้นเควสชั่นมาร์กตัวโตๆ ทำไมข้าราชการทำงาน 5 วัน หยุดเสาร์–อาทิตย์ แต่แรงงานต้องทำ 6 วัน
“มันต่างกันตรงไหน ต้นทุนจะเพิ่มกันสักเท่าไหร่?” 48 ชั่วโมง/สัปดาห์ การทำงานที่ใช้เวลาเยอะขนาดนี้ ทำให้การพักผ่อน คุณภาพชีวิตคนทำงานลดลง ในสายตาของไหม
“เราต้องทำงาน 5 วันต่อสัปดาห์ เพราะ 6 วันแทบไม่มีเวลาเลย วันอาทิตย์วันเดียวซักผ้าก็หมดเวลาแล้ว ไม่มีเวลาไปเรียนรู้ หรือพักผ่อนอะไร” ธนพรมอง
ส่วนผู้ชุมนุมชายรายหนึ่งเล่าว่า ถึงขั้นชั่งน้ำหนักบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป เพราะกินไม่อิ่มท้อง
“ปกติ 1 ซองมันอิ่ม เดี๋ยวนี้ไม่อิ่ม แสดงว่าปริมาณลด ฝากเรื่องค่าครองชีพ ค่าแรงยังไม่ขึ้นแต่ก๋วยเตี๋ยวป้าข้างบ้านขึ้นแล้ว 5 บาท วัดใจไปเลยว่า ส.ส.จะเห็นหัวแรงงาน ราษฎรไหม”
วอนยกสถานะ เลิกจ้างรายวัน
โดนซิกแซ็ก ไม่แฟร์ แยกชนชั้น
พี่น้องแรงงานคว้าไมค์ ส่งเสียงหนุนตามมาไม่พัก
จันทร์แรม ชาจอหอ ตัวแทนสหภาพแรงงานการบินไทยร่วมใจสัมพันธ์ จากอ้อมน้อย–อ้อมใหญ่ ติดตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงานฉบับใหม่นี้ไม่ละสายตา อยากลบสถานะลูกจ้างรายวัน เพราะในสังคมโรงงานแบ่งแยกชัดเจน แม้กระทั่งสีเสื้อ
“รายวัน รายเดือนใส่คนละสี ที่โรงงานผลิตเสื้อผ้าส่งออกนอกหลายแบรนด์มาก แต่ค่าแรงได้ขั้นต่ำ 300 กว่าบาท 16 ปีแล้วยัง 300 ขั้นต่ำอยู่เลย”
“การกู้เงินทำเครดิตต่างๆ รายเดือนดีกว่ารายวันเยอะ ลูกจ้างรายวันถ้าวันไหนคุณหยุดงาน วันลาหมด ก็จะไม่ได้เงิน”
“พื้นที่ปั๊มนมก็สำคัญ มีแม่ลูกอ่อนในบริษัทเยอะมาก ต้องปั๊มเอาผ้าคลุมปั๊มนมตรงนั้นเลย ไม่มีห้องให้” จันทร์แรมเล่าอินไซด์อีกด้าน
ส่วน ‘พิพัฒน์’ ตัวแทนผู้ใช้แรงงานจาก จ.สระบุรี คาดหวังชีวิตมีความมั่นคงอย่างใครเขา
“ทุกที่ทำงาน จะมีข้อเปรียบเทียบระหว่างพนักงานรายวันและรายเดือน ทั้งที่ทำงานเท่ากัน แต่ได้รับสิทธิไม่เท่ากัน พ่อแม่บางคนเป็นพนักงานชั่วคราว ไม่มีโอทีก็ต้องย้าย กลับบ้านดึก เด็กก็ไปซ่องสุมกับเพื่อน”
สะท้อนปัญหาด้านความมั่นคง ที่เกิดจากการจ้างงาน พิพัฒน์เชื่อว่าถ้ามีความเป็นธรรม พ่อแม่อาจไม่ต้องย้ายที่ทำงานบ่อย ลดปัญหาสังคมได้
“พนักงานรายวัน ถ้าลาบ่อยๆ ก็อาจจะถูกเพ่งเล็งไม่ต่อสัญญา เชื่อไหมบางที่ไม่ให้ลาคลอด นายจ้างซิกแซ็กให้ลาออกไปก่อนแล้วค่อยมาสมัครใหม่ เขาจะได้ไม่ต้องมารับภาระพนักงานหลังคลอด” พิพัฒน์เล่าเรื่องตลกร้าย จึงตั้งใจหยุดงานมาเรียกร้อง
ธนาคารยังอึ้ง เจ็บปวดเงินน้อย ไม่มีเวลาพักผ่อน
ด้าน ประสิทธิ์ ตัวแทนสหภาพแรงงานปู่เจ้าสมิงพรายและใกล้เคียง ลูกจ้างบริษัทผลิตเฟอร์นิเจอร์ ที่ทำตู้เซฟมาตั้งแต่ปี 2532 คาใจในอายุงานของตัวเอง
“ผมว่าผมเชี่ยวชาญ อายุงาน 34 ปีของผม เป็นได้แค่พนักงานรายวัน ถือสเตตเมนต์ไปธนาคาร เจ้าหน้าที่ธนาคารมองหน้าบอกว่า ‘พี่อายุงานขนาดนี้เงินเดือนเท่านี้เองหรอ’ เงินน้อยไม่พอแถมเป็นพนักงานรายวันอีก
“พอถามเหตุผลนายจ้าง บอกว่าคนที่จะเป็นพนักงานรายเดือนได้ ต้องมีตำแหน่ง ที่ผมเจ็บปวดที่สุดคือเดือนนี้ กุมภาพันธ์มี 28-29 วัน แต่ผมต้องจ่ายค่าเช่าบ้านเต็มเดือน ค่าเทอมลูกหลาน ค่าผ่อนรถ ผ่อนบ้าน เป็นความเจ็บปวด มันน้อยมาก”
ประสิทธิ์ ยังหวังเรื่องการลดชั่วโมงการทำงาน ให้เหลือ 40 ชม./สัปดาห์
“วันเสาร์อาทิตย์ก็พักผ่อน ดูนก ตกปลาไป ใช้ชีวิตช่วงท้ายสัปดาห์ของการทำงานเพื่อชาร์จแบต วันเสาร์ไปเที่ยว วันอาทิตย์ซักผ้า วันจันทร์ก็กลับมาทำงานให้นายจ้าง เราจะได้มีสุขภาพจิตสุขภาพกายที่แข็งแรง ทำงานสร้างผลกำไรให้นายจ้างต่อไป”
ค่าใช้จ่ายเพิ่ม ค่าแรงไม่ขยับ
ในฝั่งของคนขับรถแท็กซี่ ก็ร่วมหนุน พ.ร.บ.ฉบับนี้
เพราะขับรถมา 20 ปี มิเตอร์เริ่มต้นก็ยังไม่ได้ปรับขึ้น แต่ละวันต้องนั่งหลังพวงมาลัย 10-12 ชม./วัน
“ทางด่วนขึ้นไปหลายรอบแล้ว ภาระตกอยู่กับประชาชน วันนึงต้องขับให้ได้อย่างน้อย 10 ชั่วโมงถึงจะได้ค่าเช่า ได้เงินเหลือให้ลูก”
ด้าน อรรถพล บุญประคอง ตัวแทนสหภาพแรงงานย่านนวนคร เผยว่า ถูกนายจ้างให้ออกจากงาน ตอนนี้ต้องไปขับวินมอเตอร์ไซค์รับจ้าง ในระหว่างถูกฟ้องร้อง
“ถ้าพนักงานในระบบ มีเงิน เศรษฐกิจดีขึ้น เขาก็จะมีกำลังจ่ายมากขึ้น ทุกวันนี้ยากลำบากเพราะต่างก็ประหยัด มีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น แต่ค่าแรงไม่ขึ้น เป็นผลพวงให้ได้รับผลกระทบไปด้วย” อรรถพลอยากให้เห็นใจ
เจ้าหน้าที่คุ้มครองไม่ได้?
ลางานมาม็อบ ทวงคุณภาพชีวิต
พูดในฐานะอุตสาหกรรมหลักของประเทศ จ่ายภาษีให้ประเทศมากที่สุด
สนธยา วงษ์ศรีแก้ว ตัวแทนสหภาพแรงงานผลิตชิ้นส่วนตัวถังรถยนต์ จากกลุ่มยานยนต์นิสสัน มอง พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน แล้วขอติ๊กถูกทุกข้อ โดยเฉพาะที่เปลี่ยนคำนิยาม ให้เป็นรายเดือน หรือ 30 วัน เพราะบางคนได้ค่าจ้างแค่ 20 กว่าวันเท่านั้น
“อยากจะฝากเรื่องนี้โดยเฉพาะ แม้เราจะผลิตสินค้ามูลค่ามหาศาล แต่แรงงานยังกินค่าแรงขั้นต่ำ เห็นเพื่อนในสายพานเดียวกันได้รับเงินเป็นรายเดือน ผมทนมองไม่ได้” สนธยาไม่ไหวจะเคลียร์ นายจ้าง 2 มาตรฐาน
“นายจ้างมีผลกำไรมากขึ้นทุกปี ถ้าเป็นบริษัทยักษ์ใหญ่ก็หลายหมื่นล้าน แต่ถ้าไปดูไส้ในยังมีการจ้างงานที่เหลื่อมล้ำสองมาตรฐาน เอารัดเอาเปรียบ โดยผู้ใช้กฎหมายไม่เอาจริงเอาจัง ผู้ตรวจหรือเจ้าหน้าที่คุ้มครองแรงงานไม่สามารถทำอะไรได้”
“ใส่ล้อ ขันนอตเหมือนกัน เท่ากัน 8 ชม. เป๊ะ แต่ค่าจ้างไม่เหมือนกัน ให้สวัสดิการไม่เหมือนกัน ใช้ช่องว่างตรงนี้เพื่อจ้างพนักงานเป็นรายวัน โดยไม่พยายามบรรจุเป็นพนักงานรายเดือน”
สนธยาสงสัย บริษัทอยากได้คุณภาพที่ดี มาตรฐานสากล ส่งออกทั่วโลก แต่การจ้างงานกลับกดขี่ จึงเห็นด้วยอย่างยิ่งให้ปรับค่าแรงขั้นต่ำตามจีดีพี ไม่ใช่ด้วยการมี ‘ไตรภาคี’ รวมถึงการมีเวลาหยุดพัก
“ทำไมเราถึงไม่ได้ ถ้าทำเอกชน คุณอย่าหยุดพัก ต้องทำไป 48 ชั่วโมงแบบนี้หรือ? เป็นตรรกะที่ไม่เห็นด้วยอย่างยิ่ง”
ขยัน ประหยัด อดทน
อยากหลุดพ้นวงจร มีเงิน–ศักดิ์ศรีเลี้ยงดูครอบครัว
ในนามตัวแทนเครือข่ายผู้ใช้แรงงานในจังหวัดชลบุรี วินัย ทำสิ่งพิมพ์บรรจุภัณฑ์ (ซองขนม กล่องสบู่ ยาสีฟัน ฯลฯ) มา 23 ปี อยู่ในรั้วโรงงาน ได้วันหยุด 1 วันต่อสัปดาห์ ต้องใช้จ่ายอย่างประหยัด เร่งทำโอทีเพื่อให้มีเงินมาใช้ในครอบครัว
“ทุกบาททุกสตางค์ ไม่ว่าจะค่าบ้านเช่า ข้าวซื้อ รถผ่อน ลูกเรียน พ่อแม่ที่อยู่ต่างจังหวัดก็เดือดร้อน เราก็ต้องขยันและใช้เงินอย่างประหยัด เพื่อที่จะเลี้ยงดูครอบครัวให้มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ต้องทำให้ได้เบี้ยขยันเพิ่ม ไม่อย่างนั้นจะไม่มีเงิน”
วินัย อยากให้แก้เรื่องการจ้างงานแบบ sub contact แบบด่วนๆ ส่วนสิทธิการลาดูแลผู้ป่วย 15 วันต่อปี เห็นความสำคัญหลังได้เผชิญมากับตนเอง พ่อตาป่วยหนัก ต้องกลับไปดูแล แต่พอกลับมาทำงาน ไม่กี่วันท่านก็เสีย จะลากลับไปอีกทันทีก็ไม่ได้
เรื่องค่าแรงก็เช่นกัน ทำงานมาทั้งปี สิ้นปีก็รอรับโบนัสและการปรับเงินขึ้นเงิน
“โบนัสก็ไม่มีแล้ว เรื่องการปรับเงินขึ้นอันนี้เราก็คาดหวัง อาจจะไม่ได้ปรับขึ้นตามที่เราต้องการมากนัก เป็นเรื่องของศักดิ์ศรี และความเป็นอยู่ ที่เราจะสามารถดูแลครอบครัวได้” วินัยให้เหตุผล
ฟรีแลนซ์–แรงงานโดนเอาเปรียบ
ฟ้อง ส.ส.แก้กฎหมายขูดรีด
หลังสิ้นเสียงปราศรัย ธนพร หรือ “ไหม” นำผู้ชุมนุมเดินขบวนเข้าสู่ประตูรัฐสภา
ขับขานบทเพลง Solidarity กระหึ่ม เดินเท้าเข้าไปยื่นหนังสือถึงผู้แทนราษฎร
ส.ส.ปีกแรงงานพรรคก้าวไกล ตั้งทัพรอรับเรื่องนำโดย เซีย จำปาทอง ส.ส.บัญชีรายชื่อ และรองประธานคณะกรรมาธิการการแรงงาน และ ส.ส.ปีกแรงงาน อาทิ ธัญธร ธนินวัฒนาธร ส.ส.กทม., สหัสวัต คุ้มคง และ จรัส คุ้มไข่น้ำ ส.ส.ชลบุรี, พุธิตา ชัยอนันต์ และ การณิก จันทดา ส.ส.เชียงใหม่, ชัชวาล อภิรักษ์มั่นคง ส.ส.ขอนแก่น, อนุสรณ์ แก้ววิเชียร ส.ส.นนทบุรี, สรพัช ศรีปราชญ์ ส.ส.สระบุรี เป็นต้น
ไม่รีรอ ร่วมอ่านแถลงการณ์เครือข่ายสหภาพ แรงงาน สนับสนุน ร่าง พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน ที่จะเป็นหลักประกันคุณภาพชีวิตขั้นต่ำของผู้ใช้แรงงานและครอบครัว ที่เมื่อทำงานอย่างเหน็ดเหนื่อยในแต่ละวัน ในฐานะแรงงานที่สร้างชาติสมควรจะได้รับค่าจ้าง สวัสดิการ และสภาพการจ้างงานที่เป็นธรรม
แต่ที่ผ่านมาสิ่งที่พวกเราพบเจอในแต่ละวันคือค่าตอบแทน สวัสดิการทำงานที่ไม่เป็นธรรม สัญญาจ้างเอาเปรียบ ไม่มีความปลอดภัยในการทำงาน ทำงานอย่างหนักจนไม่มีเวลาให้ครอบครัว
ซ้ำยังตามไม่ทันสภาพการจ้างงานที่หลากหลาย ไม่ว่าจะไรเดอร์ส่งอาหาร แม่บ้านแพลตฟอร์ม หรือ
ฟรีแลนซ์ ซึ่งสังคมยกย่องให้เป็น “อาชีพแห่งอนาคต” มองไม่เห็นอนาคตที่มั่นคงภายใต้ พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน ฉบับปัจจุบัน
“วันนี้ตัวแทน ส.ส.แรงงาน พรรคก้าวไกล จะมีวาระนำเสนอ ร่าง พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน เข้าสู่สภาเพื่อเปลี่ยนชีวิตคนทำงาน มีเนื้อหาดังนี้”
1.เปลี่ยนนิยาม “ลูกจ้าง” ให้ครอบคลุมทุกรูปแบบการจ้างงาน รวมถึงอาชีพไรเดอร์ ฟรีแลนซ์ และแรงงานอิสระ เพื่อให้แรงงานทุกคนได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายแรงงาน
2.จ้างเป็นรายเดือนทั้งหมด (30 วัน) โดยไม่เลือกปฏิบัติ
3.กำหนดหลักเกณฑ์การขึ้นค่าแรงขั้นต่ำรายปี โดยต้องไม่ต่ำกว่าอัตราค่าเงินเฟ้อ หรือ GDP
4.ทำงาน 40 ชั่วโมง / 5 วันต่อสัปดาห์ หากเกินต้องได้เงินค่าทำงานนอกเวลา (OT) และต้องจัดให้มีวันหยุดประจำสัปดาห์ไม่น้อยกว่า 2 วัน
5.ลาพักผ่อนประจำปี 10 วันต่อปี สะสมได้
6.ลาไปดูแล มีสิทธิลาไปดูแลบุคคลในครอบครัว ปีละไม่เกิน 15 วัน
7.พื้นที่ปั๊มนมในที่ทำงาน ต้องมีพื้นที่ที่เหมาะสม
และอุปกรณ์ต่างๆ ที่จำเป็นในการบีบเก็บน้ำนมในที่ทำงาน
8.ห้ามเลือกปฏิบัติในที่ทำงาน ไม่กีดกัน แบ่งแยก จำกัดสิทธิ ทั้งจากความแตกต่างทางถิ่นกำเนิดเชื้อชาติ ความพิการ หรือความเห็นทางการเมือง
“แม้แต่นโยบายของพรรคเพื่อไทย ที่มีเรื่องของการขึ้นค่าจ้างขั้นต่ำ พูดถึงแม่และเด็ก รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขเอง ก็มีนโยบายว่าจะอย่างไรให้ผู้หญิงท้อง มีทรัพยากรมนุษย์เกิดขึ้นมาใหม่ เพราะเราเข้าสู่สังคมสูงวัย หวังว่าเราจะไม่ผิดหวังกับสภาผู้แทนราษฎร” น.ส.ธนพรกล่าว
แต่กระนั้น ในวันเดียวกันก็ถูกคว่ำร่างฯ เป็นที่เรียบร้อย
การเคลื่อนไหวในฝั่งตรงข้าม ก็มีเช่นกัน เช้าวันถัดมา 29 กุมภาพันธ์ สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย (ส.อ.ท.) ควงหอการค้าไทยและสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย พร้อมใจกันไปยื่นหนังสือให้ รมว.แรงงาน ช่วยคัดค้าน ร่าง พ.ร.บ.คุ้มครอง ฉบับที่ก้าวไกลยื่น
ให้เหตุผลว่าไม่สอดคล้องกับสถานการณ์เศรษฐกิจและสังคมตอนนี้ ที่ไทยกำลังฟื้นตัวทางเศรษฐกิจจากปัจจัยภายในและต่างประเทศ ถ้าไม่ดูให้รอบคอบ อาจกระทบรุนแรงต่อภาคการค้า การส่งออก การท่องเที่ยวและบริการทั้งระบบได้
เป็นความเคลื่อนไหวสองด้าน เป็นเสียงของผู้ใช้หงาดเหงื่อ–มันสมองแลกเงินประทังชีพ ที่หวังว่าเจ้านายจะเห็นค่า วัดกันตามผลลัพธ์ ต่างตอบแทนแบบแฟร์ๆ ไม่ใช่โฟกัสแค่ผลลัพธ์ จนสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่าลูกจ้างกลายสถานะเป็นเครื่องจักรผลิตกำไร
อธิษฐาน จันทร์กลม
