| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
|---|
อีสานเป็น 1 ใน 17 แห่ง สถานที่น่าเที่ยวน่ากินของโลก ปี 2017 ที่ได้รับยกย่องแล้วเผยแพร่ทั่วโลกจากสำนักข่าวนานาชาติ CNN (สหรัฐ) ตั้งแต่ต้นปีนี้ที่ผ่านมา
ภาษาอังกฤษของผมอ่อนแอมากจนใช้การไม่ได้ ถึงขั้น “ไม่กระดิก” ต้องอาศัยข่าวแปลเป็นภาษาไทยที่กรมประชาสัมพันธ์เอาขึ้นแบ่งปันไว้ในเว็บไซต์ ขอสรุปใหม่ดังนี้
อีสาน จากประสบการณ์ของ CNN ยังสืบทอดเอกลักษณ์ความเป็นชุมชนดั้งเดิมที่ไม่ถูกกลืนด้วยระบบทุนนิยม เพราะยังไม่มีนักท่องเที่ยวมากนักจากนานาชาติ แต่เพียบพร้อมไปด้วยระบบสาธารณูปโภค ทั้งสนามบินในหลายจังหวัด, โรงแรมให้เลือกหลายระดับ แต่ที่สำคัญคืออาหารอีสาน
CNN ยกย่องข้าวเหนียวและส้มตำเป็นอาหารอีสานที่แพร่หลายมากทั่วประเทศไทยและทั่วโลก แล้วย้ำว่าข้าวเหนียวกับส้มตำกำลังเป็นที่นิยมในนิวยอร์ก จนร้านอาหารเอเชียหลายแห่งต้องบรรจุเมนูข้าวเหนียวส้มตำไว้ประจำร้านของตน
“จึงเป็นเรื่องดีวิเศษที่ครั้งหนึ่งของประสบการณ์ชีวิตการท่องเที่ยว ได้ไปเที่ยวอีสานของไทย แล้วได้กินของแท้ข้าวเหนียวส้มตำจากฝีมือเจ้าของอาหารโดยตรง” CNN ย้ำในรายงานข่าว
แอ่งอารยธรรมอีสาน
อีสานเป็นแอ่งอารยธรรมเก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งทั้งของไทยและสุวรรณภูมิในอาเซียน ไม่น้อยกว่า 3,000 ปีมาแล้ว
เกี่ยวข้องอย่างสำคัญกับความเป็นไทยที่มีในลุ่มน้ำเจ้าพระยา ภาคกลาง
แต่ระบบการศึกษาไทย โดยเฉพาะประวัติศาสตร์ไทยเคยตัดอีสานว่า “ไม่ไทย” ด้วยอคติจากเชื้อชาตินิยม แล้วยังส่งผลถึงทุกวันนี้แม้เจือจางลง แต่ไม่หมด
โครงสร้างหลักทางภาษาและวรรณคดีของตระกูลไต-ไท-ไทย มีรากเหง้าเหล่ากออยู่ลุ่มน้ำโขงซึ่งรวมอีสานด้วย เช่น โคลงกลอน และขับลำทำนองต่างๆ (ขับเสภา, เทศน์มหาชาติ) แต่ครูบาอาจารย์มหาวิทยาลัยไม่ยอมอธิบายเชื่อมโยงความเกี่ยวข้อง เพราะถูกอคติครอบงำจากประวัติศาสตร์เชื้อชาตินิยม ที่ดูถูกเหยียดหยามเพื่อนบ้าน โดยเฉพาะลาว, เขมร
ข้าวเหนียว, ส้มตำ
ข้าวเหนียว, ส้มตำ มาจากไหน? ผมเขียนไว้แล้วในหนังสือ อาหารไทย มาจากไหน? (แก้ไขปรับปรุงใหม่หมด พิมพ์ใหม่ โดยสำนักพิมพ์นาตาแฮก เล่มละ 315 บาท ไม่มีวางตลาด ต้องซื้อจากแผงออนไลน์ ที่ทำยังไงผมบอกไม่เป็น ว่าซื้อขายแบบไหน?)
ข้าวเหนียว เป็นพันธุ์ข้าวพื้นเมืองดั้งเดิมดึกดำบรรพ์หลายพันปีมาแล้วของอุษาอาคเนย์ ไม่เฉพาะอีสานและลาว แต่เป็นอาหารหลักในชีวิตประจำวันของคนทุกกลุ่มเหล่าทุกเผ่าพันธุ์
คนปักษ์ใต้ก็กินข้าวเหนียวมาก่อน มีหลักฐานดังนี้
งานแต่งงาน เรียกงาน “กินเหนียว” หมายถึง เอาข้าวเหนียวไปไหว้ผีบรรพชน
งานชิงเปรต เอาข้าวต้มมัดลูกโยนทำจากข้าวเหนียวไปแขวนตามต้นไม้ให้เปรตหยิบไปกิน เปรตในที่นี้ คือ ผีบรรพชน
ทั้งหมดแสดงว่าบรรพชนคนปักษ์ใต้เคยกินข้าวเหนียวเป็นอาหารหลักมาก่อน
ส้มตำ เป็นอาหารไทยที่โคลัมบัสจัดให้ เพราะส้มตำมีกำเนิดจากมะละกอ ซึ่งเป็นพืชพันธุ์ท้องถิ่นอเมริกาใต้ที่โคลัมบัสเอาออกเผยแพร่สู่ภูมิภาคอื่นของโลก แล้วเพิ่งเข้าถึงไทยราวยุคต้นกรุงรัตนโกสินทร์
เป็นหลักฐานชัดเจนว่าคนยุคกรุงสุโขทัย ราชธานีแห่งแรกของไทย (สมมุติว่าจริง) ไม่ว่าเจ้า หรือไพร่ ไม่รู้จักและไม่เคยกินส้มตำ
