สุจิตต์ วงษ์เทศ : อยุธยา กรุงแตก เริ่มจากวัดแม่นางปลื้ม

“ของดีมีอยู่ แต่ไม่รู้ค่า ที่วัดแม่นางปลื้ม อยุธยา” เป็นรายงานข่าวในมติชน จะคัดสรุปย่อมาดังนี้

วัดแม่นางปลื้ม อยุธยา มีโมเดลหรือหุ่นจำลองสันนิษฐานแสดงแผนผังศิลปะสถาปัตยกรรมของวัดแรกมีตั้งแต่ยุคต้นอยุธยา มากกว่า 500 ปีมาแล้ว

ผู้สื่อข่าวมติชนสำรวจพื้นที่เมื่อวันอาทิตย์ที่ 27 มีนาคม มีรายงานว่าสถานที่ตั้งโมเดลหลบอยู่หลังพุ่มไม้ทางเข้าเขตพุทธาวาส แต่อยู่หน้าห้องน้ำ เมื่อเดินผ่านไปไม่รู้ว่าสิ่งนั้นคืออะไร? จึงไม่มีใครในละแวกนั้นแวะเข้าไปดู แม้นักท่องเที่ยวก็ไม่ดู

อีกด้านหนึ่งเป็นลานจอดรถมีพุ่มไม้หนาทึบ ปลูกล้อมบอร์ดนิทรรศการจัดแสดงประวัติความเป็นมาของวัดแม่นางปลื้ม ถ้าอยากดูต้องมุดพุ่มไม้เข้าไปจึงเห็น ถ้าไม่มุดเข้าไปก็ไม่เห็น

วัดแม่นางปลื้มมีแผ่นป้ายข้อความตั้งไว้ในเขตพุทธาวาสข้างวิหาร ว่าสร้างเมื่อ พ.ศ.1920 ในสมัยอยุธยาตอนต้น เป็นวัดร้างที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงบูรณะวัดนี้ให้กับแม่ปลื้ม?

แม้เป็นนิทานซึ่งไม่ใช่เรื่องจริง แต่สะท้อนอายุเก่าแก่และความสำคัญของวัด แต่ทางวัดไม่ให้ความสำคัญคำบอกเล่าความเป็นมาอย่างนี้ เลยไม่มีใครรู้จักของดีมีอยู่ ที่วัดแม่นางปลื้ม อยุธยา

(มติชน ฉบับวันอังคารที่ 29 มีนาคม 2559 หน้า 5)

ทั้งหมดนั้นสะท้อนให้เห็นสำนึกการแบ่งปันเผยแพร่วิชาความรู้สู่สาธารณะของสังคมไทยโดยราชการและวัดว่ามีปัญหามานานแล้ว ไม่ใช่เพิ่งมีคราวนี้

โมเดล (หุ่นจำลองสันนิษฐาน) วัดแม่นางปลื้ม เป็นหนึ่งในจำนวนหลายแห่ง เช่น วังโบราณและวัดสำคัญในอยุธยา โดยทุนสนับสนุนของ ปตท.สผ. [บริษัท ปตท. สำรวจและผลิตปิโตรเลียม จำกัด (มหาชน)] และโดยการศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลออกแบบของ ศ.เกียรติคุณ ดร.สันติ เล็กสุขุม (คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร)

ซึ่งผมเคยเขียนแนะนำแล้วว่า โมเดลเหล่านี้ควรมีทุกจุดสำคัญของอยุธยา และเมืองโบราณอื่นๆ ทั่วประเทศ

เพราะงานแบ่งปันความรู้ด้านประวัติศาสตร์โบราณคดีอย่างนี้คือพื้นฐานสำคัญมากต่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในอนาคต

อยุธยา กรุงแตก

วัดแม่นางปลื้ม อยู่นอกเกาะเมือง ฝั่งตรงข้ามป้อมมหาไชย ที่กองทัพอังวะตั้งทัพและตั้งปืนใหญ่ยิงข้ามกำแพงเข้าในเมือง แล้วส่งคนข้ามคลองเมืองไปขุดรากกำแพงป้อม ฝังระเบิดเปิดทางเข้าเมืองเป็นแห่งแรกจนกรุงแตก

ปัจจุบันมีสะพานเล็กๆ เดินข้ามไปมาระหว่างฝั่งในเมืองตรงตลาดหัวรอ กับฝั่งนอกเมืองตรงวัดแม่นางปลื้ม ถ้าจะทำเส้นทางทอดน่องท่องเที่ยวโดยมีป้ายและแผงนิทรรศการบอกเล่าเหตุการณ์ย่อๆ ก็จะดีวิเศษยิ่ง

ปัญหาอยู่ที่สภาพแวดล้อมของวัดและท้องถิ่นไม่เห็นความสำคัญเรื่องแบ่งปันความรู้ ทั้งๆ สิ่งนี้สร้างทั้งคุณค่าและมูลค่าจากการท่องเที่ยวได้ไม่น้อย

ปตท.สผ.ควรสนับสนุนให้มีกิจกรรม ประวัติศาสตร์คืออนาคต ชดเชยที่ราชการและท้องถิ่นไม่อยากทำ เพราะไม่เห็นความสำคัญของงานเศรษฐกิจสร้างสรรค์อย่างนี้

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่