| ที่มา | คอลัมน์ สยามประเทศไทย มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
ชีวีนี้สั้น ศิลปวิทยานั้นยาว ผมมีเวลาไม่มาก ต้องเร่งรัดงานหลักๆ คั่งค้างไว้หลายเรื่องอยู่ข้างหน้าให้เสร็จก่อนเวลาหมด เลยไม่ดูหนังและละครราว 20 ปีแล้ว
แต่จะขอแลกเปลี่ยนประสบการณ์ตามที่ผู้อ่านมีจดหมายมาดังนี้
ขณะนี้มีละครเรื่องชาติพยัคฆ์ เป็นละครย้อนยุค โดยผมอ่านบทละครจากหนังสือพิมพ์
ละครเรื่องนี้น่าจะเป็นรัตนโกสินทร์ตอนต้น ที่สงสัยคือมีกงสุลต่างชาติและมีคุกฝรั่ง ผู้เขียนบทละครเขียนราวกับว่าสยามเป็นอาณานิคมฝรั่ง และมีคนจีนมาตั้งตัวเป็นหมู่เป็นพวก และมีอิทธิพลต่างๆ นานา
ตัวละครหลักเป็นทาสและเป็นนักมวย ดวงชะตาทำให้ประสบกับการกดขี่ข่มเหงต่างๆ แสดงให้เห็นว่าคนไทยเรานั้นก็โหดเหี้ยมมาแต่โบราณแล้ว รวมทั้งมีฝรั่งและจีนเข้ามาร่วมกันกดขี่
ผมไม่รู้ว่าความจริงมันน่าจะเป็นอย่างนั้นไหม เพราะคิดเอาเองว่าคนไทยสมัยก่อนคงจะทำไร่ไถนา มีกิจกรรมบันเทิงต่างๆ ตามฤดูกาล และอยู่กันอย่างสงบ
ต้องรบกวนช่วยหาบทละครเรื่องนี้มาอ่านดู แล้วช่วยวิจารณ์ว่าผู้แต่งใช้จินตนาการ (ที่สมัยนี้ชอบพูดว่า มโน) มากเกินไปหรือเปล่า หรือจะดูละครจริงๆ ก็ยังไม่สาย เพราะตอนนี้ละครเพิ่งเริ่มต้น เป็นการกดขี่กันของคนไทยด้วยกันเอง ยังไม่มีฝรั่ง (พูดไทยได้คล่องเข้ามาเกี่ยว)
ผมอยากรู้ว่าไทยเราเริ่มมีทาสจริงๆ ตั้งแต่เมื่อใด และคนไทยสมัยโบราณนี่โหดเหี้ยมเหมือนอย่างที่เขียนในละครจริงๆ หรือ ผู้อ่านประจำ
“ป.ล. และจริงๆ แล้วเราเคยมีคุกฝรั่งด้วยหรือ มีร่องรอยอยู่ที่ไหน ไม่เคยเห็นในบทความหรือหนังสือที่ไหนเลย”
ขอแลกเปลี่ยนดังต่อไปนี้
1. สยามไม่เป็นอาณานิคมโดยตรง แต่เป็นโดยอ้อม อ. เบน แอนเดอร์สัน (นักปราชญ์ร่วมสมัยของโลก) บอกว่า สยามโชคร้ายไม่ใช่เพราะตกเป็นอาณานิคม แต่เพราะตกเป็นอาณานิคมทางอ้อม
2. คนจีนตั้งตัวเป็นหมู่เป็นพวกและมีอิทธิพลต่างๆ นานา ตั้งแต่ยุค ร.3 เรียกจีนตั้วเหี่ย มีบอกอย่างละเอียดในพระราชพงศาวดาร มีผู้รู้บางคนเล่าว่าถูกทางการปราบจีนตั้วเหี่ยจับฆ่าโยนลงแม่น้ำบางปะกง (ฉะเชิงเทรา)
3. คนไทยสมัยก่อนคงจะทำไร่ไถนา และอยู่กันอย่างสงบ เคยได้ยินอย่างนี้บ่อยๆ จากเพื่อนมิตรบรรดาผู้รักความเป็นไทย แล้วมักหันมาถามว่าจริงไหม?
ผมจะตอบตามตรงทุกครั้งว่า มันขึ้นอยู่กับที่ไหน? เมื่อไหร่? แต่บ้านกูอยู่ดงศรีมหาโพธิ์
จ.ปราจีนบุรี ราว 50-60 ปีมาแล้ว มีปล้นฆ่ากันทุกคืน ตื่นเช้าขึ้นมาต้องทักทายกันเป็นปกติว่าเมื่อคืนปล้นที่ไหน? ตายกี่คน? ถ้าไม่มีจะเป็นเรื่องประหลาดมหัศจรรย์มากๆ มึงน่าจะไปอยู่แถวบ้านกูบ้าง
แต่ไม่มีใครอาสาไปอยู่แถวบ้านผมเลยสักคน
4. ทาสในไทยเริ่มมีเมื่อไหร่? ไม่เคยพบหลักฐานตรงๆ แต่พบหลังจากนั้นในรัฐอยุธยาและรัฐสุโขทัย
รัฐอยุธยามีระบุว่าทาสกับลูกทาสมีศักดินา 5 ไร่ ส่วนรัฐสุโขทัยมีระบุในจารึกวัดศรีชุม
ทาสในไทย มีผู้เฒ่าผู้แก่ที่ทันเห็นเล่าว่าเหมือนคนทำงานบ้าน (หรือคนใช้) ในปัจจุบัน ไร้ศักดิ์ศรี แต่ทำงานสบายในเรือนเจ้านาย (ต่างกับทาสโรมัน กับทาสอเมริกัน) ไม่ถูกเกณฑ์ไปตายในสนามรบ ตรงข้ามกับไพร่ซึ่งมีศักดิ์ศรีเหนือกว่าทาส แต่ไพร่ต้องถูกเกณฑ์แรงงาน และต้องไปรบทัพจับศึกเสี่ยงตาย
5. คนไทยสมัยโบราณโหดเหี้ยมขนาดไหน? ขอยกพระราชกระแสของ ร.5 เรื่องฆ่าเททิ้ง ยุคอยุธยา ดังนี้
ในระหว่าง 90 ปี ฆ่าเททิ้งกันเสียถึง 7 ครั้ง เกือบเป็น 13 ปี ฆ่ากันครั้งหนึ่ง ฤๅถ้ารอดตายก็กลายเป็นไพร่หลวงแลตะพุ่นหญ้าช้าง ถ้าจะนับพวกที่ไม่ตาย ก็ต้องว่าผู้ดีกลายเป็นไพร่ๆ กลายเป็นผู้ดีถึง 7 ครั้ง ใน 90 ปีนั้น (พิมพ์อยู่ในประชุมจดหมายเหตุ สมัยอยุธยา ภาค 1 สำนักนายกรัฐมนตรี พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2510 หน้า 105-106)
ป.ล. คุกฝรั่งเศสมีที่ปากน้ำแหลมสิงห์ จ. จันทบุรี เรียกคุกขี้ไก่ สร้างไว้สมัย ร.5 ราว พ.ศ. 2436 เมื่อฝรั่งเศสยึดเมืองจันทบุรี
