เป็นที่กล่าวถึงกว้างขวางอย่างยิ่งยวดสำหรับคำขวัญวันเด็กประจำปี 2562 ของ พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ที่มาแบบเรียบง่ายได้ใจความ
“เด็ก เยาวชน จิตอาสา ร่วมพัฒนาชาติ”
ย้อนเวลากลับไปเมื่อ พ.ศ.2499 คำขวัญวันเด็กครั้งแรกของไทยเกิดขึ้นในยุคจอมพล ป. พิบูลสงคราม ความว่า
“จงบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่นและส่วนรวม”
นับแต่นั้นมาเป็นดังธรรมเนียมที่นายกรัฐมนตรีจะมอบคำขวัญวันเด็กสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
ภิญญาพันธุ์ พจนะลาวัณย์ ระบุไว้ในผลงาน ‘กำเนิดประเทศไทย ภายใต้เผด็จการ’ (กรุงเทพฯ : มติชน, 2558.) ว่าในยุค 2500 ซึ่งมีการพัฒนาในด้านต่างๆทั้งพื้นที่ทางกายภาพ พื้นที่ทางสังคม และพื้นที่ทางความคิด ส่งผลให้สภาพสังคมเมืองมีลักษณะที่สลับซับซ้อนมากขึ้นกว่าในอดีต ประกอบกับจำนวนประชากรเด็กและเยาวชนที่เพิ่มสูงขึ้น ทำให้ “ปัญหาเด็กและเยาวชน” ปรากฎเด่นชัดมากขึ้นเป็นเงาตามตัว สวนทางกับนโยบายของรัฐที่ต้องการปลูกฝังอุดมการณ์การพัฒนาสู่เด็กและเยาวชน ในฐานะ “ต้นกล้าของชาติ”
รัฐทำวิจัยพบว่า เยาวชนพูดจาหยาบคายและแต่งตัวไม่เรียบร้อย อีกทั้งยังเที่ยวเตร่ตามโรงแรม โรงหนัง ไนท์คลับ ฯลฯ ซึ่งในสายตาของรัฐสถานที่เหล่านี้คือความไม่ดีไม่งามและเสื่อมเสียของเยาวชนอันจะเป็นกำลังสำคัญของชาติในอนาคต โดยปัญหาเหล่านี้นอกจากจะมีสาเหตุมาจากการเพิ่มจำนวนของประชากรแล้ว “สื่อ” ยังเป็นอีกปัจจัยที่งานวิจัยชี้ว่าเป็นสาเหตุหลักของปัญหา เพราะเป็นตัวการในการเผยแพร่สิ่งยั่วยุทางกามารมณ์และอาชญากรรม อีกทั้งยังนำวัฒนธรรมต่างประเทศเข้ามาเผยแพร่สู่เยาวชน ขัดแย้งกับวัฒนธรรมอันดีงามของไทย ในสายตาของรัฐจึงถือว่าเป็นภัย
การแก้ไข้ปัญหาของรัฐคือการปลูกฝังอุดมการณ์ที่สอดคล้องกับการพัฒนาของยุคสมัยให้กับเด็ก คือสร้างความเป็นเด็กดีในอุดมคติของรัฐขึ้นมา ผ่าน “งานวันเด็กแห่งชาติ” ซึ่งรื้อฟื้นขึ้นมาอีกครั้ง หลังจากเคยจัดมาแล้วในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม จัดขึ้นอีกครั้งในปี พ.ศ. 2502 โดยแต่ละปีจะมีการมอบคำขวัญวันเด็กจากนายกรัฐมนตรี ซึ่งคำขวัญวันเด็กเหล่านี้ได้สะท้อนให้เห็นถึงอุดมการณ์ของรัฐและบุคลิกของผู้นำคนนั้นๆ ในขณะดำรงตำแหน่ง
และต่อไปนี้คือคำขวัญวันเด็กตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
จอมพล ป.พิบูลสงคราม
2499 – จงบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่นและส่วนรวม
จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์
2502 – ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่รักความก้าวหน้า
2503 – ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่รักความสะอาด
2504 -ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่อยู่ในระเบียบวินัย
2505 – ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่ประหยัด
2506 – ขอให้เด็กสมัยปฏิวัติของข้าพเจ้า จงเป็นเด็กที่มีความขยันหมั่นเพียรมากที่สุด
2507 – งดการจัดงานวันเด็กแห่งชาติ
จอมพล ถนอม กิตติขจร
2508 – เด็กจะเจริญต้องรักเรียนเพียรทำดี
2509 – เด็กที่ดีต้องมีสัมมาคารวะ มานะ บากบั่น และสมานสามัคคี
2510 – อนาคตของชาติจะสุกใส หากเด็กไทยแข็งแรงดีมีความประพฤติเรียบร้อย
2511 – ความเจริญและความมั่นคงของชาติไทยในอนาคต ขึ้นอยู่กับเด็กที่มีวินัย เฉลียวฉลาดและรักชาติยิ่ง
2512 – รู้เรียน รู้เล่น รู้สามัคคี เป็นความดีที่เด็กพึงจำ
2513 – เด็กประพฤติดีและศึกษาดี ทำให้มีอนาคตแจ่มใส
2514 – ยามเด็กจงหมั่นเรียน เพียรกระทำดี เติบใหญ่จะได้มีความสุขความเจริญ
2515 – เยาวชนฝึกตนดี มีความสามารถ
2516 – เด็กดีเป็นศรีแก่ชาติ เด็กฉลาดชาติเจริญ
นายสัญญา ธรรมศักดิ์
2517 – สามัคคีคือพลัง
2518 – เด็กดีคือทายาทของชาติไทย ต้องร่วมใจร่วมพลังสร้างความสามัคคี
หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช
2519 – เด็กที่ต้องการเห็นอนาคตของชาติรุ่งเรือง จะต้องทำตัวให้ดี มีวินัย เสียแต่บัดนี้
นายธานินทร์ กรัยวิเชียร
2520 – รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ เป็นคุณสมบัติของเยาวชนไทย
พลเอก เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์
2521 – เด็กดีเป็นศรีแก่ชาติ เด็กฉลาดชาติเจริญ
2522 – เด็กไทยคือหัวใจของชาติ
2523 – อดทน ขยัน ประหยัด เป็นคุณสมบัติของเด็กไทย
พลเอก เปรม ติณสูลานนท์
2524 – เด็กไทยมีวินัย ใจสัตย์ซื่อ รู้ประหยัด เคร่งครัดคุณธรรม
2525 – ขยันศึกษา ใฝ่หาความรู้ เชิดชูชาติ ศาสน์ กษัตริย์ เป็นคุณสมบัติของเด็กไทย
2526 – รู้หน้าที่ ขยัน ซื่อสัตย์ ประหยัด มีวินัยและคุณธรรม
2527 – รักวัฒนธรรมไทย ใฝ่ดีมีความคิด สุจริตใจมั่น หมั่นศึกษา
2528 – สามัคคี นิยมไทย มีวินัย ใฝ่คุณธรรม
2529 – นิยมไทย มีวินัย ใช้ประหยัด ใจสัตย์ซื่อ ถือคุณธรรม
2530 – นิยมไทย มีวินัย ใช้ประหยัด ใจสัตย์ซื่อ ถือคุณธรรม
2531 – นิยมไทย มีวินัย ใช้ประหยัด ใจสัตย์ซื่อ ถือคุณธรรม
พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ
2532 – รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ใจสัตย์ซื่อ ถือคุณธรรม
2533 – รักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ใจสัตย์ซื่อ ถือคุณธรรม
2534 – รู้หน้าที่ มีวินัย ใฝ่คุณธรรม นำชาติพัฒนา
นายอานันท์ ปันยารชุน
2535 – สามัคคี มีวินัย ใฝ่ศึกษา จรรยางาม
นายชวน หลีกภัย
2536 และ 2537 ยึดมั่นประชาธิปไตย ร่วมใจพัฒนา รักษาสิ่งแวดล้อม
2538 – สืบสานวัฒนธรรมไทย ร่วมใจพัฒนา รักษาสิ่งแวดล้อม
นายบรรหาร ศิลปอาชา
2539 – มุ่งหาความรู้ เชิดชูความเป็นไทย หลีกไกลยาเสพติด
พลเอก ชวลิต ยงใจยุทธ
2540 – รู้คุณค่าวัฒนธรรมไทย ตั้งใจใฝ่ศึกษา ไม่พึ่งพายาเสพติด
นายชวน หลีกภัย ขยัน
2541 และ 2542 – ประหยัด ซื่อสัตย์ มีวินัย
2543 – มีวินัย ใฝ่เรียนรู้ คู่คุณธรรม นำประชาธิปไตย
2544 – มีวินัย ใฝ่เรียนรู้ คู่คุณธรรม นำประชาธิปไตย
พันตำรวจโท ทักษิณ ชินวัตร
2545 – เรียนให้สนุก เล่นให้มีความรู้ สู่อนาคตที่สดใส
2546 – เรียนรู้ตลอดชีวิต คิดอย่างสร้างสรรค์ ก้าวทันเทคโนโลยี
2547 – รักชาติ รักพ่อแม่ รักเรียน รักสิ่งดีๆ อนาคตดีแน่นอน
2548 – เด็กรุ่นใหม่ ต้องขยันอ่าน ขยันเรียน กล้าคิด กล้าพูด
2549 – อยากฉลาด ต้องขยันอ่าน ขยันคิด
พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์
2550 – มีคุณธรรมนำใจ ใช้ชีวิตพอเพียง หลีกเลี่ยงอบายมุข
2551 – สามัคคี มีวินัย ใฝ่เรียนรู้ เชิดชูคุณธรรม
นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ
2552 – ฉลาดคิด จิตบริสุทธิ์ จุดประกายฝัน ผูกพันรักสามัคคี
2553 – คิดสร้างสรรค์ ขยันใฝ่รู้ เชิดชูคุณธรรม
2554 – รอบคอบ รู้คิด มีจิตสาธารณะ
นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร
2555 – สามัคคี มีความรู้ คู่ปัญญา คงรักษาความเป็นไทย ใส่ใจเทคโนโลยี
2556 – รักษาวินัย ใฝ่เรียนรู้ เพิ่มพูนปัญญา นำพาไทยสู่อาเซียน
2557 – กตัญญู รู้หน้าที่ เป็นเด็กดี มีวินัย สร้างไทยให้มั่นคง
พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา
2558 – ความรู้ คู่คุณธรรม นำสู่อนาคต
2559 – เด็กดี หมั่นเพียร เรียนรู้ สู่อนาคต
2560-เด็กไทย ใส่ใจการศึกษา พาชาติมั่นคง
2561-รู้คิด รู้เท่าทัน สร้างสรรค์เทคโนโลยี
2562-เด็ก เยาวชน จิตอาสา ร่วมพัฒนาชาติ
