อาการ อยู่ไม่เป็น ดูเหมือนจะไม่ได้เป็นเฉพาะพรรคอนาคตใหม่ของไทยเท่านั้น
เพราะหลายๆ ประเทศหรือดินแดนมีประชาชนแสดงออกว่าอยู่ไม่เป็นอย่าง
กว้างขวาง ตั้งแต่ยุโรปไปจรดละตินอเมริกา
ไม่เฉพาะสภาพการณ์ทางเศรษฐกิจที่ประชาชนทั่วไปเดือดร้อนจากการขึ้นภาษี
ขึ้นค่าไฟ ขึ้นราคาน้ำมัน ฯลฯ หากยังรวมถึงความเหลื่อมล้ำทางสังคมและการเมือง ความรู้สึกถูกเอารัดเอาเปรียบ ถูกกดขี่ และถูกความคิดอคติเล่นงาน
อย่างฮ่องกงเป็นฮับเศรษฐกิจของเอเชียอยู่ดีๆ ถึงจะเปลี่ยนมือจากอังกฤษมาอยู่กับจีน ตั้งแต่ปี 2540 ก็ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร แล้วทำไมถึงมีคนอยู่ไม่เป็น
ทำไมการประท้วงจึงลากยาวมาถึงเดือนที่ 6 และทำท่าจะยื้อต่อไปถึงปีหน้า
ผู้ประท้วงหนุ่มสาวให้สัมภาษณ์สื่อคล้ายๆ กันว่า ที่ดิ้นรนอยู่นี้ก็เพื่อเสรีภาพในอนาคตของพวกเขาและคนรุ่นต่อไป จากปัจจุบันที่อึดอัดกับการถูกกำกับจับตาและครอบงำมากขึ้นเรื่อยๆ จึงไม่มั่นใจว่าต่อไปจะอยู่อย่างไรถ้าไม่สู้ตั้งแต่วันนี้
ฝ่ายคนที่ไม่เห็นด้วยกับการประท้วงก็แสดงออกคล้ายๆ คนบ้านเราที่รู้สึกว่าไม่เห็นจะเป็นอะไร การอยู่แบบมีผู้ปกครองจัดการให้ก็สบายดี ไม่เห็นต้องมีเสรีภาพมากมาย
ความเห็นที่แตกต่างกันดังกล่าวทำให้สถานการณ์ฮ่องกงวุ่นหนักขึ้น เพราะผู้คนใช้ความรุนแรงต่อกันมากขึ้น จนทำให้ฮ่องกงเหมือนติดหล่มและปีนจากหลุมปัญหาไม่ได้
ส่วนคนที่อยู่ปากหลุมก็ไม่คิดดึงขึ้นมา อาจหวังให้หมดแรงกันไปเอง
ระหว่างนี้คนที่ไทยแลนด์ส่วนหนึ่งจึงยกฮ่องกงมาเป็นตัวอย่าง ว่าแนวคิดที่ประชาชนต้องการเสรีภาพและประชาธิปไตยแบบตะวันตกเป็นสิ่งที่ไม่พึงปรารถนา
การอยู่สงบเสงี่ยมเจียมตน อยู่ให้เป็น และอยู่แบบเอาตัวรอดต่างหาก จะช่วยให้ประเทศอยู่เย็นเป็นสุข
ถามว่าถ้าอยู่เย็นเป็นสุขแล้วไม่ต้องซื้ออาวุธมาเพิ่มในเวลาเศรษฐกิจย่ำแย่ได้หรือไม่ ก็จะได้ยินคำตอบทันทีว่า ไม่ได้! เพราะประเทศต้องมีความมั่นคงด้วย
ยิ่งชายแดนใต้ยังไม่สงบ จึงยังต้องคงทหาร อาวุธ และกฎหมายพิเศษไว้
ถามว่าแล้วที่คงๆ ไว้ช่วยให้สงบลงหรือไม่ ช่วยให้คนในท้องถิ่นรู้สึกปลอดภัยและอยู่เป็นได้หรือไม่ ช่วยให้การสอบสวนหาตัวผู้ก่อความรุนแรง ไม่เหวี่ยงแหไปโดนเอาคนที่ไม่เกี่ยวข้องได้มากน้อยเพียงใด ไม่ทำร้ายจิตใจคนท้องถิ่นที่ถูกมองด้วยอคติและหวาดระแวงได้หรือไม่
คำตอบสะท้อนอยู่ในชีวิตประจำวันและเหตุการณ์สะเทือนขวัญตลอดหลายปีที่รัฐพยายามทำให้ชาวบ้านอยู่ให้เป็น
หากศึกษาประวัติศาสตร์ยุคใหม่ของนานาประเทศ อาการอยู่ไม่เป็น ไม่ใช่จู่ๆ จะอุบัติขึ้นเอง แต่มาจากการทนอยู่รับรู้ผลกระทบจนเหลือระอา
เมื่อ 30 ปีก่อน ชาวเยอรมันเลิกอยู่เป็น ลุกขึ้นมาทุบกำแพงยาวที่กั้นฝั่งตะวันตกกับตะวันออกทลายลงมาแล้วรวมชาติกัน ส่วนชาวสหภาพโซเวียตแยกย้ายสลายกลุ่มไปเป็นประเทศเอกราช เพราะชาวบ้านอยู่ไม่เป็นในวิถีรัฐสังคมนิยมแบบเดิมอีก
อยู่เป็น หรือ อยู่ไม่เป็น จึงไม่ใช่โจทย์ของรัฐบาล แต่เป็นเรื่องของประชาชน
ชุมฉันท์ ชำนิประศาสน์
