| ผู้เขียน | นิธินันท์ ยอแสงรัตน์ |
|---|
ช่วงนี้กรมราชทัณฑ์ กระทรวงยุติธรรม เป็นข่าวบ่อย แต่ข่าวล่าสุดที่กำลังถูกเม้ามอยสนั่นโลกโซเชียล เกิดจากคุณอุดม สุขทอง หัวหน้าฝ่ายพัฒนาผู้ต้องขัง ออกมาให้สัมภาษณ์ว่าเครื่องมือที่ใช้พันธนาการนักศึกษา 7 คนของกลุ่มขบวนการประชาธิปไตยใหม่ที่เพิ่งได้รับการประกันตัวไปนั้น ไม่ใช่ “ตรวน” อย่างที่ใครๆ “กล่าวหา” เพราะมันเป็นแค่ “กุญแจเท้า”
ทางกรมราชทัณฑ์บอกว่าถ้าอยากวิจารณ์ก็ไปศึกษาทำความเข้าใจตัวบทกฎหมายเสียก่อนแล้วจะรู้ว่า “ไม่เป็นผู้รู้ที่แท้จริง” ประมาณว่าไม่รู้แล้วอย่าวิจารณ์ เชอะ! ทำนองนั้น
หลายคนจึงไปเปิดอ่านกฎกระทรวง (ยุติธรรม) ฉบับที่ 15 (พ.ศ. 2558) ออกตามความในพระราชบัญญัติราชทัณฑ์ พุทธศักราช 2479 ฯ โดยพล.อ.ไพบูลย์ คุ้มฉายา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2558
ความยาวเหยียดเป็นภาษาราชการสรุปได้ว่า
ต่อไปนี้ เครื่องพันธนาการที่จะใช้แก่ผู้ต้องขังมี 5 ประเภท คือ 1. ตรวน 2. กุญแจมือ 3.กุญแจเท้า 4. ชุดกุญแจมือและกุญแจเท้า 5. โซ่ล่าม
แบบและขนาดของกุญแจมือและกุญแจเท้าให้เป็นไปตามที่กรมราชทัณฑ์กําหนดไว้ เว้นแต่ขนาดของโซ่ระหว่างกุญแจเท้าทั้งสองข้างต้องมีความยาวไม่น้อยกว่า 38 เซนติเมตร และไม่เกิน 50 เซนติเมตร กับให้มีขนาดของลูกโซ่ซึ่งวัดผ่าศูนย์กลางเหล็กไม่เกิน 4.75 มิลลิเมตร
โดยข้อ 28 ระบุว่า
“การใช้เครื่องพันธนาการกับผู้ต้องขัง โดยปกติให้ใช้ตรวนขนาดที่ 1 หรือขนาดที่ 2 หรือกุญแจเท้า หรือชุดกุญแจมือและกุญแจเท้า เว้นแต่เห็นว่ามีเหตุจําเป็นหรือศาลมีคําพิพากษาให้ลงโทษจําคุกผู้ต้องขังนั้นตั้งแต่สามปีขึ้นไป หรือเป็นผู้ต้องขังในคดีอุกฉกรรจ์จะใช้ตรวนขนาดที่ 3 ก็ได้ เมื่อมีเหตุน่าเชื่อว่าผู้ต้องขังจะทําอันตรายต่อชีวิตหรือร่างกายผู้อื่นและเห็นว่าไม่มีทางอื่นที่จะป้องกันได้ดีกว่า ให้ใช้กุญแจมือหรือโซ่ล่ามเพิ่มขึ้น นอกจากตรวนหรือกุญแจเท้าก็ได้ในกรณีที่ต้องนําตัวคนต้องขังหรือคนฝากไปนอกเรือนจํา ถ้าใช้เครื่องพันธนาการให้ใช้กุญแจมือ เว้นแต่คนต้องขังในคดีอุกฉกรรจ์จะใช้ตรวน หรือกุญแจเท้า หรือชุดกุญแจมือและกุญแจเท้าก็ได้”
เมื่อยึดตามกฎข้างต้น คุณอุดมจึงยืนยันว่าราชทัณฑ์ไม่ได้ทำเกินเลย แต่ทำตามกฎหมายอย่างเบาที่สุดเท่านั้นเอง และหากเจ้าหน้าที่ไม่ “พันธนาการ” ผู้ต้องขัง เจ้าหน้าที่ก็จะมีความผิด
น่าเห็นใจคุณอุดมและเจ้าหน้าที่ แต่ก็น่าเห็นใจด้วยว่าเสียงแก้ตัวนี้ไม่ได้ช่วยให้ภาพลักษณ์ของกรมราชทัณฑ์และเจ้าหน้าที่ดีขึ้นเลย นอกจากสะท้อนความรู้สึกรักตัวกลัวตายว่าจะโดนเจ้านายเหนือขึ้นไปอีกเล่นงาน ซึ่งอาจด้วยความผิดสองกระทงคือ ไม่ใส่ “กุญแจเท้า” ก็จะกลายเป็นไม่พันธนาการนักโทษ และถ้าใส่ “ตรวน” นักศึกษาที่มีโทษเบากว่าอุกฉกรรจ์ก็จะผิดกฎ
เป็นความผิดที่ไม่ได้เกี่ยวอันใดเลยกับผลประโยชน์ของนักศึกษาซึ่งเสียหายกลายเป็นผู้ต้องขัง เพียงเพราะแจกใบปลิวรณรงค์ให้ทำประชามติอย่างเสรี
เป็นเรื่องจริงว่าเจ้าหน้าที่คงมองเห็นแต่ประเด็นเชิงเทคนิคว่า “กุญแจเท้า” ไม่เหมือน “ตรวน” แต่สำหรับคนธรรมดาทั่วไป จะ “กุญแจเท้า” หรือ “ตรวน” มันก็เครื่อง “พันธนาการ” นักโทษเหมือนๆกัน
ประเด็นสามัญพื้นฐานของคนทั่วไปที่ไม่ใจร้ายใจดำนั้น เข้าใจง่ายยิ่งกว่าปอกกล้วยใส่ปากว่า ความผิดแจกใบปลิวของนักศึกษาไม่สมเหตุสมผลกับการถูก “พันธนาการ”
แม้เห็นใจเจ้าหน้าที่กรมราชทัณฑ์ ก็ช่วยไม่ได้จริงๆ ที่จะรู้สึกตลกแถมอนาถใจเมื่อเจ้าหน้าที่ต้องรีบออกมาปกป้องตัวเองด้วยการบอกว่ากุญแจเท้าไม่ใช่ตรวน อย่ามาวิจารณ์ถ้าไม่มีความรู้
เรื่องแบบนี้เข้าข่ายอยู่เฉยๆ ไม่เอ่ยคำยังจะดีเสียกว่า
