เปิดที่มา กำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน ทำหน้าที่อะไร ได้ค่าตอบแทนเท่าไหร่
เป็นคดีสะเทือนขวัญคนไทยไปทั่วทั้งประเทศ เมื่อ พ.ต.ต.ศิวกร สายบัว สารวัตร สถานีตำรวจทางหลวง กองกำกับการ 5 กองบังคับการตำรวจทางหลวง ถูกยิงเสียชีวิตในบ้านของ นายประวีณ จันทร์คล้าย หรืออดีตกำนันนก ผู้กว้างขวางย่าน จ.นครปฐม อายุ 34 ปี
และยังเป็นผลให้ พ.ต.ท.วศิน พันปี รอง ผกก.6 กองบังคับการตำรวจทางหลวง ได้รับบาดเจ็บ ท่ามกลางตำรวจที่อยู่ร่วมงานกว่า 25 คน
ทั้งมีรายงานว่า นายประวีณนั้นเป็นผู้ใหญ่บ้านได้ไม่นาน ก็ขยับขึ้นมาเป็นกำนัน ก่อนจะอยู่ยาวกว่า 9 ปี ทำให้คนให้ความสนใจกับตำแหน่ง “กำนัน” และ ผู้ใหญ่บ้าน กันเป็นจำนวนมาก
ที่มากำนัน ผู้ใหญ่บ้าน นั้น เกิดขึ้นในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำริให้มีการฟื้นฟูการปกครองระดับหมู่บ้านที่มาแต่เดิมขึ้นใหม่ เพราะทรงเล็งเห็นว่าการปกครองในระดับนี้จำเป็นและสำคัญยิ่งในการบริหารราชการแผ่นดิน เนื่องจากเป็นหน่วยการปกครองที่ใกล้ชิดกับราษฎรมากที่สุด
โดยได้ทรงให้มีการทดลองจัดระเบียบการปกครองตำบล หมู่บ้าน ขึ้นที่อำเภอบางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา เมื่อ ร.ศ.111 (พ.ศ.2435) โดยให้ราษฏรเลือกผู้ใหญ่บ้านแทนการแต่งตั้งโดยเจ้าเมืองดังแต่ก่อน นับแต่นั้นมาจึงได้มีการจัดระเบียบการปกครองตำบล หมู่บ้าน ตามหัวเมืองต่างๆ โดยตราเป็นพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ ร.ศ.116 ต่อมาในรัชสมัยรัชกาลที่ 6 ได้มีการตราพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ.2457 ขึ้นใช้บังคับแทน และได้มีการใช้สืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน
สำหรับหมู่บ้านนั้น กระทรวงมหาดไทยได้วางหลักเกณฑ์การจัดตั้งหมู่บ้านไว้ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม 2539 ไว้ว่า
1.กรณีเป็นชุมชนหนาแน่น
1) เป็นชุมชนที่มีราษฎรไม่น้อยกว่า 1,200 คน หรือมีจำนวนบ้านไม่น้อยกว่า 240 บ้าน
2) เมื่อแยกหมู่บ้านใหม่แล้ว หมู่บ้านใหม่จะต้องมีราษฎรไม่น้อยกว่า 600 คน หรือมีจำนวนบ้านไม่น้อยกว่า 120 บ้าน
3) ต้องได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการหมู่บ้าน สภาตำบล หรือสภาองค์การบริหารส่วนตำบล และที่ประชุมหัวหน้าส่วนราชการประจำอำเภอ
2.กรณีเป็นชุมชนห่างไกล
1) เป็นชุมชนที่มีราษฎรไม่น้อยกว่า 600 คน หรือมีจำนวนบ้านไม่น้อยกว่า 120 บ้าน
2) เมื่อแยกหมู่บ้านใหม่แล้ว หมู่บ้านใหม่จะต้องมีราษฎรไม่น้อยกว่า 200 คน หรือมีจำนวนบ้านไม่น้อยกว่า 40 บ้าน
3) ชุมชนใหม่ห่างจากชุมชนเดิมไม่น้อยกว่า 6 กิโลเมตร
4) ต้องได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการหมู่บ้าน สภาตำบล หรือสภาองค์การบริหาร ส่วนตำบล และที่ประชุมหัวหน้าส่วนราชการประจำอำเภอ
ซึ่งผู้ที่จะเป็นผู้ใหญ่บ้านได้นั้น ต้องผ่านการเลือกของราษฎรในหมู่บ้าน โดยจะต้องมีคุณสมบัติ อาทิ สัญชาติไทยแต่กำเนิด อายุไม่ต่ำกว่า 25 ปีในวันรับเลือก มีที่อยู่ในหมู่บ้านนั้นไม่น้อยกว่า 2 ปี ไม่เป็นสมาชิกรัฐสภา สมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น ข้าราชการการเมือง ข้าราชการประจำ และต้องไม่เป็นผู้มีอิทธิพลหรือเสียชื่อในทางพาลหรือทางทุจริต หรือเสื่อมเสียในทางศีลธรรม
โดยหากตำแหน่งว่างลง ต้องเลือกตั้งใหม่ภายใน 15 วัน
ในการเลือกผู้ใหญ่บ้านนั้น กฎหมายระบุให้ นายอำเภอเป็นประธาน พร้อมด้วยกำนัน หรือผู้ใหญ่บ้านในตำบลนั้นอย่างน้อย 1 คน ประชุมราษฎรในหมู่บ้านที่มีคุณสมบัติ จะลับหรือเปิดเผยก็ได้ และอยู่ในตำแหน่งคราวละ 5 ปี
ขณะที่ตำบลนั้น ต้องรวมหมู่บ้านกัน 200 หมู่บ้าน และมีการจัดทำเครื่องหมายเขตตำบลชัดเจน ถือตามลำห้วย ลำคลอง บึง หรือภูเขา มีราษฎรไม่น้อยกว่า 4,800 คน มีหมู่บ้านไม่น้อยกว่า 8 หมู่บ้าน ที่จะมีกำนัน แพทย์ประจำตำบล และสารวัตรกำนัน คอยดูแล
สำหรับ กำนัน จะรับผิดชอบในการดูแลทุกข์สุขของประชาชนทุกหมู่บ้านทั่วทั้งตำบล มีหน้าที่ การตรวจตรา รักษาความสงบเรียบร้อยในตำบล ให้ราษฎรปฏิบัติตามกฎหมายการป้องกันภัยอันตราย ส่งเสริมความสุขของราษฎรรับเรื่องความเดือดร้อนของราษฎรแจ้งทางราชการและรับข้อราชการ ประกาศแก่ราษฎรหรือที่จะดำเนินการให้ ทำหน้าที่ดูแลผู้ใหญ่บ้านของทุกหมู่บ้านในตำบล และทำงานร่วมกับนายอำเภอเพื่อดูแลสาธารณประโยชน์ในตำบล
ส่วนที่มาของกำนันนั้น จะเปิดให้เลือกโดยรับสมัครจากผู้ใหญ่บ้านในตำบล และให้ราษฎรลงคะแนน หากเสียงคะแนนเท่ากัน ให้จับฉลาก โดยให้เลือก 60 วัน นับแต่นายอำเภอทราบว่า ตำแหน่งว่างลง
อย่างไรก็ตาม เมื่อวันที่ 6 กันยายนที่ผ่านมา ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่ระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการเบิกจ่ายเงินตอบแทนตำแหน่ง และเงินอื่นๆ ให้แก่กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน แพทย์ประจำตำบล สารวัตรกำนัน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายปกครอง และผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายรักษาความสงบ (ฉบับที่ 7) พ.ศ.2566
ปรับอัตราค่าตอบแทน ใหม่ ดังนี้
(1) กำนัน ให้ได้รับเพิ่มอีกคนละ 2,000 บาท
(2) ผู้ใหญ่บ้าน ให้ได้รับเพิ่มอีกคนละ 2,000 บาท
(3) แพทย์ประจำตำบล สารวัตรกำนัน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายปกครอง และผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านฝ่ายรักษาความสงบ ให้ได้รับเพิ่มอีกคนละ 1,000 บาท
ที่มา สำนักบริหารการปกครองท้องที่ / วันกำนันผู้ใหญ่บ้าน
อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง
ประกาศแล้ว ขึ้นค่าตอบแทน กำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน-หมอประจำตำบล มีผล 1 ต.ค.นี้
