‘สุรชาติ’ เตือน รบ. ปรับจุดยืนไทย-จีน ก่อนมหาอำนาจรุกฆาต – แนะวางหมากใหม่ หวนคืนเวทีโลก ซอฟต์พาวเวอร์เกิดชัวร์
เมื่อวันที่ 29 มกราคม ที่ร้าน The Marshal Social Cafe ซอยประดิพัทธ์ 13 เขตพญาไท กรุงเทพฯ กองบรรณาธิการมติชนสุดสัปดาห์ จัดเสวนาโต๊ะกลม “Matichon Weekly Roundtable : Co Thinking Space คลับ เคลื่อน คิด“ กับ ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติ บำรุงสุข” ประเทศไทยบนกระดานหมากรุกโลก (Thailand on the Grand Chessboard) เพื่อรู้เท่าทันแนวโน้มภูมิรัฐศาสตร์โลก เตรียมรับกับสิ่งที่ไทยต้องเผชิญเพื่อไม่ให้ถูกรุกฆาตกลางกระดานการเมืองโลก
ในตอนหนึ่ง ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติ กล่าวว่า สิ่งที่เราเห็นทั้งหมด คือการแข่งขันที่มากขึ้น ขัดแย้งมากขึ้น เมื่อเผชิญหน้ามากขึ้น ก็เกิดเป็นวิกฤต
“เราเห็นอะไรในวิกฤตสงครามยูเครน
1.วิกฤตสงครามใหญ่ 2.วิกฤตนิวเคลียร์ในยูเครน 3.วิกฤตเศรษฐกิจ 4.วิกฤตค่าครองชีพ 5.วิกฤตพลังงาน 6.วิกฤตอาหาร 7.วิกฤตปุ๋ย 8.วิกฤตผู้อพยพ 9.วิกฤตมนุษยธรรม
“ผมว่าวันนี้เราเห็นวิกฤติยกกำลัง 3 คือโควิด ยูเครน และกาซา ย้ำว่าไม่เกี่ยวอะไรกับเงินดิจิทัล ผมบอกทุกที่ว่าพิษณุโลกบ้านผม ‘ไม่ฟื้น’ ใครอยู่จังหวัดไหนโพสต์เข้ามา ว่าที่บ้านเศรษฐกิจฟื้นไหม นนทบุรีก็ไม่ฟื้น มีคนร่วมโพสต์จากเชียงใหม่ เราเห็นวิกฤตยกกำลัง 3 จริงๆ โยงเข้ากับวิกฤตพลังงาน ถ้าเป็นผลจากกาซา ปีนี้วิกฤตแน่ๆ อีกปัญหาคือ ค่าครองชีพ มาจากเศรษฐกิจ ส่วนพลังงานและอาหาร เมื่อไหร่ที่ชนชั้นกลางรูดบัตรเครดิตไม่ได้ เมื่อนั้นรัฐบาลล้ม” ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติชี้
ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าวว่า แต่ปัญหาข้อ 6 คือ ถ้าคนไทยทานขนมปังเป็นอาหารเช้า อาจจะเกิดวิกฤตการเมืองล้มรัฐบาลเหมือนในศรีลังกา ซึ่งจุดเริ่มต้นไม่ต่างจากอาหรับสปริง คือเริ่มต้นจากราคาอาหารที่แพงขึ้น โยงไปถึงยูเครน รัสเซีย เพราะเป็นประเทศทำขนมปังที่ใหญ่
“อย่างอาหรับสปริงเริ่มต้น 2 ส่วน เริ่มจากการถอนตัวของพ่อค้าผลไม้ ที่ถูกผู้หญิงตบหน้า แต่ปัญหาที่กรุงไคโร (อียิปต์) เริ่มต้นจากขนมปังตอนเช้าขึ้นราคา เนื่องจากรัฐบาลทหารไม่มีประสิทธิภาพ นั่นคือจุดเริ่มต้นของการชุมนุม ความโชคดีของเราคือยังทานข้าวจ้าว” ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติชี้
7.วิกฤตปุ๋ย พี่น้องเกษตรกรในต่างจังหวัดรู้สึก และเริ่มปรับตัว ซึ่งเป็นผลจากสงครามรัสเซีย ยูเครน รวมถึงวิกฤติที่ผู้อพยพ เช่น จากเมียนมา
“โจทย์ใหญ่ที่รออยู่ในอนาคต เป็นโจทย์ชุดมหายากสำหรับทุกรัฐบาลที่ต้องเผชิญ คนชอบถาม สงครามจะยุติเร็วไหม ผมไม่เคยเชื่อว่าสงครามจะจบเร็ว และปูติน เตรียมแผนในการยึดยูเครน ถึง 3 วัน สงครามจะยาว นั่นเป็นเหตุผลที่ผมเขียนบทความลงในมติชน วันพฤหัสที่ 24 ก.พ.2022 วันศุกร์ผมออกบทความว่า เสาร์-อาทิตย์ถัดไป 26-27 ก.พ.จะเป็นวีคเอ็นที่ผู้นำยุโรปนอนไม่หลับ เพราะกรุงเคียฟจะแตก”
ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าวต่อว่า ไม่ว่าจะยูเครน กาซา เมียนมา สงครามจะยาวทั้งหมด ไม่เห็นแสงสว่างที่ปลายอุโมงค์ การกำหนดอนาคตของพื้นที่ความขัดแย้งเป็นเรื่องใหญ่ ทั้งในยูเครนและกาซา คำถามง่ายที่สุดใครจะจ่ายสตางค์ฟื้นฟูบูรณยูเครน และการซา โจทย์นี้จะเป็นปัญหาเดียวกับการสิ้นสุดของสงครามโลกครั้งที่ 1 ในปัญหาสนธิสัญญาแวร์ซาย พูดง่ายๆ ต้องบังคับจ่าย ยกเว้นสุดท้ายมีคนจ่ายแล้วกินรวบ
“ถ้าสงครามยกละดับล่ะ ในหลายปี ผมเป็นคนหนึ่งที่ไม่ให้น้ำหนักสงครามระหว่างรัฐ วันนี้โฉมหน้าของสงครามเปลี่ยนแล้ว เราเห็นสงคราม 2 มิติ 2 มุม และสุดขั้วทั้ง 2 ด้าน (สงครามอสมมาตร) ซึ่งพันไปสู่โจทย์
ข้อ 8 ที่เกี่ยวกับชีวิตผู้คน ส่วนข้อ 9.ยูเอ็นก็เป็นความหวัง แม้จะถูกมองว่าเป็น เสือกระดาษ” ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าว
ในตอนหนึ่ง ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติชี้ให้เห็นว่าอนาคตจะมี ’12 พื้นที่ความขัดแย้งในการเมืองโลก’ อย่างยุโรปเอง ปัจจุบันก็มีการสั่งเตรียมกระสุนแล้วเพราะเชื่อว่าสงครามมาแน่
ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับไทย ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าวตอนหนึ่งถึง พื้นที่ความขัดแย้งในมิติ ด้าน ‘การสร้างการเชื่อมต่อทางสังคมด้วย public diplomacy’
“ในความเป็นประธานอาเซียน ผมว่าเราควรซัพพอร์ต ไทย-ลาวไม่ใช่บ้านพี่เมืองน้อง แต่เป็นญาติ ไม่มีใครสนิทเท่าลาวในประวัติศาสตร์ ”
9.การสร้างอำนาจและอิทธิพลในมิติ soft power
“ซอฟต์พาวเวอร์ จะเกิดต่อเมื่อประเทศมีศักดิ์ศรีในเวทีระหว่างประเทศ ต่อเมื่อเขามองแล้วว่าเรามีสิ่งที่ชวนพิจ ชวนมอง คือเกิดบนความมีเสน่ห์ของประเทศ เรื่องนี้ถ้าต้องเริ่ม ต้องเริ่มพาประเทศไทยกลับสู่เวทีโลก สหรัฐฯกับจีน นัดเจอกันที่ไทย เป็นต้น นี่คือซอฟต์พาวเวอร์ที่ไม่ต้องลงทุน โจทย์ชุดนี้ต้องคิด”
และ 10.สงครามการโฆษณาทางการเมือง เป็นเรื่องที่ใหญ่ที่สุดในเวลานี้ และเห็นในภูมิภาคเรา
“ผมพูดมาหลายปีในการบรรยายด้านความมั่นคง ว่าเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะเป็น สนามของการแข่งขันทางการเมือง ผมคิดว่าเราจะเห็นทรรศนะของคนในแต่ละภูมิภาค แต่ละประเทศ เกิดการแบ่งฝั่งด้วยปัญหาของการเมืองในเวทีโลก” ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติกล่าว และว่า เราเผชิญดิสรัปต์ชั่น และต้องการคำตอบสำหรับอนาคตทั้ง 2 ส่วน คือทั้งในแง่รัฐและสังคม
โดยไทยมีความท้าทาย 5 อย่าง บนกระดานหมากรุกโลก 1 คือ
1.รัฐบาลไทยจะจัดวางประเทศไทยไว้ตรงไหนบนแผนที่ทางภูมิศาสตร์โลก
2.รัฐบาลจะพลิกฟื้นสถานะทางการเมืองของไทยในเวทีระหว่างประเทศอย่างไร
3.รัฐบาลจะสร้างความน่าเชื่อถือทางเศรษฐกิจในเวทีโลกอย่างไร
4.รัฐบาลจะสร้างเสถียรภาพทางการเมืองภายในเพื่อให้เกิดความเชื่อมั่นในประชาคมสากลอย่างไร
5.รัฐบาลจะพาตัวเองเดินบนกระดานหมากรุกภูมิศาสตร์โลกได้อย่างไร
ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติ ชี้ว่าใน 5 ประเด็นความท้าทายนี้ เรามีคำตอบคือ 1. ‘ไทยจะยืนเป็นกลาง ‘ แล้วอะไรคือความเป็นกลาง ไม่มีคำอธิบาย
2.’ไทยจะเป็นสนลู่ลม’ ถ้าลมแรงสองทาง สนจะลู่อย่างไร ? เรื่องสนลู่ลม ตนไม่เชื่ออย่างนั้น ไทยเป็นกลางได้เพราะอเมริกาส่งสัญญาณ
3.’ไทยจะไม่เลือกข้าง’ (หรือเราถูกมองว่าเลือกข้างไปแล้ว)
4.จะเป็นมนุษย์ล่องหนในเวทีโลก (เราจะไม่ยอมอยู่บนจอเรดาร์ของโลก)
5.ไทยจะเดินไปกับกระแสโลก โลกไปทางไหน ไทยไปทางนั้น
“ผมคิดว่า ความสัมพันธ์ไทย-จีนต้องปรับ และต้องเลิกชุดความคิด ไทย-จีนพี่น้องกัน ลาวก็ไม่ใช่พี่น้อง แต่คือญาติ ไทย-จีนวันนี้คือปัญหาระหว่างความสัมพันธ์ของมหาอำนาจใหญ่ บนกระดานหมากรุกโลก” ศ.กิตติคุณ ดร.สุรชาติระบุ
