| ที่มา | หน้าประชาชื่น มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
| เผยแพร่ |
โคราชเก่า สูงเนิน นครราชสีมา ผมเรียบเรียงความเป็นมาอย่างสรุป โดยไม่แบ่งยุคสมัยตามที่มีในตำราของทางการ [หมายถึงรัฐราชการและมหาวิทยาลัยของรัฐราชการ] ได้แก่ สมัยก่อนประวัติศาสตร์, สมัยทวารวดี, สมัยศรีวิชัย, สมัยลพบุรี, สมัยเชียงแสน, สมัยสุโขทัย, สมัยอยุธยา, สมัยรัตนโกสินทร์ แต่เล่าเรื่องตามลำดับเหตุการณ์เท่าที่พบว่าสำคัญ
เพราะยุคสมัยของทางการ เพิ่งสร้างราว 100 ปีที่แล้ว จากอารมณ์และความรู้สึกของคนชั้นนำ [ที่มีอำนาจ] เพื่อกำหนดรูปแบบและอายุของงานศิลปกรรมโบราณในไทย แต่ไม่เคยพบหลักฐานว่ามีชื่อรัฐหรืออาณาจักรจริงในสมัยนั้นๆ
ดังนั้นเมื่อยกสมัยทางศิลปกรรมซึ่งถูกสมมุติขึ้นไปยัดเยียดให้เป็นสมัยของรัฐหรืออาณาจักรทางเศรษฐกิจ, การเมือง, สังคม และวัฒนธรรม ก็เท่ากับเป็นเรื่องสมมุติ ไม่ใช่เรื่องจริง แล้วจะกำหนดเรียกยุคสมัยตามนั้นไปทำไม? เพราะเท่ากับเป็นเท็จ
ยุคสมัยทางศิลปกรรมในไทยถูกหล่อหลอมกล่อมเกลาและควบคุมให้เป็นไปตามต้องการของคนชั้นนำ แล้วเป็นมรดกตกทอดถึงทุกวันนี้ มีงานศึกษาวิจัยอันมีค่าอย่างยิ่งในบทความเรื่อง กำเนิดรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ผ่าน จินตกรรมรัฐสยามทางศิลปะ ของ ชาตรี ประกิตนนทการ [พิมพ์ใน ฟ้าเดียวกัน ปีที่ 17 ฉบับที่ 2 (กรกฎาคม-ธันวาคม) 2562 หน้า 9-53] มีข้อความโดยสรุปตอนท้ายว่า
จินตกรรมรัฐสยามทางศิลปะ ที่ถูกสร้างขึ้นโดยรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ผ่านงานเขียน สกุลดำรง-เซเดส์ คือมรดกชิ้นสำคัญที่สุดชิ้นหนึ่งจากรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่ยังคงสืบทอดต่อเนื่องทั้งเนื้อหาและอุดมการณ์ได้อย่างทรงพลัง แม้สังคมไทยจะเปลี่ยนเข้าสู่ระบอบประชาธิปไตยแล้วกว่า 80 ปี แต่หากเราพิจารณาเฉพาะในปริมณฑลทางศิลปะ เราก็อาจจะรู้สึกเสมือนว่าไม่เคยเกิดการปฏิวัติ 2475 เลยด้วยซ้ำ
เมื่อเป็นนักเรียนโบราณคดี ราว 50 ปีมาแล้ว ที่แท้แล้วไม่โบราณคดี แต่เรียนประวัติศาสตร์ศิลปะ ที่ถูกสร้างโดยการเมือง [ตรงตามที่ ชาตรี ประกิตนนทการ บอกไว้] แต่ถูกครอบงำว่าไม่การเมือง ผมก็เชื่ออย่างเชื่องๆ อยู่นานมาก
ความเป็นมา [ไม่ประวัติศาสตร์ศิลปะ] ของ โคราชเก่า สูงเนิน
1.ชุมชนหมู่บ้านสมัยเกษตรกรรมดั้งเดิม 2,500 ปีมาแล้ว หรือราว พ.ศ.1
2.ชุมชนบ้านเมืองสมัยการค้าโลกแรกเริ่ม ราว 1,500 ปีมาแล้ว หรือหลัง พ.ศ.1000
3.เครือข่ายและเครือญาติกัมพูชา สมัยจีนเริ่มค้าสำเภา ราว 1,000 ปีมาแล้ว หรือหลัง พ.ศ.1500
4.พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ควบคุมบ้านเมืองย่านลำตะคอง ราว 800 ปีมาแล้ว หรือหลัง พ.ศ.1700
5.เมืองราดของพ่อขุนผาเมือง ราว 700 ปีมาแล้ว หรือหลัง พ.ศ.1800
6.กรุงศรีอยุธยา ควบคุมลุ่มน้ำมูล ราว 600 ปีมาแล้ว หรือหลัง พ.ศ.1900
7.เมืองนครราชสีมา สูงเนิน ราว 500 ปีมาแล้ว หรือหลัง พ.ศ.2000
