คอลัมน์ ประสานักดูนก : นกกระติ๊ดหัวขาว

วันหยุดที่ผ่านมา คนเขียนเดินทางไปดูนกชนิดใหม่ หรือ Lifer ที่จังหวัดสงขลา ข่าวว่าพบ “นกกระติ๊ด” ชนิดที่พบเห็นยากในบ้านเรา คือ “นกกระติ๊ดหัวขาว (White-headed Munia)” ในทุ่งนาทิ้งร้างของชาวบ้าน ไม่ไกลจากตัวเมืองสงขลา

นกกระติ๊ดชนิดนี้ นับเป็นนกปักษ์ใต้ เพราะรายงานในปัจจุบัน พบได้บ้างประปรายแต่นับว่ายากที่สุดในบรรดานกกระติ๊ด 7 ชนิดของไทย ซึ่งทุกชนิดเป็นนกประจำถิ่น และเลือกอาศัยอยู่ตามทุ่งนา เพราะอาหารหลักของนกกลุ่มนี้คือ ข้าวเปลือก และเมล็ดหญ้าที่จะขึ้นแซมนาข้าว

ที่น่าเศร้าสำหรับนกทุ่ง นกป่าคือ เจ้าหัวขาวก็ตกเป็นเหยื่อของความไม่รู้ หลงผิดของชาวพุทธบางคนที่คิดว่าปล่อยนก ปล่อยปลาที่สามารถซื้อหาได้ตามวัด เป็นการทำบุญแต่จริงๆ แล้ว ในทรรศนะของคนเขียน ถือว่าทำบาป ถ้ารับรู้การซื้อขายนกปล่อยที่ยังเฟื่องฟูในสังคมไทย เพราะนกที่จับมาขายในราคาถูก ให้เราซื้อหามาปล่อยเอาบุญนั้น พ่อค้าหรือชาวบ้านต้องไปจับมาจากธรรมชาติ พรากลูก พรากพ่อแม่ของนก มาตกระกำลำบาก ขังในกรงเล็กๆ รอให้คน “ใจบุญ” ซื้อปล่อย

แต่ตามหลักอุปสงค์อุปทาน ยิ่งซื้อ ย่อมยิ่งมีคนจับมาขาย เพราะไม่ต้องลงทุนลงแรงอะไรมาก แต่ตักตวงจากธรรมชาติได้ง่าย เป็นการเบียดเบียนธรรมชาติอย่างล้างผลาญ ตราบเท่าที่ยังมีคนซื้อ ดังนั้น ถ้าพวกเราใจบุญอยากช่วยนกจริงๆ อยากให้บอกต่อลดละเลิกซื้อนกปล่อยเอาบุญในวัด หรือศาสนสถานอะไรก็ตาม จึงจะถือว่าใจบุญจริงๆ อีกทั้งเป็นการสนับสนุนการค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมาย ทั้งที่ไม่เจตนาอีกด้วยเพราะนกทุ่งเหล่านี้เป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ซึ่งควรจะอนุรักษ์ไว้ให้อยู่ในธรรมชาติ

ในกลุ่มนกกระติ๊ดทุกชนิดล้วนเป็นเหยื่อของการปล่อยเอาบุญแบบนี้ ทำให้นกกระติ๊ดหัวขาวลดจำนวนลง เพราะเดิมก็มีจำนวนไม่มากเท่านกกระติ๊ดชนิดอื่นๆ อาทิ นกกระติ๊ดขี้หมู นกกระติ๊ดตะโพกขาว หรือนกกระจาบ ซึ่งยังมีจำนวนมากกว่า จึงยังตกเป็นเหยื่อของความไม่รู้อีกมาก ด้วยพฤติกรรมของนกกระติ๊ดที่มักจะอาศัยอยู่เป็นฝูงและปะปนกับนกกระติ๊ดชนิดอื่นๆ บินหากินบนต้นหญ้า หรือต้นข้าวเตี้ยๆ ในทุ่งโล่ง ทำให้ง่ายต่อการจับรวบทีเดียวได้หลายสิบตัว พวกนกหายากจำนวนน้อยที่เสี่ยงสูญพันธุ์ก็พลอยโดนไปด้วย ยิ่งทำให้หายากขึ้นไปอีก

นกกระติ๊ดหัวขาว ตัวเล็กกว่านกกระจอกบ้าน ยาวแค่ 11.5 ซม เวลาบินจะตีปีกถี่ๆ ลำตัวป้อม เรียวเล็กหัวท้าย จึงเหมือนลูกกระสวยพุ่งไปอย่างรวดเร็ว จะงอยปากสั้นหนาที่โคน ปลายแหลมเหมือนกรวย ไว้ขบเปลือกของธัญพืชหรือเมล็ดหญ้าเพื่อกินเมล็ดข้างในได้ง่ายๆ

มองเผินๆ จะคล้ายนกกระติ๊ดสีอิฐ แต่หัวสีขาวนวลแทนที่จะมีดำ ฝูงที่จังหวัดสงขลา พบเพียง 10 ตัว ปะปนอยู่ในฝูงนกกระติ๊ดขี้หมูหลายสิบตัว มองไกลๆ เห็นหัวขาวๆ เด่นขึ้นมาทันที ตัวผู้และตัวเมียคล้ายกัน แต่นกตัวเมียจะมีหัวสีขาวตุ่นๆ ปนสีน้ำตาลอ่อน ไม่ขาวจัดเหมือนนกตัวผู้

ช่วงที่คนเขียนไปถึงทุ่งนานั้น เป็นช่วงบ่ายแล้ว แดดจัดมาก เจ้าหัวขาวหลายตัวลงเล่นน้ำคลายร้อนในแอ่งน้ำกลางทุ่งนา แล้วบินขึ้นมาเกาะพุ่มไม้ไซ้ขนอย่างมีความสุข บางครั้งก็ยื่นจะงอยปากมาแตะกัน ซึ่งเป็นพฤติกรรมทักทาย หรือจีบกันของคู่ผสมพันธุ์

เห็นแบบนี้คนดูนกก็พลอยสุขไปด้วย ย่อมดีกว่าเห็นนกในกรงครับ

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่