สุจิตต์ วงษ์เทศ : เศรษฐกิจสร้างสรรค์จากมิวเซียม

สังคมก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและมีประชาธิปไตยสากล ข้อมูลไม่เป็นความลับ และต้องเปิดเผย เข้าถึงได้ทุกคนอย่างเสมอภาค และไม่ยาก

แต่

สังคมล้าหลังทางเทคโนโลยี ไม่มีเสรีภาพและไม่เสมอภาค ข้อมูลล้วนเป็นความลับ หรือกึ่งความลับ ต้องถูกควบคุมเข้มงวด จึงเข้าถึงยากมากๆ จนเข้าถึงไม่ได้เลย

มิวเซียมสากล

มิวเซียมตามแนวทางสากล เป็นแหล่งแบ่งปันแลกเปลี่ยนเรียนรู้ข้อมูลข่าวสาร รวมถึงความเป็นมาทั้งสำเร็จและล้มเหลวของผู้คนและชุมชนบ้านเมืองประเทศชาติ

ดังนั้น บรรดาประเทศก้าวหน้าทางเศรษฐกิจ และมีการเมืองในระบอบประชาธิปไตย ล้วนให้ความสำคัญกิจการและกิจกรรมของมิวเซียม เพื่อเป็นพลังสร้างสรรค์ทั้งทางวัฒนธรรมและทางเศรษฐกิจของปัจจุบันและอนาคต

มิวเซียมไทย

มิวเซียมไทย (เรียก พิพิธภัณฑ์, พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ) มุ่งเน้นเป็นสถานที่เก็บของเก่า (เรียก โบราณวัตถุ) ต้องถูกควบคุมเข้มงวด เพราะถือเป็นสมบัติของคนชั้นนำระดับสูง

จึงไม่เป็นแหล่งแบ่งปันแลกเปลี่ยนเรียนรู้ข้อมูลข่าวสาร รวมถึงความเป็นมาทั้งสำเร็จและล้มเหลวของผู้คนและชุมชนบ้านเมือง

การบริหารจัดการมิวเซียมไทยได้จากเจ้าอาณานิคมยุโรป ซึ่งเป็นแนวคิดเก่าแก่ตั้งแต่ยุคต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ที่เหยียดคนพื้นเมืองไม่ใช่เจ้าของ และไม่รู้คุณค่าโบราณวัตถุเหล่านั้น

ดังนั้น การจัดแสดงในมิวเซียมไทย จึงสนองเจ้าอาณานิคมและคนชั้นนำ โดยไม่เป็นไปเพื่อแบ่งปันข้อมูลความรู้สู่คนพื้นเมืองท้องถิ่น

ของเก่าที่เรียกโบราณวัตถุในมิวเซียมไทย เกือบทั้งหมดเกี่ยวข้องกับศาสนาและการเมืองของคนชั้นนำระดับสูง จึงถูกหวงแหนและหวงห้ามอย่างยิ่งจากภัณฑารักษ์ที่ดูแลควบคุม ส่งผลให้คนทั่วไปเข้าไม่ถึงหรือเข้าถึงยากมาก

ผู้บริหารมิวเซียมและภัณฑารักษ์ของรัฐราชการไทยมีจำนวนไม่มาก

แต่ในจำนวนไม่มากนั้นเกือบทั้งหมดมีโลกทัศน์และวิสัยทัศน์อยู่ในกรอบแคบๆ ของมิวเซียมแบบอาณานิคม เพราะล้วนมีพื้นฐานจากสาขาวิชาโบราณคดีที่เนื้อในเป็นประวัติศาสตร์ศิลปะแบบอาณานิคม จึงอ่อนแออย่างยิ่งทางการบริหารจัดการมิวเซียมตามแนวทางสากล

ยิ่งกว่านั้น เมื่ออยู่ในรัฐราชการที่วางตนเป็นนายประชาชนพลเมือง ทำให้ใจแคบและมีจิตริษยา จึงไม่เอื้อต่อประชานพลเมือง

ห้ามถ่ายรูป

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติทั่วประเทศไทย ห้ามถ่ายรูปมานานเกือบศตวรรษ เพิ่งยอมผ่อนคลายให้ถ่ายรูปได้เมื่อไม่นานมานี้ด้วยภาวะจำยอม

แต่ผ่อนคลายเท่านั้น จึงมีลักษณะหายใจไม่ทั่วท้อง หรือขี้ไม่สุดตูด เพราะขึ้นกับอารมณ์ของผู้อำนวยการ (เรียก ผอ.) แต่ละแห่งว่าจะเฮี้ยนแค่ไหน? เมื่อไร? ทำให้ผู้เข้าชมไม่สะดวกที่จะถ่ายรูปได้ทุกแห่ง บางแห่งต้องขออนุญาตเป็นคราวๆ ไปอย่างเสียมิได้

การขออนุญาต เป็นการแสดงอำนาจอย่างหนึ่งของรัฐราชการในประเทศด้อยพัฒนา

เศรษฐกิจสร้างสรรค์

คณะกรรมการขับเคลื่อนและเร่งรัดการดำเนินงานตามนโยบายรัฐบาล (กขร.) เสนอตั้ง “สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน)” เพื่อปฏิรูปเศรษฐกิจสร้างสรรค์และเชิงวัฒนธรรม ต้องควบคุมและเคี่ยวเข็ญให้มิวเซียมไทยก้าวหน้าสู่ความเป็นสมัยใหม่ในระดับสากล มิฉะนั้นจะเป็นอุปสรรคต่อเศรษฐกิจสร้างสรรค์

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่