| ที่มา | สยามประเทศไทย, มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
บุญกลางบ้าน งานประจำปี อ.พนัสนิคม จ.ชลบุรี ที่สวนสาธารณะเทศบาลเมืองพนัสนิคม ระหว่างวันที่ 6-8 พฤษภาคม 2559
วันเปิดงานตอนบ่าย ผมไปถึงงาน แต่ไม่กล้าเข้า ใจคอไม่ดี เพราะกลัวคนหมู่มาก เนื่องจากเป็นงานขายสินค้า คนคับคั่ง สถานที่คับแคบ
ตั้งใจจะไปวันรุ่งขึ้นตอนเช้าตรู่ เพื่อดูตุ๊กตาเสียกระบานบุญกลางบ้าน แต่ชาวบ้านบอกว่าบุญกลางบ้านของชาวบ้านแท้ๆ จะมีอีกข้างหน้า ตามหมู่บ้านของใครของมัน ผมเลยยกเลิกเช้าวันรุ่งขึ้น 7 พฤษภาคม ตามที่ตั้งใจ
รอจนเช้าตรู่วันอาทิตย์ 22 พฤษภาคม 2559 ผมไปร่วมงานบุญกลางบ้าน มีที่โรงเรียนวัดหน้าพระธาตุ อยู่ในเขตเมืองพระรถ (ยุคทวารวดี) อ.พนัสนิคม จ.ชลบุรี
ของสำคัญบุญกลางบ้านที่คนไปร่วมต้องถือไปด้วย คือ กระทงกาบกล้วยรูปสี่เหลี่ยม ใบตองรองพื้น แต่ทำรูปสามเหลี่ยมก็ได้ตามถนัด แล้วมีห้องเล็กๆ ใส่ของ สำหรับใส่เครื่องสะเดาะเคราะห์
ห้องต่างๆ ใส่เครื่องเซ่น เช่น อาหารคาวหวาน, ข้าวขาว, ข้าวดำ, ข้าวแดง ฯลฯ ที่สำคัญคือปั้นดินเหนียวรูปคนและสัตว์ เช่น วัว, ควาย ที่มีในครอบครัวเป็นตัวแทนของครอบครัวนั้นๆ
ปัจจุบันถ้าหาดินเหนียวไม่ได้ หรือไม่อยากเลอะมือปั้น ก็ใช้ดินน้ำมัน หรือซื้อตุ๊กตาสำเร็จรูป และทุกวันนี้เมื่อไม่เลี้ยงวัวควาย แต่เลี้ยงสัตว์อื่น ก็ปั้นสัตว์นั้นแทน เช่น แมว, หมา, หมู, กระต่าย ฯลฯ
กระทงกาบกล้วยมีห้องเล็กๆ ใส่ของ คนแต่ก่อนเรียกทั้งหมด กระบาน (น สะกด เป็นคำยืมจากภาษาเขมร) ตุ๊กตาที่ใส่ในกระบาน เรียกตุ๊กตาเสียกระบาน
เพราะเสร็จงานบุญกลางบ้านแล้ว ต้องเอากระบานที่มีตุ๊กตาไปทิ้งตรงทางสามเหลี่ยมในหมู่บ้าน หรือกลางนา เรียกเสียกระบาน (เสีย แปลว่า ทิ้ง เช่น น้ำทิ้ง เรียก น้ำเสีย)
ตุ๊กตาเสียกระบานจึงไม่ใช่ตุ๊กตาเสียกระบาล หมายถึง ตุ๊กตาคอหัก (กระบาล สะกดด้วย ล ลิง เป็นภาษาเขมร แปลว่า หัว)
