| ที่มา | คอลัมน์ เริงโลกด้วยจิตรื่น |
|---|---|
| ผู้เขียน | จันทร์รอน |
วิถีแห่งการนำจิตให้พ้นจากความรู้สึกเดือดเนื้อร้อนใจ มีคำแนะนำตอกย้ำกันถี่ๆ ตามการติดต่อสื่อสารที่ง่ายดายขึ้นของในโลกภายใต้อิทธิพลของโซเชียลมีเดีย
“อย่าอาลัยกับอดีต อย่ากังวลกับอนาคต ขอจงอยู่กับปัจจุบัน” ทำนองนั้น
ราก หรือที่มาการเริ่มต้นของคำแนะนำนี้คือ “ฝึกสมาธิให้กำหนดสติไว้กับความเป็นไปในปัจจุบัน”
แม้จะชัดเจนไม่น้อยว่า “จงอยู่กับปัจจุบัน อย่าได้พาใจไปหมกมุ่นกับความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นในอดีต และความวิตกจากบางเรื่องบางราวที่คิดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคต” แต่กระนั้นเมื่อถึงคราวที่พาจิตดำเนินตามวิถีนี้ ยังมีคำถามเกิดขึ้นว่า “ปัจจุบันคืออะไร”
คำตอบคงเริ่มจาก “วันนี้” พิจารณาว่าภารกิจที่สมควรทำในวันนี้มีอะไรบ้าง
ความหมายของ “ปัจจุบัน” อาจจะแคบลงมาอยู่ที่ภารกิจใดภารกิจหนึ่งที่กำลังกระทำอยู่ ไม่จะเป็นการงาน การพักผ่อน หรืออะไรก็ตามที่กำลังทำอยู่
กำหนดสติให้จดจ่อไว้เฉพาะสิ่งนั้น
หรือ “ปัจจุบัน” จะเล็กลงมาอีกให้อยู่ที่ฝึกสมาธิให้กำหนดสติไว้แค่ที่ “ลมหายใจ” เข้าหรือออก ที่ความรู้สึกต่อท้อง ว่า “ยุบหนอ พองหนอ” หรืออยู่ที่ “พุทธหรือโธ” หรือสงบนิ่งอยู่กับ “ดวงแก้วอันเกิดจากจินตนาการ”
เป็น “ปัจจุบัน” ในความหมายของการไม่เอาอะไรต่ออะไรไปปรุงแต่งจิตให้เกิดความคิดวุ่นวายขึ้นมา
เมื่อไม่คิดเสียแล้ว “ความอาลัย อาวรณ์” ต่อเรื่องที่ล่วงไปแล้ว หรือ “ความวิตก กังวล” ต่อเรื่องที่ยังมาไม่ถึงก็ไม่เกิดขึ้น ความทุกข์เศร้า ร้อนใจก็จะไม่มี
สมณเพศถือบวชที่ไม่กำหนดเป้าหมายชีวิตไว้ที่การหลุดพ้น มีภารกิจสำคัญคือขจัดปัดเป่าสิ่งทั้งหลายที่จิตยึดติดไว้ให้พ้นไปจากใจ เห็นสรรพสิ่งเป็นเรื่องที่ควรสละออกไป ตัดตัณหาความอยากได้ใคร่มีที่ยึดโยงกับสิ่งต่างๆ นั้นให้ขาด นำจิตสู่ความบริสุทธิ์ไม่ถูกย้อมด้วยความอยากใดๆ ไม่ถูกยึดติดไว้กับอะไรทั้งสิ้น ฉับไวอิสระ
เป็นปัจจุบันที่หมดเครื่องโยงใจกับทุกสิ่ง แม้แต่กังวลต่อการคิดถึงการเข้าออกของลมหายใจตัวเอง เลยจากยุบหรือพอง ไม่ต้องคิดว่าพุทธหรือโธ ผ่านรูปลักษณ์ของลูกแก้ว
พ้นจากกรอบทั้งหมด สว่างกระจ่างไร้ขอบเขต
เป็นที่สุดของวิถีนักบวชที่แสวงหาความหลุดพ้น
แต่เพราะโลกใบนี้ หรือกระทั่งทำให้แคบลงเหลือแค่วิถีแห่งชีวิตมนุษย์ ยังมีความหลากหลายของภพภูมิ ที่ต่างมีวิถี มีเป้าหมายของชีวิตในแต่ละภพภูมินั้น
การหลุดพ้นเป็นเรื่องเกินกว่าที่ผู้อยู่ “กามภูมิ” จะต้องไปคิดถึง เช่นเดียวกับผู้อยู่ใน “รูปภูมิ” หรือ “อรูปภูมิ” ย่อมมีทิศทาง เป้าหมายที่จะดำเนินไปของตัวเอง
ขอบเขตของปัจจุบันในความหมายที่ควรจะกำหนดสมาธิให้ตั้งสติไว้ต่อสิ่งนั้นจึงไม่เหมือนกัน
เพื่อผลประกอบการที่ดีตามแผนธุรกิจที่วางไว้ ไม่ว่าจะเป็นแผน 5 ปี 10 ปี ปัจจุบันในความหมายของนักลงทุนจะเป็นภารกิจที่กำหนดไว้ในแผนแต่ละขั้นตอนที่จะนำไปสู่เป้าหมายนั้น
ไม่ใช่ปัจจุบันที่อยู่กับการเฝ้าดูลมหายใจตัวเองว่า เข้าหรือออก สั้นยาวอย่างไร
นักรัก ในกามภูมิ ย่อมวางความใส่ใจแน่วแน่ในการตั้งสติไว้ที่การเอาอกเอาใจคู่รักคนใหม่ที่สัมผัสสัมพันธ์อยู่เบื้องหน้า ไม่คิดถึงใครที่ไม่อยู่ด้วยในขณะนั้น
เช่นเดียวกับผู้หลงใหลความงามของรูปลักษณ์ ผู้ชื่นชอบที่จะจ่อมจมอยู่กับความคิด ความศรัทธา ย่อมมีปัจจุบันเพื่อเป้าหมายเฉพาะของต่างไป
ในภพภูมิอย่างเดียวกัน ยังซอยย่อยแยกแยะออกไปกระทั่งไม่สามารถนับได้ สารพัดสิ่งบำเรอกาม สารพัดรูป สารพัดความคิดความเชื่อ
นี่เป็นธรรมดา เป็นปกติของวิถีชีวิตมนุษย์ ความหลากหลาย แตกต่างคือความเป็นปกติ
ความพยายามที่จะให้เหมือนกัน ให้เข้าใจว่า “ปัจจุบัน” คืออะไรในกรอบเดียวกัน ที่เหมือนกัน
นั่นเป็นการทำให้เกิดความไม่ปกติ
ไม่ปกติดเมื่อไรก็วุ่นวาย ยุ่งยาก ซึ่งจะเกิดในใจของผู้อยากให้เป็นก่อนใคร
