เป็นธรรมเนียมประเพณีที่เมื่อถึงช่วงส่งท้ายปีเก่า ต้อนรับปีใหม่ เราต่างส่งความสุข อวยชัยให้พรกันและกันให้เริ่มต้นปีด้วยความสุข
“ความสุข” เป็นเป้าหมายของทุกคน ชีวิตต้องการความสุข
กระนั้นก็ตาม “ความสุข” ดูจะมีความหมายที่แตกต่างออกไป
นิยาม “ความสุข” ของแต่ละคนไม่เหมือนกัน
ถ้าลองเอา “ความสุข” มาใส่กรอบแบ่งประเภทคร่าวๆ ตามที่มา
“หนึ่ง” ความสุขที่มาจากคนอื่น สิ่งอื่น มาจากการเกิดขึ้นของ “สิ่งภายนอก”
จาก “ความโชคดี” ที่ได้โน่นได้นี่ ได้ในสิ่งที่กำหนดค่าไว้ว่าเป็นความดีงาม ความรุ่งเรืองเฟื่องฟู บางเรื่องเป็นไปอย่างที่หวัง บางเรื่องได้มาเกินกว่าที่หวัง หรือไม่เคยคิด หรือไม่กล้าที่หวังว่าจะได้ แต่ก็ได้
นี่เป็นความสุขของคนส่วนใหญ่ หากตรวจสอบคำอวยพรต่างๆ ที่ให้แก่กันจะเป็นไปในทางนี้ คือให้ “สมหวัง-สมปรารถนา”
ในรูปแบบนี้ความสุขเกิดขึ้นเพราะคนอื่น สิ่งอื่นเอื้อให้
เพราะคนส่วนใหญ่ให้คุณค่ากับความสมหวังเป็นความสุขหลักของชีวิต
กระบวนการวางแผนเพื่อให้ได้มาซึ่งความสุขจึงเกิดขึ้น
เมื่อมีความหวังในสิ่งหนึ่งสิ่งใด ก็กำหนดเอาสิ่งที่หวังไว้นั้นเป็นเป้าหมาย และวิเคราะห์ถึงปัจจัย เงื่อนไขต่างๆ ที่เป็นองค์ประกอบที่จะทำให้เป็นไปตามเป้าหมายนั้น จากนั้นคิดกำหนดวิธีการที่จะทำให้ไปสู่เป้าหมายนั้น
แล้วไตร่ตรองว่าการกระทำอย่างไหนเป็นคุณที่ทำให้ถึง
เป้าหมาย อย่างไหนเป็นโทษสร้างอุปสรรคให้ไปไม่ถึงเป้าหมาย หรือถึงได้ลำบาก
จากนั้นนำมาวางแผนดำเนินการให้เงื่อนไขที่เป็นคุณเกิดขึ้น และหลีกหนีปัจจัยที่จะเป็นโทษ
ดำเนินการไปตามแผนอย่างเป็นขั้นเป็นตอน
ซึ่งถือเป็นรูปแบบที่ “สอง” คือไม่ใช่แค่เพียงรอแค่โชคชะตา หรือการเอื้อให้ของคนอื่นสิ่งอื่นเท่านั้น แต่ผสมการดำเนินการตามแผนให้เป็นไปของตัวเองเข้าไปด้วย
ความสุขในรูปแบบนี้ส่วนใหญ่อยู่ในแผนงาน แผนธุรกิจ หรือแผนชีวิต ของครอบครัว
แม้จะดูเหมือนเป็นความสุขที่สร้างขึ้นเอง ที่ไม่เลื่อนลอยเหมือนความสุขอย่างแรก
แต่เมื่อสภาวะที่จะทำให้เกิดความสุขยังเป็น “ความสำเร็จ” ตามแผนที่วางไว้ ซึ่งต้องขึ้นอยู่กับเงื่อนไขและปัจจัยที่มาประกอบว่าจะเป็นไปตามที่ต้องการให้เป็นหรือไม่
จึงมีทั้งโอกาสที่สมหวัง และไม่สมหวังวอยู่ดี
ยังเป็นความสุขที่ยังไม่แน่นอน และเพราะต้องลงทุนลงแรง หากไม่เป็นไปตามที่ปรารถนา หรือเป้าหมายที่วางไว้ อาจจะสร้างความเสียใจมากกว่าความสุขแบบหวังไปเรื่อยแบบแรกก็เป็นไปได้
เป็นอีกรูปแบบหนึ่งที่มีการนำมาอธิบาย หรือพัฒนาถึงขั้นคิดค้นขึ้นมาเป็นหลักสูตร หรือฮาว ทู ที่จะนำไปสู่ความสำเร็จกันเลยทีเดียว
คนจำนวนไม่น้อยแสวงหาความสุขในแนวทางนี้
รูปแบบแรกที่หวังในโชคชะตา ฟ้ากำหนด คนอื่นสิ่งอื่นยิบยื่นให้ และความสุขแบบสองที่ไขว่คว้ามาให้ตนเอง เป็นความหวังในความสุขของมนุษย์เกือบทั้งหมด
แต่มีอีก “ความสุข” หนึ่งมนุษย์รับรู้ว่ามีอยู่
“ความสุข” ที่ไม่ใช่การสนองความหวัง ไม่เกี่ยวกับสภาวะ “สมปรารถนา” เพราะได้เริ่มต้นจากความปรารถนาสิ่งใด
เป็นความสุขที่เกิดจากสภาวะไม่ถูกเสียดแทงจาก “ความอยาก” ใดๆ
เป็นความสุขแห่ง “ความสงบจากปรารถนาใดๆ”
ในวิถีพุทธ มีคนจำนวนไม่น้อยที่เรียนรู้วิธีปฏิบัติให้เกิดความสุขในรูปแบบนี้
