ธิษะณา ชุณหะวัณ ‘ไม่หวั่นไหว’ เมื่อวานของวิวาทะ พรุ่งนี้ของเส้นทางการเมือง

ที่มา	อาทิตย์สุขสรรค์, มติชนรายวัน อาทิตย์ที่ 3 ตุลาคม 2564, หน้า 13-14
ผู้เขียน	พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร, อธิษฐาน จันทร์กลม : เรื่อง, ภิญโญ ปานมีศรี : ภาพ

“ไม่หวั่นไหว”

นับเป็นคำตอบเดียวของหลากหลายคำถาม

ทั้งจากประเด็นวิวาทะ ‘ด้อยค่าคนเสื้อแดง’ ที่ แก้วตา-ธิษะณา ชุณหะวัณ หนึ่งใน ‘จำนวนนับ’ ของม็อบ กปปส. ตกเป็นจำเลยจากสมรภูมิ ‘คอมเมนต์’ หลังออกมาโพสต์ข้อเขียนที่เริ่มต้นด้วยประโยคว่า

“ดิฉันขอโทษพี่น้องประชาชนจากใจจริง” ในวันครบรอบรัฐประหาร 19 กันยายนที่ผ่านมา

น้อมรับทุกผลลัพธ์ที่จะตามมา ไม่คาดหวังว่าจะได้รับการให้อภัยจากสังคม ขอพิสูจน์ความจริงใจจากการเรียนรู้ข้อผิดพลาดในอดีต

ทั้งจากการตัดสินใจลงสนามเลือกตั้ง รั้งตำแหน่ง ‘ว่าที่ผู้สมัคร ส.ส.เขต 2’ เปลี่ยนภาพโปรไฟล์เฟซบุ๊กสวมเสื้อโปโลมีโลโก้ ‘พรรคก้าวไกล’ เป็นที่เรียบร้อย

จากการโพสต์ท่าขึ้นปกนิตยสารสังคมไฮโซ สู่การเดินสายแจกใบปลิวรณรงค์ ‘รื้อระบอบประยุทธ์’ ร่วมกับ ‘ไอลอว์’ ตากแดดกระทั่งตากฝนเฝ้าซุ้ม ‘Re-solution รีโซลูชั่น’ ด้วยฐานะหนึ่งในแกนนำล่าชื่อแก้รัฐธรรมนูญ

จากการโชว์นิ้วโป้ง ‘โหวตโน’ ให้รัฐธรรมนูญ 60 สู่การประทับรอยนิ้วมือรับทราบข้อกล่าวหาคดีฝ่า พ.ร.ก.ฉุกเฉิน

ในวัย 30 ปีหมาดๆ เมื่อเดือนตุลาคมมาถึง ธิษะณา ผู้มักถูกพ่วงท้ายด้วยสร้อยนาม ‘ลูกไกรศักดิ์ หลานชาติชาย เหลนจอมพลผิน’ ผ่านประสบการณ์ชีวิตหลากหลาย

ในธุรกิจส่วนตัว ประสบความสำเร็จในงานด้านอสังหาริมทรัพย์อย่างบ้านจัดสรรที่หัวหิน เตรียมเปิดโรงแรมก่อนโควิดอุบัติขึ้นบนโลก

ในงานเพื่อสังคม นั่งเก้าอี้คณะกรรมการและเลขานุการมูลนิธิการศึกษาเพื่อการพัฒนา ซึ่งทำงานช่วยเหลือแรงงานต่างด้าวและผู้ลี้ภัย มีสำนักงานที่ย่างกุ้ง เมียนมา และ อ.แม่สอด จ.ตาก รวมถึง อ.ตะกั่วป่า จ.พังงา

ในแวดวงการเมือง พร้อมก้าวสู่สนามเลือกตั้ง โดยลงพื้นที่ร่วมแก้ไขปัญหาโควิด จนถึงน้ำท่วม

“อยากให้มีการเปลี่ยนแปลงทั้งในด้านสังคม เศรษฐกิจ เทคโนโลยี อุตสาหกรรม การเข้าสู่โลกใหม่จริงๆ โดยไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง” เป็นความวาดหวังถึงประเทศไทยในวันพรุ่งนี้

ธิษะณา เปิดประตูบ้านชุณหะวัณแห่งซอยราชครู นั่งลงบนโซฟาหนังในห้องสมุด ไม่ไกลจากโต๊ะอาหาร ห้องหับ และพื้นที่ซึ่งเคยมีตัวละครสำคัญในประวัติศาสตร์การเมืองไทยเดินทางมาเยี่ยมเยือน ตั้งแต่รัฐมนตรี เจ้าสัว จนถึงนักต่อสู้เพื่อสิทธิเสรีภาพ

ตอบทุกคำถามอย่างไม่ลังเล ในแววตามุ่งมั่น ไม่หวั่นไหวไม่ว่าจะเรื่องของเมื่อวาน การตัดสินใจในวันนี้ และพรุ่งนี้ในสนามการเมือง

•ช่วงนี้หลักๆ ทำอะไรอยู่บ้าง หลังตัดสินใจจะเป็นว่าที่ผู้สมัคร ส.ส.เขต 2 กรุงเทพฯ?

ลงพื้นที่ดูปัญหาต่างๆ ส่วนใหญ่เป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ตอนนี้เป็นเรื่องน้ำท่วม ก่อนหน้านี้โควิดหนัก ก็ดูแลผู้ป่วยโควิด ประสานงานกับกลุ่มต่างๆ อย่างเราต้องรอดและเส้นด้าย ส่งถังออกซิเจน เพราะบางครั้งอาสาสมัครมีไม่พอที่จะดูแลได้ทั่วถึงในเขตของเรา ก็ต้องเข้าไปส่งเองตอนตี 3 ตี 4 ตอนนั้นวิกฤตมากๆ มีหลายคนที่ไม่สามารถช่วยได้ทัน เช่น ติดต่อมาตอนเที่ยงคืนแล้วผู้ป่วยเสียชีวิตตอนตี 3 ตอนนั้นเราก็กระวนกระวาย พยายามหาเตียง พอไม่ได้ ต้องพบความสูญเสียก็ต้องใจแข็งพอสมควร ตอนที่มาทำแรกๆ ยังหวั่นไหว

•อะไรคือปัญหาที่มองเห็นและประสบพบเจอด้วยตัวเองจากการลงพื้นที่?

ความล่าช้าในการแก้วิกฤต การที่ปัญหาของชุมชนไม่ได้รับการแก้ไขอย่างทันท่วงทีก็เพราะระบบราชการที่เทอะทะ การเบิกจ่ายงบประมาณค่อนข้างยาก การจัดสรรงบประมาณของเขตไม่ได้ลงในชุมชนแออัดมากเท่าที่ควร มีหน่วยงานรัฐที่งอกเงยขึ้นมาในช่วงโควิดค่อนข้างเยอะ และมีงานที่ทับซ้อนกัน ไม่ได้บอกว่าควรตัดบุคลากรออกไป แต่บางครั้งสามารถเกลี่ยให้อยู่ในหน่วยงานเดียวกันได้ ไม่อย่างนั้นไม่รู้จะไปติดต่อคนไหน เกี่ยงกันไปมา ไม่มีอำนาจหน้าที่ที่เคลียร์คัทว่าคนไหนทำอะไร แล้วพอชาวบ้านมาติดต่อ เขาก็จะมองหานักการเมืองหรือขอความช่วยเหลือจากว่าที่ผู้สมัครหรือ ส.ส. ซึ่งจริงๆ แล้วไม่ใช่หน้าที่ ส.ส.เขต ในการซ่อมท่อระบายน้ำ ซ่อมหลังคาและถนน แต่ ส.ส.เขตมีหน้าที่ในกระบวนการนิติบัญญัติ การลงพื้นที่ก็เพื่อนำปัญหาของชุมชนมาเชื่อมโยงกับปัญหาระดับชาติ นำไปสะท้อนในสภาว่ามันเกิดอะไรขึ้นในพื้นที่ของเรา และมีชุมชนไหนที่ประสบปัญหาคล้ายคลึงกันก็จะต้องทำเป็นนโยบายรัฐระดับชาติต่อไป แต่ตอนนี้ชาวบ้านรอนโยบายรัฐไม่ไหวแล้ว เราเองไม่ได้เป็นรัฐบาล และไม่มีงบประมาณ ไม่อย่างนั้นต้องออกเอง ซึ่งเป็นไปได้ยาก เพราต้องใช้เงินจำนวนมาก

ราชการไม่ควรเป็นระบบรวมศูนย์แบบทุกวันนี้ ควรเป็นการรับฟังจากข้างล่างขึ้นบน ไม่ใช่บนลงล่าง เพราะข้างบนไม่ได้มาลงพื้นที่ทุกวัน ไม่ได้มาคลุกคลีกับประชาชน การกระจายอำนาจสำคัญมากต่อการแก้ไขวิกฤตน้ำท่วม ซึ่งเห็นได้อย่างชัดเจนว่ามีอุปสรรค

•นโยบายเด่นที่เตรียมนำเสนอต่อประชาชนมีอะไรบ้าง?

ตัวเองสนใจการแก้ไข ‘วัฒนธรรมยกเว้นผิด’ ของเจ้าหน้าที่รัฐในการกระทำความรุนแรงกับประชาชน ซึ่งนอกจากต้องปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมแล้ว สิ่งที่ทำได้คือการปฏิรูปองค์กรอิสระ ศาลรัฐธรรมนูญควรยึดโยงกับประชาชน มาจากการสรรหาของผู้แทนราษฎร หรือการเลือกตั้งโดยตรง นอกจากนี้ ควรเซ็นสัญญากับธรรมนูญกรุงโรม หรือศาลอาญาระหว่างประเทศ (ไอซีซี) ให้มีการตรวจสอบภาครัฐโดยศาลโลก และรายงานสถานการณ์ด้านสิทธิมนุษยชนในไทยให้รับรู้ ไม่ว่าจะเป็นการจับกุมด้วยมาตรา 112 และ 116 การใช้กฎหมายปิดปาก ใช้นิติสงคราม ซึ่งเป็นอาชญากรรมต่อมนุษยชาติที่ระบุไว้ในธรรมนูญกรุงโรมทั้งสิ้น มันทำลายกำแพงเอกสิทธิ์ของเจ้าหน้าที่รัฐระดับสูงและนักการเมืองระดับสูง นี่อาจเป็นเป้าหมายที่อยากทำมากที่สุดในการยกเลิกวัฒนธรรมยกเว้นผิดของเจ้าหน้าที่รัฐ

•แล้วทำไมต้อง ‘ก้าวไกล’?

เพราะเป็นพรรคที่ทำเพื่อมนุษยชาติจริงๆ คือไม่ได้ทำเพียงเพราะเห็นแก่ฐานเสียงตัวเองเพื่อให้ได้รับการเลือกตั้ง แต่ประณามรัฐประหารและการกระทำความรุนแรงโดยนายพลมิน อ่อง ลาย ให้ความสำคัญแม้กระทั่งผู้ลี้ภัย คิดว่าจะต้องจัดสรรงบประมาณให้แรงงานต่างด้าว จัดวัคซีนให้ ซึ่งพรรคอื่นไม่ได้มีความสนใจในด้านนี้ อาจเพราะกลัวเสียฐานเสียงของตัวเองซึ่งเป็นคนในพื้นที่ไป กลัวว่าจะกระทบต่อผลประโยชน์ของตัวเอง ทั้งที่ไวรัสโควิด-19 ไม่ได้เลือกสัญชาติ สถานะเศรษฐกิจ บริการสาธารณสุขที่ฟรีและเข้าถึงได้อย่างถ้วนหน้าคือสิ่งสำคัญที่สุด

นอกจากนี้ ตอนเป็นที่ปรึกษาอนุกรรมการพัฒนาประสิทธิภาพการเลือกตั้ง ได้เสนอโครงการนำร่องในการเลือกตั้งซ่อมที่สมุทรปราการ โดยใช้เทคโนโลยีเข้ามาผสมผสานกับการสังเกตการณ์การเลือกตั้ง ใช้สูตรคูณที่ใช้กฎตัวอย่างขนาดใหญ่ และทฤษฎีเข้าสู่ศูนย์กลางในสมการ คำนวณผู้มีสิทธิเลือกตั้งทั้งหมดในเขตนั้น และสุ่มเขตเลือกตั้งที่มีผู้มีสิทธิเลือกตั้งมากๆ ไม่จำเป็นต้องส่งผู้สังเกตการณ์ไปทุกหน่วยเลือกตั้ง เพราะใช้งบประมาณเยอะ หลังจากนั้นระดมอาสาสมัคร 200 คนไปสังเกตการณ์การเลือกตั้ง สามารถรายงานผลได้อย่างเรียลไทม์ สามารถรายงานผลเลือกตั้งก่อนที่ กกต.จะประกาศอย่างเป็นทางการ พรรคที่สนับสนุนไอเดียของเรามากสุดคือ ก้าวไกล โดย ส.ส.ปดิพัทธ์ สันติภาดา ซึ่งเห็นว่าความเห็นของคนรุ่นใหม่ควรจะนำมาปฏิบัติใช้จริง ซึ่งถือว่าประสบความสำเร็จพอสมควร การรายงานผลมีข้อผิดพลาดต่ำกว่า 2.5 เปอร์เซ็นต์ ในขณะที่พรรคอื่นอาจเอาคนรุ่นใหม่เข้าไป แต่ไม่ได้ฟังเสียงคนรุ่นใหม่มากขนาดนั้น ยังเป็นระบบอุปถัมภ์ เสนอโครงการอะไรไปอาจจะฟังแต่ไม่ได้ถูกนำไปปฏิบัติ

•ขอชิงถามตั้งแต่ยังเป็น ‘ว่าที่’ ผู้สมัคร ว่ามั่นใจกับผลการเลือกตั้งมากน้อยแค่ไหน?

คนในกรุงเทพฯเป็น Swing voter ทั้งหมด คือเปลี่ยนใจง่ายมาก ถ้ามีกระแสใดๆ มาตอนกำลังเลือกตั้งอาจเปลี่ยนไปอีกฝั่งหนึ่งเลยและไม่ได้ขึ้นอยู่กับพรรคการเมืองไหน ไม่ยึดติดตัวบุคคล กลุ่มที่เป็นชนชั้นกลางขึ้นไป ค่อนข้างตัดสินใจในสถานการณ์ปัจจุบัน เพราะฉะนั้นไม่อาจทราบได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้นก่อนเลือกตั้ง แต่ตอนนี้จะทำในส่วนของเราให้ดีที่สุด พยายามลงพื้นที่ ประสานงานกับชุมชนในการช่วยเหลือให้พ้นวิกฤตทั้งน้ำท่วมและโควิดให้ได้มากที่สุด

•คิดว่าวิวาทะหรือดราม่าครั้งนี้จะส่งผลต่อเส้นทางการเมืองของตัวเองไหม?

เราไม่สามารถห้ามใครที่จะตัดสิน ที่จะบังคับใจใครให้จดจำเราในภาพลักษณ์ไหนก็ตาม แม้ไม่มีดราม่านี้ ประวัติของครอบครัวตัวเองก็ค่อนข้างสาธารณะอยู่แล้ว การที่คุณทวดเคยทำรัฐประหารก็มีคนเคยโจมตีมาก่อนอย่างต่อเนื่อง เราไม่สามารถเปลี่ยนใจใครได้ แต่เชื่อในศักยภาพของมนุษย์ทุกคนว่าจะสามารถคิด วิเคราะห์ แยกแยะได้เอง

ตอนนี้แม้ยังไม่ได้เข้าสู่สนามเลือกตั้ง แต่เข้าสู่สนามการเมือง ซึ่งเปลี่ยนสถานะให้เรากลายเป็นบุคคลสาธารณะ ไม่สามารถห้ามใครไม่ให้พูดถึงได้ เพราะเป็นเสรีภาพของเขา และเป็นหน้าที่ของเราที่ต้องรับคำวิจารณ์มาปรับปรุงแก้ไข

รูปที่ถ่ายกับคุณสุเทพ เทือกสุบรรณ ถูกแชร์ไปหลายพัน คนโทรหาเต็มไปหมด ทั้งคนในพรรคก้าวไกลและน้องๆ ที่เคยเคลื่อนไหวด้วยกันในคณะราษฎร 63 ก็โทรมาให้กำลังใจ คนเหล่านี้ทำงานร่วมกับเรามาตั้งแต่เคลื่อนไหว เขาจะทราบหน้าที่ดีว่าเราทำอะไรมาบ้าง แต่กลุ่มคนในออนไลน์ พอมีข่าวที่ไม่ดีออกมา เขาไม่เห็นในสิ่งที่ทำมา อาจคิดว่าเรายังทำไม่พอ

•สรุปแล้วตาสว่างจากรัฐธรรมนูญ 60 ที่ไม่ชอบธรรมหรือไม่เห็นด้วยกับรัฐประหารตั้งแต่แรก เพราะบางคนที่ร่วมม็อบ กปปส. ยืนยันว่าไม่ได้อยากเห็นรถถังออกมายึดอำนาจ?

ไม่เห็นด้วยกับรัฐประหารอยู่แล้ว คุณพ่อก็เคยพูดว่ารัฐประหารไม่เป็นที่ยอมรับในสากล คนที่ไปร่วมม็อบ กปปส. ส่วนใหญ่ไม่ทราบว่าจะเกิดรัฐประหาร ไม่ทราบว่าวาทกรรมปฏิรูปประเทศของคุณสุเทพจะนำพาประเทศไปอย่างไร แค่ทราบว่าทุกคนมารวมตัวกันเพราะไม่ชอบคุณทักษิณ คุณยิ่งลักษณ์ ต่อต้าน พ.ร.บ.นิรโทษกรรม ส่วนตัวก็ยังไม่เห็นด้วยกับ พ.ร.บ.นิรโทษกรรมสุดซอย อย่างไรก็ตาม เมื่อเหตุการณ์พลิกผัน สิ่งที่จะต่อต้านได้คือการไปใช้สิทธิใช้เสียงในการโหวตโน ไม่เห็นด้วยกับรัฐธรรมนูญ 60 เคลื่อนไหวต่อต้านการลงมติ ซึ่งมีนักเคลื่อนไหวหลายคน เช่น น้องไผ่ ดาวดิน ออกมาแสดงความกล้าหาญในช่วงที่โดนรัฐประหารแล้วไม่มีรัฐธรรมนูญรับรองสิทธิเสรีภาพในการชุมนุม จนถูกจับกุม ต้องนับถือใจของคนเหล่านั้นว่าสุดยอดมากและยังเคลื่อนไหวมาโดยตลอด

•ในช่วงท้ายๆ ของชีวิตคุณไกรศักดิ์ มีข้อเขียนชัดเจนว่าสนับสนุนคนรุ่นใหม่ เห็นด้วยกับการยกเลิกมาตรา 112 ตอนนั้นได้พูดคุยกันหรือยังว่าจะลงสนามการเมือง?

ยัง ต้องบอกก่อนว่าก่อนที่จะมีการยื่นญัติเข้าไปแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญในวาระแรกที่มีของไอลอว์และของพรรคการเมืองควบคู่ไปด้วย ตอนนั้นตัวเองยังเป็นที่ปรึกษาในพรรคประชาธิปัตย์ โดยเชื่อว่า ปชป.อาจมีอุดมการณ์ต้องการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ตอนหาเสียงก็สนับสนุนการแก้ไขรัฐธรรมนูญให้กลับมาเป็นประชาธิปไตย ไม่สนับสนุน พล.อ.ประยุทธ์ แต่เมื่อเห็นการลงมติ ก็เห็นได้ชัดว่าไม่ได้เห็นข้อเรียกร้องของประชาชน หรือไม่แม้กระทั่งจะโหวตร่างของไอลอว์ซึ่งมาจากการมีส่วนร่วมของประชาชน ตอนนั้นรู้สึกว่าโดนหักหลัง จากนั้นก็ไม่ได้เข้าไปในรัฐสภาอีกเลย

•นามสกุลชุณหะวัณ สร้างความกดดันไหม?

สร้างค่ะ ทุกวันนี้ก็มีคนในโซเชียลเปรียบเทียบผลงานที่ผ่านมาของคุณปู่ และคุณพ่อ ซึ่งมันไม่สามารถเทียบกันได้อยู่แล้ว เพราะพวกเขาเคยเป็นรัฐบาลมาก่อน เคยทำให้ประเทศก้าวหน้าพัฒนา สร้างอุตสาหกรรมมาเยอะแยะ แต่ในส่วนของตัวเอง เราก็พยายามทำให้ได้มากที่สุดในฐานะคนรุ่นใหม่ที่จะเข้ามาร่วมการเมืองโดยการผสมผสานระหว่างนวัตกรรม เทคโนโลยี ในการตรวจสอบความโปร่งใสเกี่ยวกับการเลือกตั้งโดยใช้แอพพลิเคชั่นเข้ามา

•ในฐานะคนรุ่นใหม่ที่เคยใช้ชีวิตในประเทศพัฒนาแล้วมากกว่า 1 แห่ง มองจุดอ่อนการเมืองไทยนอกจากการเป็นรัฐบาลเผด็จการอย่างไร?

การที่นักการเมืองและรัฐบาลต้องเอาใจกองทัพตลอดเวลาด้วยการเบิกจ่ายงบประมาณที่สิ้นเปลืองโดยใช่เหตุในการสร้างนู่นสร้างนี่ ซื้ออาวุธยุทโธปกรณ์ ซึ่งไม่จำเป็นแล้ว งบสูง ตรวจสอบไม่ค่อยได้ คล้ายแดนสนธยา ที่เป็นแบบนี้เพราะรัฐบาลที่ผ่านมาเกรงใจกองทัพ กลัวการรัฐประหาร จึงควรปฏิรูปเชิงโครงสร้างทางอำนาจ ควรมีผู้ตรวจการกองทัพซึ่งมีรายละเอียดในร่างของกลุ่มรีโซลูชั่น อยากให้ไปลองอ่าน

•ระหว่างไล่ประยุทธ์ แต่ยังไม่ไป อะไรที่นายกฯประเทศไทยควรทำ นอกจากประเด็นโควิดกับน้ำท่วม?

ควรฟื้นฟูทางเศรฐกิจ เราพึ่งพาการท่องเที่ยวค่อนข้างมาก โดยเฉพาะเม็ดเงินจากต่างชาติ พอเกิดโควิดก็มีปัญหาไม่ใช่เฉพาะการท่องเที่ยว แต่หมายถึงห่วงโซ่อุปทานของธุรกิจอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว เช่น เกษตรกรที่ส่งข้าวให้ร้านอาหาร ซึ่งเคยมีจำนวนผู้บริโภคมากกว่านี้ เมื่อกิจการปิด ทุกอย่างกระทบหมด เราพึ่งพาเงินต่างชาติมากเกินไป แต่ตอนนี้ พล.อ.ประยุทธ์พยายามทำแบบนั้นอีกแล้วโดยการออกนโยบายให้ต่างชาติสามารถซื้อที่ดินได้โดยมีหุ้นส่วนมากว่า 50 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งจะมีปัญหาในภายภาคหน้า

ถ้าอุตสาหกรรมไม่สามารถพัฒนาไปได้ ก็ควรพัฒนาบุคลากรของเราอย่างน้อยให้เข้มแข็งในทักษะในสายอาชีพที่มีความต้องการในโลก ดูอย่างฟิลิปปินส์ ซึ่งเงินส่วนมากที่เข้าประเทศมาจากผู้หญิงที่ไปทำงานเป็นพี่เลี้ยง แม่บ้าน อาจารย์สอนภาษาอังกฤษ ส่งเงินกลับประเทศ การผลักดันพื้นฐานการศึกษาและวิชาชีพคือสิ่งสำคัญ ในคิวบา นักเรียนแพทย์-พยาบาลเรียนฟรีมาตลอด ตั้งแต่ยังเป็นประเทศคอมมิวนิสต์ ช่วงต้นๆ ของโควิด เขาส่งบุคลากรการแพทย์ไปอิตาลีกับสเปนเป็นร้อยๆ คน เนื่องจากผลักดันการศึกษาด้านนี้มานานแล้ว พอเกิดวิกฤตในยุโรป ต้องให้คิวบาซึ่งเพิ่งออกจากคอมมิวนิสต์ช่วยเหลือด้วยซ้ำ จะเห็นว่าไม่จำเป็นต้องเป็นประเทศที่รวยถึงจะทำแบบนี้ได้

•ในม็อบคนรุ่นใหม่ ชื่อ ‘น้าชาติ’ ถูกเอ่ยถึงบ่อยมากในแง่มุมเศรษฐกิจ ถ้าตอนนี้ได้ปรึกษา พล.อ.ชาติชาย จะหารือประเด็นการเมืองว่าอย่างไร?

น่าจะถามเกี่ยวกับประเทศจีน ปู่คิดว่าจีนมีศักยภาพมาก คิดว่าจีนจะเติบโตด้านเศรษฐกิจมากที่สุดในโลกประเทศหนึ่ง ซึ่งสมัยนั้นจีนยังไม่ใหญ่ขนาดนี้ ปัจจุบันจีนมาแทนรัสเซียแล้ว สมัยก่อน 2 ขั้วอำนาจใหญ่คือรัสเซียกับสหรัฐ แต่ตอนนี้จีนขึ้นมาเป็นฮับของการส่งออก เลยอยากทราบความเห็นของปู่ซึ่งเก่งด้านการต่างประเทศและการค้าขายว่าตอนนี้คิดอย่างไรเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างจีนและสหรัฐ อยากถามว่าประเทศไหนมีศักยภาพที่สามารถค้าขายด้วยได้โดยสร้างสัมพันธไมตรีไว้ก่อน หรือถามเกี่ยวกับประเทศที่เพิ่งออกจากคอมมิวนิสต์อย่างคิวบาว่าเราสามารถเรียนรู้อะไรจากเขา หรือจะทำการค้าอะไรได้บ้าง

•คำถามสุดท้าย ไม่ว่าจากการถูก ‘คอมเมนต์’ รัวในโลกออนไลน์ หรือการต้องโดนหมายเรียกไป สน. ในชีวิตจริง หวั่นไหวบ้างหรือไม่ในเส้นทางสายนี้ ?

ไม่หวั่นไหว เพราะน้องๆ นิสิต นักศึกษาที่ออกมาต่อสู้เสียสละกว่ามาก หลายคนยังอยู่เรือนจำ สิ่งที่เราทำเทียบกับเขาไม่ได้เลย

เราจะรู้สึกละอายในตัวเองถ้าไม่ได้ทำสิ่งที่ต้องทำ