ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
---|
ภาษาไท–ไตใน “โซเมีย”
ดึงดูดคนกลายตนเป็นไทย
แผนที่แสดงการกระจายของตระกูลภาษาไท–ไต หรือ ไท–กะได ตามเส้นทางการค้าดินแดนภายในภาคพื้นทวีป
“คนพูดตระกูลภาษาไท–กะได ที่อยู่กวางสี ประเทศจีน, แถวรัฐอัสสัม อินเดีย, แถวเดียนเบียนฟู เวียดนาม อยากให้อธิบายและวิเคราะห์เพราะสงสัยมานาน” Dowrat Pinta ส่งคำถามผ่านเพจรายการทอดน่องท่องเที่ยว
วิเคราะห์อะไร? ไม่ได้ถามมา และถึงถามมาก็วิเคราะห์ไม่ได้ เพราะไม่ฉลาดขนาดนั้น แต่บอกเล่าข้อมูลย่อๆ ได้ดังนี้
1. ตระกูลภาษาไท–กะได หรือไท–ไต (ต้นตอรากเหง้าภาษาไทยในประเทศไทย) มีหลักแหล่งดั้งเดิมอยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของจีน ราว 3,000 ปีมาแล้ว ต่อมาแพร่กระจายทั่วบริเวณ “โซเมีย” เป็นที่ราบสูงทางตอนใต้ของจีน ราว 2,500 ปีมาแล้ว ซึ่งรวมดินแดนลุ่มน้ำโขง, ลุ่มน้ำสาละวิน–พรหมบุตร, ลุ่มน้ำเจ้าพระยา
2. หลักแหล่งดั้งเดิมของตระกูลภาษาไท–ไต (หรือ ไท–กะได) อยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของจีน เมื่อเทียบปัจจุบันคือชุมชนชาวจ้วง–ผู้ไท ได้แก่ มณฑลกวางสีของจีน เป็นหลักแหล่งของชาวจ้วง (พูดไท–ไต) ต่อเนื่องหลักแหล่งของชาวผู้ไท (พูดไท–ไต) ทางภาคเหนือของเวียดนาม (บริเวณวัฒนธรรมดงเซิน–ซาหวิ่น) มีศูนย์กลางศักดิ์สิทธิ์อยู่เมืองแถน (คือเมืองเดียนเบียนฟู)
3. ภาษาไท–ไต มีประสิทธิภาพในการเป็นภาษากลาง เพราะง่ายต่อความเข้าใจ (เมื่อเทียบกับภาษาอื่นๆ สมัยนั้น) ดังนั้นภาษาไท–ไต จึงเป็นภาษากลางทางการค้าของดินแดนภายในภาคพื้นทวีป แล้วแพร่กระจายตามเส้นทางการค้าจากแหล่งเดิมทางตะวันออกเฉียงใต้ของจีนผ่านลุ่มน้ำโขงไปทางตะวันตก ถึงลุ่มน้ำสาละวิน–พรหมบุตร และไปทางตะวันตกเฉียงใต้ถึงลุ่มน้ำเจ้าพระยา
4. คนพูดตระกูลภาษาไท–ไต ออกเสียงของคำว่าไท, ไทย ต่างกันเป็น 2 สำเนียง คือ ไท และ ไต โดยสรุปจากหนังสือความเป็นมาของคำสยามฯ ของ จิตร ภูมิศักดิ์ (พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2519 หน้า 549-550) ดังนี้
(1.) พวกใช้เสียงตรง คือ ท เป็น ท. ออกสำเนียง ไท ว่า ไท ได้แก่ ชาวไทย ภาคกลาง, ภาคอีสาน, ภาคใต้ ชาวลาว ลาวเหนือ, ลาวกลาง, ลาวใต้ ชาวผู้ไท สิบสองจุไท เวียดนามเหนือ
(2.) พวกใช้เสียงต่าง คือ ท เป็น ต. ออกสำเนียง ไท ว่า ไต ได้แก่ ชาวไทยภาคเหนือ, ชาวลื้อ สิบสองพันนา ในจีน, และแขวงพงสาลี ในลาว, ชาวไทใหญ่ ใน พม่า รวมถึงชาวอัสสัมในอินเดีย เรื่องนี้จิตร ภูมิศักดิ์ บอกว่า “ภาษาของเขาใช้ ต (non-aspirated หรือ สิถิล) แทนเสียง ท (aspirated หรือ ธนิต) หมดเกือบทุกคำ เช่น ทาง เป็น ตาง, ทาน เป็น ตาน, ท้าว เป็น ต้าว ฯลฯ”
[ผู้ไท หรือไทดำ ลุ่มน้ำแดง–ดำ ในเวียดนามปัจจุบัน มีทั้งสองพวกผสมกลมกลืนอยู่ด้วยกัน ได้แก่ พวกใช้เสียงตรง ออกสำเนียงไทว่า ไท และพวกใช้เสียงต่าง ออกสำเนียงไทว่า ไต]
ภาษาไท–ไต (ไท–กะได) มีพลังดึงดูดคนพูดภาษาอื่นๆ เปลี่ยนไปพูดภาษาไท–ไต พบหลักฐานจำนวนมากบริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยาที่พวกพูดมลายู, พูดมอญ, พูดเขมร ฯลฯ เปลี่ยนไปพูดไท–ไต แล้วกลายตนเป็นไทยเก่าสุดในรัฐอยุธยา