| ที่มา | หน้าประชาชื่น, มติชนรายวัน อังคารที่ 3 เม.ย.66 หน้า 13. |
|---|---|
| ผู้เขียน | ขจรศักดิ์ สิริพัฒนกรชัย, พันธุ์ทิพย์ ธีระเนตร - เรื่อง/ ภิญโญ ปานมีศรี - ภาพ |
“คุณเชื่อหรือ ว่าผมตัดสินใจไม่ได้ (หัวเราะ)” คือคำตอบจาก ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.ชาญวิทย์ เกษตรศิริ อดีตอธิการบดี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ต่อคำถามแรกที่ย้อนถึงโพสต์หนึ่งที่ยอดไลค์ล้นหลาม
ความว่า
‘ผมเคยโหวตประชาธิปัตย์
มาเกือบตลอดชีวิต
มาเปลี่ยนโหวตให้ยิ่งลักษณ์
แล้วย้ายมาธนาธร
ครั้งนี้คิดหนัก-ก้าวไกลหรือเพื่อไทย’
นอกจากนี้ ยัง ‘ไฮด์ปาร์ก’ ผ่านโลกออนไลน์อย่างต่อเนื่องในประเด็นการเมืองเรื่องเลือกตั้งที่กำลังจะมาถึงในอีกไม่ช้า ให้คนหลากเจเนอเรชั่นได้อ่านมุมมองความคิดแบบวันต่อวัน ชั่วโมงต่อชั่วโมง ด้วยยอดผู้ติดตามเทียบเท่าหลายม็อบใหญ่
ในวัยที่ ‘เห็นโลก’ มานานกว่า 80 ปี เจ้าตัวเผยอย่างตรงไปตรงมาว่า
‘ผมเคยคิดว่าผมเป็นกลางทางวิชาการและทางการเมือง แต่เวลานี้เลิกคิดแบบเก่าๆ ดั้งเดิมอย่างนั้นแล้ว’
ไม่ต้องถามว่าหากไม่เป็นกลางจะอยู่ข้างใด เมื่อ ‘ประชาธิปไตย’ ในใจเด่นชัด แสดงออกผ่านการเข้าร่วมกิจกรรมมากมายจนถูกเจ้าหน้าที่ผมเกรียนแวะเยี่ยมเยือนถึงคอนโดย่านปิ่นเกล้า กลายเป็นข่าวให้โซเชียลสรรเสริญความขยันของผู้พิทักษ์สันติราษฎร์มาแล้ว
จากการเลือกตั้งครั้งแรกในชีวิตที่หลงเหลือภาพจำเพียงเลือนรางของหนุ่มเอฟซีพรรคสีฟ้า สู่การเลือกตั้ง 2566 ที่นับถอยหลังเพียงไม่ถึง 50 วัน ก็ได้ฤกษ์เข้าคูหา
ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.ชาญวิทย์ เชื่อว่าประเทศไทย ‘ถึงจุดเปลี่ยน’
“อาจจะไม่เร็วอย่างที่เราคิด แต่อาจจะไม่ช้ามากอย่างที่เราวิตก”
คือสมมุติฐานของนักประวัติศาสตร์ผู้รับบทประจักษ์พยานในหลากเหตุการณ์สำคัญบนไทม์ไลน์การเมืองไทยร่วมสมัย
ทั้งยังกล่าวหนักแน่นว่าวันนี้มีชีวิตอยู่ด้วย ‘ความหวัง’
“เราหลายคนในรุ่นราวคราวเดียวกันรู้สึกว่าอาจได้อยู่เห็นความเปลี่ยนแปลง เราเลยกินอาหารสุขภาพ เราเลยออกเดิน เราเลยใช้นาฬิกาที่มันนับก้าวด้วย วันนี้ได้พันกว่าก้าวแล้ว ผมพยายามจะเดินให้ได้ 5,000 ก้าว ตำราเขาบอกให้เดินหมื่นก้าว” กล่าวด้วยรอยยิ้ม ก่อนที่ประตูกระจกของห้องชั้นล่างปีกซ้าย ณ วิทยาลัยนานาชาติปรีดี พยมยงค์ รั้วเหลือง-แดง จะถูกปิดสนิทระหว่างการสนทนาที่ไม่ธรรมดาในบ่ายวันธรรมดา
อดีตอธิการบดีธรรมศาสตร์พร้อมตอบทุกคำถาม แม้ว่า
“เดี๋ยวคุณก็เซ็นเซอร์ (หัวเราะ)”
•ขอย้อนไปเรื่องโพสต์ที่ระบุในเฟซบุ๊กส่วนตัวว่า ครั้งนี้คิดหนัก-ก้าวไกลหรือเพื่อไทย อะไรคือเหตุผลหลักที่ทำให้ตัดสินใจไม่ได้?
คุณไม่คิดว่าผมมี hidden agenda เหรอ? คุณเชื่อหรือว่าผมตัดสินใจไม่ได้ (หัวเราะ) มีคนตามดูเฟซบุ๊กผมเยอะมาก ลึกๆ ต้องการกระตุ้นให้คนออกไปใช้เสียง เพราะการเลือกตั้งครั้งนี้สำคัญมากๆ การเลือกตั้งครั้งที่แล้วในปี’62 พรรคไทยรักษาชาติถูกยุบ มันเป็นปรากฏการณ์พิเศษ สถานการณ์ไม่ปกติ ส่วนการเลือกตั้งปี’66 นี้มีคนตั้งประเด็นให้โหวตว่า คุณจะเลือกเพื่อไทย หรือก้าวไกล ผมไม่รู้ว่าผลโหวตเป็นอย่างไร แต่การที่เขาตั้งประเด็นมันแปลก ตอนนี้คนสนใจการเมืองเยอะมากๆ มันเป็นครั้งที่พิเศษ ฉะนั้น การที่คนจะไปเลือกฝ่ายไหนจึงสำคัญมาก
ถ้าดูเรื่องเจเนอเรชั่นผู้มีสิทธิออกเสียง เจน Z มีอยู่ 7 ล้าน เจน Y มี 15 ล้าน เจน X มี 16 ล้าน เบบี้บูมเบอร์มี 11 ล้าน แล้วก็มีรุ่นเฒ่าชะแรแก่ชรา Silent Generation อย่างผมประมาณ 2 ล้านคน รุ่นนี้เผลอๆ ไม่ไปเลือกตั้ง เพราะไปไม่ไหวแล้ว ส่วนผู้มีอายุ 99 ปีขึ้นไป มีอยู่ 3 หมื่นคน ไม่มีความหมาย เพราะฉะนั้น ความหมายมันอยู่ที่เบบี้บูมเมอร์ X Y Z
ถ้าเจน X กับ Z จูงมือกันออกมากาบัตรเลือกตั้ง ถ้าพ่อแม่ของเพนกวิน ตะวัน แบม จูงลูกออกไปเลือกตั้ง เขาจะโหวตพรรคไหน เขาต้องไม่โหวตฝ่ายรัฐประหารแน่ๆ เขาต้องไม่โหวตฝ่ายทำและรับรองรัฐประหารหรอก
ถ้าเบบี้บูมเมอร์กับเจน Y ออกมาเลือกตั้งด้วย เขาจะโหวตอย่างไร ลูกของเบบี้บูมเมอร์คือเจน Y แต่เบบี้มูนเมอร์แตกออกเป็นทั้งเหลืองและแดง เบบี้บูมเมอร์กับลูกเต้าของตัวเองจะสามัคคีกันเท่าเจน X กับ Z ไหม
ผลเลือกตั้งมันจะออกมาอย่างไร แลนด์สไลด์สำหรับเพื่อไทยกับก้าวไกลหรือไม่ ฝ่ายสนับสนุนและรับรองรัฐประหารจะได้เท่าไหร่ เป็นเรื่องที่น่าคิดมากๆ เลยว่าการเลือกตั้งครั้งนี้มันไม่เหมือนเดิม
•ที่ผ่านมาฝั่งอนุรักษนิยมกับก้าวหน้าคัดง้างทางความคิดซึ่งกันและกัน แต่ปัจจุบันเกิดวิวาทะของฝ่ายประชาธิปไตยด้วยกันเองจนมีศัพท์ ‘นางแบก-ติ่งส้ม’ มองปรากฏการณ์นี้อย่างไร?
ธรรมดามาก ธรรมดาเป็นบ้าเลย (หัวเราะ) นั่งฟังคนแซะ ปิยบุตร แสงกนกกุล ผมก็คิดว่า ปิยบุตรมันก็เป็นของมันอย่างนี้ แล้วถ้าประชาธิปไตยไม่ยอมให้ปิยบุตรออกมาแบบนี้ จะเรียกตัวเองเป็นฝ่ายประชาธิปไตยได้เหรอ
คำ ผกา ผมก็นั่งฟังจนจบเลย เออ! แกก็มีประเด็นของแกนะ ผมช้อบชอบ มันส์ฉิบเป๋งเลย ถามว่าปกติไหม ก็ปกติเป็นบ้าเลย
ไม่รู้สิ ผมไม่มีความรู้สึกเดือดเนื้อร้อนใจ แต่คิดว่ากรณีนี้สิ่งที่พิเศษมากๆ คือภาษาที่คนใช้กัน โอ้โห! มันสุดยอด ลงมาติดดินเลย ไม่ต้องเป็นหรอกผู้ดงผู้ดี (หัวเราะ) ด่าไปเลย ให้ของลับอะไรก็ได้ ผมไม่เคยเห็นเลยนะ เลยคิดว่าน่าจะใช่แล้วล่ะ มันน่าจะเปลี่ยนผ่านแล้ว ถ้าพูดกันได้อย่างในวงเหล้าของ สุจิตต์ วงษ์เทศ ได้ (ตบเข่า) แสดงว่ามันเปลี่ยนผ่านได้แล้ว เพราะเป็นสิ่งที่เข้าใจได้ ไม่ว่าคำ ไม่ว่าสัญลักษณ์อะไร
•เพื่อไทยเจอศึกหลายทาง ไหนจะกองเชียร์ก้าวไกล ไหนจะถูกตั้งคำถามจากกลุ่มคนรุ่นใหม่?
ก็น่าจะใช่ เพราะวันที่คุณทักษิณ ชินวัตร ถูกรัฐประหารเมื่อปี 2549 เจน Z ยังเด็กมาก ยังไม่รู้เรื่องเลย พอคุณยิ่งลักษณ์เป็นนายกรัฐมนตรีในปี 2554 ก็ไม่มีเมโมรี
เจนนี้จำอนาคตใหม่ ก้าวไกล ประสบการณ์ของเขาคือการฉีดน้ำ คือเป็ดเหลือง ฮีโร่ของเขาไม่ใช่ธีรยุทธ บุญมี หรือเสกสรรค์ ประเสริฐกุล
•แสดงว่าความทรงจำที่มีต่อรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ที่ ‘อยู่ยาว’ ขนาดนี้ มีผลต่อคนเจนนี้มาก?
ถูกต้อง ถ้าคุณประยุทธ์ฉลาด บอกว่า ผมพอแล้ว แกหลุดเลย แต่ตอนนี้แกต้องรับผลแน่ๆ คือ ไม่รอด สำหรับการเลือกตั้งครั้งนี้
•แล้ว ‘บิ๊กป้อม’ รอดไหม?
ฟิฟตี้ ฟิฟตี้ 50/50 ผมไม่กล้าพูด
•ถ้าอย่างนั้น เพื่อไทยแลนด์สไลด์ไหม?
ผมคุยกับนักวิชาการต่างประเทศเยอะ เพราะคนชอบมาเยี่ยม คนที่ติดตามการเลือกตั้งเขาบอกว่า น่าจะยาก
•ขอย้อนไปที่ช่วงหลังรัฐประหาร’49 อะไรที่ทำให้เปลี่ยนใจจากประชาธิปัตย์มาเลือกเพื่อไทย?
จริงๆ แล้วเดิมผมก็อยู่กลุ่มที่แอนตี้ทักษิณ เชื่อวาทกรรม ‘เผด็จการโดยรัฐสภา’ เป็นการรวมตัวของพวกเจ้าพ่อ รู้สึกรังเกียจ ทั้งๆ ที่ไม่ได้ตั้งคำถามกับเผด็จการโดยทหาร
เราให้ความชอบธรรมกับเผด็จการทหาร แต่ไม่ได้ให้ความชอบธรรมกับเผด็จการโดยรัฐสภาเลย
เพราะฉะนั้น ผมคิดว่ารัฐประหาร 2549 ที่ล้มทักษิณ เป็นจุดเปลี่ยนของตัวเองและเพื่อนฝูงด้วย ตอนนั้นเปลี่ยนใจแล้ว แต่ก็ยังไม่ได้โหวตให้ทักษิณ แต่มาโหวตให้ยิ่งลักษณ์ เพราะก่อนหน้านั้นแม้จะเปลี่ยนแต่ก็ยังรับไม่ได้ เพราะมีคนที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ 6 ตุลาฯ อยู่ในลิสต์ที่ผมรับไม่ได้
ตอนคุณอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เข้ามาเป็นอาจารย์คณะเศรษฐศาสตร์ที่นี่ ผมเชียร์เขาอยู่ ไปฟังแกพูด มาดดีมากเลย แต่มันก็จบลงด้วยความผิดหวัง
เมื่อมีการเลือกตั้งเมื่อปี 2554 ผมไม่รู้ด้วยซ้ำว่ายิ่งลักษณ์คือใคร เป็นการโหวตให้พรรคของเธอ
•ยังจำการเข้าคูหาเลือกตั้งครั้งแรกของตัวเองได้ไหม?
การเลือกตั้งครั้งแรกที่ผมจำได้ คือการเลือกตั้งปี 2500 แต่ผมยังไม่มีสิทธิเลือก เป็นการเลือกตั้งที่จอมพล ป. พิบูลสงคราม พรรคเสรีมนังคศิลาชนะ แล้วตั้งรัฐบาล แต่ก็ถูกรัฐประหารโดยจอมพลสฤษดิ์ แล้วมีเลือกตั้งใหม่ ซึ่งผมก็ยังไม่มีสิทธิเลือกตั้งอีก
ผมมีสิทธิเมื่อไหร่ คิดว่าปี 2518 ก่อนหน้านั้นเป็นช่วงที่ไม่มีรัฐธรรมนูญ 10 ปีจากการปฏิวัติของจอมพลสฤษดิ์ ซึ่งก็ไม่มีเลือกตั้งไม่มีพรรคการเมือง มีสงครามเย็น มีภัยคอมมิวนิสต์ แล้วมีรัฐธรรมนูญอีกครั้งในปี 2511 มีเลือกตั้งปี 2512
จอมพลถนอม กิตติขจร ตั้งพรรคสหประชาไทย เมื่อปี 2511 แล้วได้เป็นนายกรัฐมนตรีจากการเลือกตั้งปี 2512 พอปี 2514 จอมพลถนอมก็รัฐประหารตัวเอง
พอปี 2516 มีการลบชื่อนักศึกษารามคำแหง 9 คน (จากกรณีพิมพ์หนังสือวิพากษ์รัฐบาล ในเหตุเฮลิคอปเตอร์ตกที่นครปฐม พบซากสัตว์ป่าจำนวนมาก) คือรุ่น วิสา คัญทัพ เกิดการประท้วงที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ซึ่งทำให้ที่นั่นเป็นไอคอนของ 14 ตุลาฯ กลายเป็นสัญลักษณ์ของการประท้วงตั้งแต่นั้นมา
สรุปคือ ผมน่าจะได้เลือกตั้งครั้งแรก ปี 2518 เพราะการเลือกตั้งหลัง 14 ตุลาฯ 2516 มีการร่างรัฐธรรมนูญฉบับคึกฤทธิ์ ซึ่งนอกจาก ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช แล้ว ยังมีอาจารย์ป๋วย อึ๊งภากรณ์ อาจารย์เสน่ห์ จามริก เข้าไปร่าง เป็นรัฐธรรมนูญฉบับพุทธศักราช 2517 แต่ใช้ได้เพียง 2 ปี ก็เกิดเหตุการณ์ 6 ตุลาฯ 2519 พล.ร.อ.สงัด ชลออยู่ ทำการรัฐประหาร
คือมันซับซ้อนมาก มันซับซ้อนจนกระทั่งอาจารย์สอนประวัติศาสตร์แบบผมยังจำไม่ได้เลย
แน่นอนว่า ตอนนั้นผมเลือกพรรคประชาธิปัตย์ ที่บ้านเลือกประชาธิปัตย์กันหมด บ้านผมอยู่ที่ไหนรู้ไหม อยู่ซอยสารสิน ไม่ได้อยู่ถนนสารสินนะ แต่ก่อนเป็นแค่ซอย แถวๆ นั้นเขาก็เลือกประชาธิปัตย์หมดเหมือนกัน
•ในฐานะนักประวัติศาสตร์ ทำนายการเมืองไทยนับจากวันนี้เป็นต้นไปได้หรือไม่?
เราเข้าใจประวัติศาสตร์เพื่อเข้าใจปัจจุบัน แต่เราจะทำนายอนาคตได้ไหม ผมว่ายากมาก ไม่กล้าฟันธง แต่ผมก็เชื่อว่าเมืองไทยถึงจุดเปลี่ยนแล้ว ถึงแม้จะไม่เห็นทันตาเลยก็ตาม แล้วมันซับซ้อนมาก มองโลกในแง่ร้ายก็มองได้ว่ามันจะไม่เปลี่ยน มันก็จมปลักอยู่อย่างนี้ แต่ถ้ามองโลกในแง่บวกหน่อย ความเปลี่ยนแปลงมันมาแล้วล่ะ อาจจะไม่เร็วอย่างที่เราคิด แต่อาจจะไม่ช้ามากอย่างที่เราวิตก
•มีชีวิตอยู่อย่างมีหวัง?
ก็มีสิทธินะ
•แต่ความหวังนี้มาพร้อมกับการเมือง เรื่องการเลือกตั้ง มันมีเกมที่จะทำลายความหวังเสมอ อย่างเช่น ประเด็นทักษิณกลับบ้าน?
อันนี้แหละ มันทำให้ พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ ก้าวไกลมีผลโพลมาเป็นอันดับหนึ่งในแง่ของนายกฯ ซึ่งผมไม่ค่อยวิตกเรื่องฝ่ายประชาธิปไตยทะเลาะกันเท่าไหร่
ผมเชื่อว่า การเมืองเนี่ย ตอนแข่งมันก็แข่งกัน แต่ภายหลังที่ประชาชนแสดงประชามติแล้ว ตอนนั้นแหละของจริงจะเกิดขึ้นดีลมันจะออกมาอย่างไร
ถามว่าเขาดีลกันไม่ได้หรือ ผมไม่เชื่อ การเมืองเป็นสิ่งที่ฝรั่งบอกว่า The art of the Possible. คือสิ่งที่เป็นไปได้ ไม่ใช่ The art of the Impossible.
•แล้วดีลที่เคยเป็นไปไม่ได้ มันจะเป็นไปได้อีกไหม?
ผมคิดว่าดีลที่เป็นไปไม่ได้ คือการดีลระหว่างฝ่ายที่เอาเลือกตั้งกับฝ่ายที่ไม่ต้องการเลือกตั้ง หรือมีเลือกตั้งจำแลง อาจจะยากกว่าด้วยซ้ำ ถ้าเทียบกัน มันต้องพิจารณาโดยการศึกษาเปรียบเทียบ จะมองอย่างโดดๆ ไม่ได้
เหมือนอย่างบางทีเรานั่งดู ถ้าหลุดออกจากประเทศไทยไปดูมาเลเซีย มันก็มีความหวัง ผมเคยไปอยู่มาเลย์ แล้วเห็นคนที่นั่นประท้วงแบบแฟลชม็อบ มาแล้วก็กลับบ้าน ไม่ยืดเยื้อ ตอนหลังๆ คนไทยก็เอาแบบนั้น ทะลุนั่น ทะลุนี่ แล้วแยกย้าย เดี๋ยวมาใหม่ คือดูแล้วมีวิวัฒนาการ
หรือถ้าเปรียบเทียบกับพม่า ตั้งคำถามว่าพม่ากับไทยประชาชนฝ่ายไหนจะชนะก่อน เผลอๆ พม่าชนะก่อน ถ้าชนะจริงพม่าก็จะไม่เป็นอย่างที่เป็นมาถึงปัจจุบัน คือต้องยอมการเป็นสหพันธรัฐอย่างแท้จริง
ในกรณีของไทยซับซ้อนกว่า แต่ประเด็นที่ผมมองว่านี่เป็นยุคใหม่แล้ว ผมว่ามันเป็นบทสุดท้ายของหนังสือผม
ผมทำหนังสือเล่มหนึ่ง พิมพ์ที่สิงคโปร์เมื่อเร็วๆ นี้ ชื่อว่า Thailand a struggle for the nation การต่อสู้เพื่อความเป็นชาติ
คำตอบมันดีมากๆ เลย มีวรรคทองที่ผมดึงจากหนังสือ ‘ปีศาจ’ ของ เสนีย์ เสาวพงศ์ ที่ สาย สีมา ลุกขึ้นกล่าวอมตะวาจาว่า เขาเป็นปีศาจที่มาหลอกหลอนพวกผู้ดีชนชั้นปกครอง ซึ่งเขาไม่ต้องทำอะไรหรอก เดี๋ยวมันก็มีปีศาจตัวอื่นๆ มาอีก
•ที่ผ่านมามีปีศาจหลายตัว ออกมาหลอกหลอนชนชั้นนำอย่างต่อเนื่อง ปีศาจมันเปลี่ยนหน้ามันมามากขึ้นเรื่อยๆ?
ใครจะไปคิด ทีแรก มีไผ่ ดาวดิน ก็น่าตกใจแล้ว ตามมาด้วยเพนกวิน มีคนอย่าง อานนท์ นำภา น่าตกใจนะ ตอนหลังๆ มีแม้กระทั่งแบมกับตะวัน แล้วยังมีทะลุแก๊ซอีก ซึ่งเรานึกไม่ถึงเลย
ผมไม่เคยคิดว่ามันจะมีคนแบบนี้ เป็นคนอีกรุ่นหนึ่ง ผมว่าเขามาสืบทอดจิตวิญญาณของกบฏ รศ.130 เขามาสืบทอดจิตวิญญาณปฏิวัติ 2475 เขามาสืบทอดขบวนการ 14 ตุลาคม 2516 ขบวนการ 6 ตุลาคม 2519 ขบวนการพฤษภาฯ 2535 ขบวนการพฤษภาฯ 2553
ถ้ามองให้เป็นบวก สิ่งเหล่านี้มีการสืบทอดจนหมดแล้ว.
